Plơi prong Gia Nghĩa, tơring čar Dak Nông hơdôm hrơi rơnuč blan 8 hlăk dik dăk, ok or amăng bơyan pĕ boh sầu riêng. Mơnuih ƀôn sang ngă hmua hrŏm hăng mơnuih hyu sĭ mơdrô blơi boh sầu riêng pơhno nao rai sĭ mơdrô ƀơi đang mơtam, bơ tŭ ư nao rai rơnoh sĭ mơdrô abih bang tui hluai pran jua kiăng hok mơak soh. Phrâo bơ tŭ ư hăng ƀing sĭ mơdrô blơi boh sầu riêng, ơi K’Sung djuai ania Bơnông, khua plơi ƀôn Ting Wel Đơn, să Dak Nia, plơi prong Gia Nghĩa) hok mơak brơi thâo, hơmâo sĭ laih boh sầu riêng amăng ha đang 1 hektar boh Dona hăng rơnoh 60.000 prăk/kg. Rơnoh hơmâo 17 tơn, thun anai sang anŏ ñu pơhrui glăi 1 klai prăk. Tui hăng ơi K’Sung, yua tŭ añ tơlơi tơnap tap, greh gruñ hrăm tui tơlơi thâo amăng bruă pla pơjing, ngă tui sang anŏ adơi ayong Yuan anun tơlơi hơdip mơda amăng plơi pla đĭ tui gŏ amŏ, lu sang anŏ pơdrong tui. Amăng plơi hơmâo 350 boh sang anŏ, giăm 40% mrô anun lĕ djuai ania Bơnông, dŏ glăi lĕ djuai ania Yuan, abih bang dŏ hrŏm thâo gum pơgôp, jĕ giăm, djru nao rai tơdruă kiăng pơđĭ kyar hrŏm.

“Tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang hlâo adih tơnap tap biă mă, samơ̆ phrâo anai lĕ Ping gah, Kơnuk kơna đing nao lu, hrŏm hăng ta pô gir run hrăm tui mơ̆ng lu sang anŏ Yuan jum ar pla kơphê, tiu, biă mă ñu phrâo anai hrăm tui pla boh sầu riêng, gir run kiăng hơđong tơlơi hơdip mơda. Mơnuih ƀôn sang djop djuai ania amăng plơi thâo gum pơgôp biă mă kiăng kơ tơlơi hơdip mơda ƀrư̆ hrơi pơđĭ kyar tui”.

Ơi Ksrai, djuai ania Bơnông, Khua jơnum min djop djuai ania mơnuih mơnam să Dak Nia brơi thâo, tơdơi kơ 20 thun mơ̆ng hrơi akŏ pơdong glăi tơring čar Dak Nông, akŏ pơdong plơi prong Gia Nghĩa, dơ̆ng mơ̆ng sa boh să dơnong sa ngă hmua să Dak Nia, dưi hơmâo anŏ pơblih phrâo lu biă mă kah hăng ră anai. Djop jơlan hơdră tơlơi phiăn mơ̆ng Ping gah pơtrun, Kơnuk kơna pơkă hăng hơmâo djru ba mơ̆ng gong gai kơnuk kơna djop gưl hơmâo čuk pơkra jơlan hiam, pơdong sang hră prong, sang ia jrao să jai hrơi hiam tui, djop djel. Mơnuih ƀôn sang dưi tŭ mă tơlơi djru mơ̆ng kơnuk kơna čan prăk kơmlai ƀiă, blơi pơjeh phun pla, djuai hlô mơnong rông anun bruă ngă jai hrơi pơđĭ kyar tui hơmâo boh tŭ yua. Biă mă ñu, tơlơi gum pơgôp djuai ania, pran jua mut hrŏm amăng djop mơnuih hơmâo djru ngă pơgiong klă tơhnal pơkă bơwih ƀong huă, bruă mơnuih mơnam. Yua kơ anun, thun 2020, să Dak Nia hơmâo pơsit ngă djơ̆ tơhnal pơkă plơi pla phrâo. Anom bruă ping gah, gong gai kơnuk kơna, mơnuih ƀôn sang să kơtưn gir dơ̆ng kiăng truh abih thun 2024 amra dưi ngă tơhnal pơkă plơi pla pơđĭ phrâo hiam hloh laih anun truh rơnuč thun 2025, amra dưi ngă kual plơi pla hơbô̆ phrâo dơ̆ng.

“Ping gah, kơnuk kơna, djop gưl đing nao tuh pơ alin lu črawn bruă hơdră man pơdong kiăng pơđĭ kyar ƀơi să. Hrŏm hăng anun, mơnuih ƀôn sang djop djuai ania amăng să thâo gum pơgôp nao rai, mut hrŏm ha pran jua, hur har mă bruă, ngă hmua pla pơjing, hrăm nao rai tơdruă hơbô̆ bruă hiam, bruă djơ̆, kiăng pơtrut tơlơi bơwih ƀong huă jai hrơi pơđĭ kyar tui”.

Hrŏm hăng pơđĭ kyar bơwih ƀonghuă, amăng bruă man pơdong plơi pla phrâo, pơtong lăng să amăng plơi prong Gia Nghĩa, anun đing nao biă mă djă pioh, pơđĭ tui gru grua hiam đưm djuai ania. Anih pơphun djă pioh ba yua atông čing hơgor, dưi hơmâo mơnuih ƀôn sang pơ anai đing nao djă pioh, akŏ pơjing lu grup ƀing atông čing, suang, adoh tơlơi adoh đưm djuai ania ƀiă kơ rim boh plơi, tŏ tui, pơđĭ na nao gru ama grua amĭ. Plơi prong ăt pơkra hơdră hơmâo lu akŏ bruă djru plơi pla mơnuih djuai ƀiă akŏ pơjing rai grup mơñam mrai đưm, plơi pla ngă bruă pơkra ming gơnam yua tui tơlơi phiăn gru grua hơđăp hiam klă dŏ djă pioh, kah hăng bruă mơñam mrai, krih mơñam rơ-i čơkua, rêu rô bung bai, tơnă tơkong tơpai čeh, akŏ pơjing čơkă bruă tuai hyu ngui dŏ glăi amăng plơi pla. Yă Quản Thị Ngọc, Kơ-iăng khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Dak Nia brơi thâo, hơdôm rơnoh yôm gru grua hiam đưm ngă hrŏm lir hơbit hăng bruă čơkă tuai, djru pơtrut tui bruă bơwih ƀong huă, hnơ̆ng pơhrui glăi kơ mơnuih ƀôn sang.

“Să hlăk dŏ ngă tui bruă mă pơtrut tuai čuă ngui, ăt dưi hơmâo tơlơi djru mơ̆ng Gơnong bruă Gru grua Tơlơi pơhing, anom bruă gru grua plơi prong djru ba anih pơphun, hơdră či mă bruă, gơnam yua kơ djop plơi pla. Hrŏm hăng anun, ƀing gơmơi ăt dŏ djă pioh 2 bruă mă gru grua đưm lĕ mơñam mrai hăngtơkong tơpai čeh, rim blan hơmâo lu hră rơkâo blơi tơpai čeh”.

Plơi prong Gia Nghĩa hơmâo 2 boh să, 6 boh phường, 64 boh plơi pla, ƀôn ƀut amăng plơi prong. Ngă tui hơdră man pơdong plơi pla phrâo, djop gưl anom bruă ping gah, gong gai kơnuk kơna plơi prong Gia Nghĩa hơmâo gum hrŏm ană plơi pla. Lơ̆m ngă tui kơčăo bruă, hơdră pơtrun, djop gưl anom bruă ping gah, kơnuk kơna khom thâo pơtum ngă hrŏm mơnuih ƀôn sang hơmâo mơnuih ƀôn sang tŭ ư hrŏm pơphun bruă mă. Pơphun lĕ khom pơhaih djop mơnuih thâo, tơña mơnuih ƀôn sang, mơnuih ƀôn sang pơčrong hrŏm laih anun kơnuk kơna ngă hrŏm tui hơdră kiăng mơnuih ƀôn sang thâo, pơčrong hrŏm hăng wai lăng bruă mă, truh giong mơnuih ƀôn sang nao ĕp glăi. Yua kơ anun, lu gưl hnơr mơnuih ƀôn sang tŭ ư soh lơ̆m pok pơhai ngă tui djơ̆ găl tui hnơ̆ng thâo hơmâo. Ơi Đỗ Tấn Sương, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang plơi prong Gia Nghĩa lăi pơtong, lăi brơi thâo hluh, ngă bruă brơi ană plơi đăo hơmâo iâu pơtum pran jua ană plơi pla ƀơƀrư̆ man pơdong kual plơi pla hơđong kơ tơlơi bơwih ƀong huă, pơdrong kơ gru grua hiam djă jă tơlơi khăp pơdjru nao rai amăng plơi prong.

“Blung a lĕ kual plơi pla phrâo laih anun  đĭ nao kơ plơi phrâo hiam hloh, plơi pla ba gru hiam hloh abih bang tơlơi anun mơnuih ƀôn sang soh pô tŭ mă. Kiăng tui anun lĕ khom pơtô lăi mơnuih ƀôn sang thâo hluh, ƀuh boh tŭ yua ñu, kah hăng jơlan, hrĕ apui lơtrik, sang hră, sang ia jrao pơdjơ̆ nao tơhnal pơkă, biă mă ñu jơlan rô nao rai, sang bruă man pơdong hiam klă djơ̆ lăp, rơgoh, hơbôt hyôt, anun yơh lah anŏ mơnuih ƀôn sang tŭ yua. Ră anai, lir hơbit 3 hơdră tơhnal pơtrun mơ̆ng dêh čar dơ̆ng, djru pơdah brơi hơbô̆ ƀô̆ mơta phrâo kual plơi pla mơ̆ng djop să amăng plơi prong hơmâo lu tơlơi pơblih biă mă, tơlơi bơwih ƀong huă pơđĭ kyar tui, tơlơi dăp bruă pơkă hnơ̆ng bơwih ƀong huă, pơblih phrâo pơjeh djuai mơnong pla, hlô mơnong rông, hơdră pơkra ming amra pơđĭ tui rơnoh pơhrui glăi kơ abih bang mơnuih, anŏ ta ƀuh rơđah lĕ tui anun lah”.

Kơ bruă djop plơi pla amăng plơi prong Gia Nghĩa ră anai, rơbat nao amăng jơlan gŏ drong ngă hăng kơsu dơnar tuh bêtông tơpă bơbrăng, ƀuh lu pưk sang man pơdong phrâo hiam biă mă. Hrŏm hăng anun, hơmâo lu đang kơphê, đang boh sầu riêng mơta mơda hñơ hnor, boh brŭng brăng, ba glăi sa bơyan pơhrui prăk kăk. Gia Nghĩa hlăk pơkă tơhnal gir run mă bruă truh thun 2025 abih 2 boh să dưi ngă djơ̆ tơhnal pơtrun kơ plơi pla phrâo hiam, amăng anun sa boh să ngă djơ̆ tơhnal pơkă plơi pla phrâo gru hiam hloh, jing anih ba jơlan hăng ba gru amăng tơring čar Dak Nông amăng bruă man pơdong plơi pla phrâo.