Jơnum ping gah hơdôm gưl rơwang bruă 2025 – 2030 tŭ yua phara yôm phăn biă. Anai ƀu kơnong kơ tal jơnum bruă kơđi čar prong prin, dơlăm prong amăng abih bang Ping gah, abih bang mơnuih ƀôn sang ôh mơ̆, ñu dô̆ jing phun than pioh pơphun truh kih Jơnum khua pơ ala đơ đam dêh čar tal 14 mơ̆ng Ping gah dêh čar dong. Dlông hloh, hơdôm bruă jơnum anai lĕ sa amăng hơdôm bôh than phun pơjing phun akha bruă kơđi čar kơjăp ngă brơi lŏn ia kơjăp yak nao amăng rơnuk phrâo, rơnuk pơđĭ kyar, pơdrŏng asah, klă hiam, dưm kơnar hăng hơdôm bôh dêh čar kah hăng tơlơi čang rơmang mơ̆ng Khua mir sir Hồ Chí Minh kiăng khăp hăng tơlơi čang rơmang mơ̆ng abih bang djuai ania.

Biă ñu bruă ngă hơkrŭ dêh čar Việt Nam brơi ƀuh, Jơnum ping gah hơdôm gưl hmâo bruă čung ba, pơsit jơlan gah, phun than, hmâo tơhnal pơhmăi dơlăm prong amăng abih bang Ping gah hăng abih bang mơnuih mơnam. Jơnum Ping gah hơdôm gưl rơwang bruă anai hmâo 3 bruă jao phun, anun lĕ: bơkơtuai, pel ĕp lăng Hră pơ-ar jơnum gưl pô hăng gum pơhiăp hăng hră čih pơkra Hră pơ-ar jơnum gưl dlông, Hră pơ-ar Jơnum tal 14 mơ̆ng Ping gah; ruah mă mơnuih mă bruă gưl Ping gah hơdôm gưl; ngă giong mơnuih apăn bruă, mơnuih mă bruă amăng glông bruă ƀirô git gai mơ̆ng Ping gah mơ̆ng gưl yŭ truh gưl dlông. Hơdôm bôh yôm anai leng kơ tơlơi “phun yôm” pơphăn, bơdjơ̆ nao bruă git gai, apăn bruă, pran gơgrong bŏng mơ̆ng Ping gah; truh bruă pơkă hơdră pơtrun, jơlan gah, hơdră bruă, jơlan git gai; tơlơi pơsit pran kơtang amăng Ping gah hăng glông bruă kơđi čar; truh abih bang bruă git gai mơ̆ng khul ping gah hơdôm gưl amăng rơwang bruă pơ̆ anăp ăt kah hăng pran kơtang mơ̆ng abih bang djuai ania amăng pơgi kơdih anai.

Ping gah ta lĕ ping gah apăn gong gai, Ping gah git gai hăng jơlan Hră pơ-ar Jơnum hơdôm gưl lĕ tơlơi pơplih phrâo tơlơi pơmin, pơsit jơlan gah črâo ba mơ̆ng Ping gah jing hơdôm jơlan gah hmâo pran hơdip mơ̆ng bôh nik bruă mă, plơi pla, ƀirô anom bruă, anih anom, bruă hmâo jao; hmâo nua yôm pơsit jơlan gah tơlơi git gai, ba jơlan hlâo, hơkrŭ pơsir abih hơdôm tơlơi akă ngă giong, akă dưi ngă, hơneč mă đut hlah tơhnal gal, gêh gal, pơtlaih abih anih ngă gun, pơgăn, iâu pơhrui đut hlăh tơlơi gum hrŏm mơ̆ng mơnuih apăn bruă, mơnuih ping gah hăng mơnuih ƀôn sang, pơjing pran kơtang prong pioh dưi ngă hăng dưi ngă hloh kơ kơčăo bruă pơkă, djru ngă giong prong hơdôm tơhnal ba tơbiă, pơkă, kơčăo bruă mơ̆ Ping gah dêh čar ƀudah Ping gah gưl dlông hmâo čih tơbiă. Pơhlôm klă bruă gum pơhiăp hăng Hră pơ-ar jơnum mơ̆ng gưl pô, hră pơ-ar gưl dlông ƀơi anăp, mơ̆ng gưl dlông ăt kah hăng hră pơ-ar Jơnum tal 14 mơ̆ng Ping gah dêh čar, biă ñu ba tơbiă hơdôm jơlan pơsir pơphun mơ̆ng jua hơdip ƀơi anom bruă, plơi pla, mơ̆ng jua suă mơ̆ng tơlơi hơdip mơda mơnuih mơnam mơ̆ng rim tơring čar, đa lĕ rim plơi pla, să hăng mơnuih pơjing pran pơtrut, tơlơi hrưn đĭ, lar hyu kơtang tit amăng đơ đam dêh čar lĕ tơhnal pơkă mơ̆ hơdôm gưl Ping gah kiăng hmâo.

Mơnuih mă bruă ping gah ăt jing pô apăn bruă git gai, wai lăng, črâo bruă, pô phun ƀơi rim anih anom, bruă mă, plơi pla, ƀirô, anom bruă; jing “pô tô nao rai” kơplah wah Ping gah, Kơnuk kơna hăng Mơnuih mơnam, jing khul git gai, pơtô ba, pơphun ngă tui, pơsit bruă ngă brơi tơlơi pơtrun, jơlan gah mơ̆ng Ping gah, hơdră bruă, tơlơi phiăn Kơnuk kơna mut amăng tơlơi hơdip mơda; hrŏm hăng anun, thâo tơlơi ba tơbiă hăng Ping gah, Kơnuk kơna ba tơbiă hơdră pơtrun, hơdră bruă lăp djơ̆ tơlơi čang rơmang, bôh tŭ yua lăp djơ̆ mơ̆ng mơnuih ƀôn sang. Khua git gai Ping gah, Kơ-iăng Khua git gai Ping gah, ding kơna jing bôh than yôm phăn, pơsit bôh tơhnal ngă tui bruă jao kơđi čar, tơlơi hơđong, pơđĭ kyar, kơjăp phik mơ̆ng tơring čar, ƀirô, anom bruă đơ đam dêh čar ƀơi anăp hăng sui thun.

Kiăng pơphun truh kih Jơnum Ping gah hơdôm gưl rơwang bruă 2025-2030, ping gah hơdôm gưl khom kiăo tui bôh yôm Tơlơi črâo ba mrô 35 lơ 14/06/2024 mơ̆ng Ding jum kơđi čar “kơ pơphun Jơnum ping gah hơdôm gưl anăp nao Jơnum khua pơ ala đơ đam dêh čar tal 14 mơ̆ng Ping gah” hăng klah čun mrô 118 lơ 18/01/2025 mơ̆ng Ding jum kơđi čar kơ pơplih pơkra, pơhrua nao Tơlơi črâo ba mrô 35 phrâo lăi anun.

Amăng hơdôm hrơi ƀing ta pok pơhai klă Tơlơi pơtrun pơsit mrô 18 mơ̆ng Ding jum kơđi čar kơ dưm dăp, ngă rơbô̆t bruă mă hơdôm ƀirô, anom bruă amăng glông bruă kơđi čar, hơdôm gưl khom ngă giong tañ bruă pơphun, ngă brơi glông bruă pơphun mă bruă hăng ngă rơbô̆t dong glông bruă amăng lăm rim ƀirô, anom bruă, tơring čar, ƀôn prong. 4 Grŭp Ping gah phrâo pơdŏng lĕ Ping gah hơdôm bôh ƀirô Ping gah dêh čar, Ping gah Gong gai dêh čar, Ping gah Khua pơ ala mơnuih ƀôn sang dêh čar, Ping gah Jơnum min djop djuai ania mơnuih mơnam dêh čar; sa dua Grŭp Ping gah dêh čar phrâo dưm dăp glăi; hơdôm ping gah, khul, grŭp ping gah phrâo mơ̆ng sa dua Ding jum, hơdôm tơring čar, ƀôn prong... hluai tui bruă apăn bruă, bruă jao, glông bruă dưi pơkă tañ hơđong pơphun hăng djă pioh bruă mă tui djơ̆ tơlơi pơkă mơ̆ng Ping gah hăng hơdôm tơlơi pơkă phrâo mơ̆ng Grŭp mă bruă Ping gah dêh čar amăng git gai bruă mă ăt kah hăng amăng pơphun Jơnum ping gah mơ̆ng khul, grŭp.

Kiăng pơphun klă Jơnum Ping gah hơdôm gưl, hơdôm gưl ping gah khom đing nao 3 mơta tơlơi ƀơi yŭ anai:

Sa lĕ, kiăng djơ̆ hrŏm tơlơi pơmin, hơdôm bôh than mơ̆ng lŏn ia dưi ngă tơdơi kơ 95 thun gah yŭ tơlơi git gai mơ̆ng Ping gah, biă ñu tơdơi kơ 40 thun pơplih phrâo lĕ prong biă, lăp pơpŭ, ư-ang. Samơ̆ lŏn ia ta ăt glăk khom bŏng glăi mơn hăng lu tơlơi tơnap, tơlơi lông mơ̆ abih bang Ping gah, abih bang Mơnuih ƀôn sang, abih bang ling tơhan ta khom gir run gum hrŏm hơbit, pơsit pran jua hloh dong pioh yak rơgao, amăng anun Jơnum Ping gah hơdôm gưl rơwang bruă 2025 – 2030 hmâo bruă gơgrong khom gum hrŏm hăng khul phun pơsir ba glăi bôh tơhnal hơdôm tơlơi tơnap, tơlơi lông anai. Lu anih ngă gun, pơgăn, ngă tơnap kơ hơdră pơkă akă dưi ngă sui thun ăt akă dưi pơtlaih, lŏm lui. Tơhnal amra “Kaih hĭ”, amra trun tui, biă ñu trun tui amăng bruă bơwih ƀong, gah bôh thâo phrâo, hơdră phrâo măi mok hăng tơblut amăng “čơđông pơhrui glăi prăk hơnong ñu” dô̆ mơn anô̆ akă ƀu klă.

Dua lĕ, gah čih pơkra Hră pơ-ar jơnum hăng gum pơhiăp amăng Hră pơ-ar jơnum gưl dlông, Hră pơ-ar Jơnum tal 14 mơ̆ng Ping gah. Tơlơi lăi pơthâo glăi bruă kơđi čar lăi pơthâo amăng Jơnum Ping gah hơdôm gưl khom kiăo tui pran jua hră čih hơdôm Hră pơ-ar jơnum lăi pơthâo amăng mông Jơnum tal 14; đing nao pơblang, pơsit tơpă bruă ngă tui tơlơi pơsit jơnum phrâo rơgao; lăi nao tum djop, tui bôh nik hmâo hăng bôh nik pơđĭ kyar mơ̆ng hơdôm tơring čar, gơnong bruă, bruă mă, ƀirô, anom bruă. Ngă rơđah hơdôm bôh than pơplih phrâo, ƀuh rơđah amăng tơlơi git gai, črâo ba mơ̆ng khul Ping gah: tui pran jua lăng tơpă tơlơi sit, pơsit djơ̆ tơlơi sit, lăi rơđah tơlơi sit, kiăng tơpă črâo tơbiă hơdôm tơlơi akă ngă giong, dô̆ tơdu, akă dưi ngă, biă ñu hơdôm anih ngă gun, pơgăn, anô̆ tơnap pioh kơ tơlơi pơđĭ kyar akă dưi pơtlaih, pơsir hơkrŭ glăi.

Klâo lĕ, biă ñu đing nao prăp lui mơnuih mă bruă pioh kơ mông Jơnum. Khom thâo dơlăm, prăp lui mơnuih mă bruă ƀu kơnong kơ sa tal jơnum; ataih hloh, anun lĕ tơlơi prăp lui mơnuih mă bruă kơ pơgi kơdih anai pơđĭ kyar mơ̆ng khul ping gah, tơlơi pơđĭ kyar mơ̆ng gơnong bruă, bruă mă, plơi pla, ƀirô, anom bruă; prong hloh dong, anun lĕ bưng bôt mơ̆ng Ping gah, tơlơi dưi dô̆ gơgrong mơ̆ng kơnuk kơna hăng tơlơi pơđĭ kyar mơ̆ng lŏn ia, mơ̆ng djuai ania. Anai lĕ bruă mă mơ̆ mơnuih apăn bruă, mơnuih ping gah hăng mơnuih ƀôn sang đing nao lăng tui; anai ăt lĕ bruă mơ̆ hơdôm ƀing sat, hneč mă bruă kơđi čar ĕp djop hơdră pơtrut pơsuh, hyu lăi pơčeh ča kiăng klah ania pơpha djuai. Gah hơdră gưl ping gah, khom pơhlôm tơlơi git gai ƀơi anăp, pơhlôm abih bang mơ̆ng gưl ping gah pioh kơ hơdôm anih anom, bruă mă yôm phăn; lăng yôm anô̆ klă, ƀu yua kơ hơdră pơkă mơ̆ ngă tơdu trun tơhnal pơkă djơ̆; ƀu kiăng khut khăt mơn tơring čar, ƀôn prong, grŭp, gơnong bruă hơpă leng kơ hmâo mơnuih gum hrŏm gưl ping gah; gưl mơnuih ping gah dưi ruah khom sit nik lĕ pô git gai bruă kơđi čar, jing pô pơ ala kơ mơnuih ping gah hăng dưi hmâo mơnuih ƀôn sang kiăng khăp, đăo kơnang; hơdôm gưl mơnuih ping gah khom djơ̆ hăng ding kơna “pơphô bruă” hrưn đĭ hăng khom gum hrŏm hơbit, pơlir hơbit prong kơ pran gơgrong hăng bruă ngă, sit nik klă hiam, kơjăp pran jua, tơma sa pran, biă ñu mơnuih tô̆ tui apăn bruă tui hơdôm tơlơi pơkă phrâo mơ̆ng Ping gah dêh čar.

Gơgrong hlâo, ngă klă bruă tơlơi pơmin, tơlơi pơhing pôr hyu pioh pơjing pran pơlir hơbit amăng abih bang ping gah hăng tŭ ư hrŏm amăng abih bang mơnuih mơnam, mơnuih ƀôn sang; hơkrŭ đĭ, pơđĭ dlông pran đăo kơnang mơ̆ng mơnuih apăn bruă, mơnuih ping gah hăng mơnuih ƀôn sang pioh kơ khul grŭp ping gah. Pơjing tơlơi gal hăng anih anom dô̆ klă hloh pioh ngă tui bôh thâo ia rơgơi hăng tơlơi gum hrŏm mơ̆ng hơdôm gưl mơnuih ƀôn sang amăng čih pơkra hră pơ-ar jơnum hăng bruă mơnuih apăn bruă, djru klă, ba glăi bôh tơhnal amăng truh kih mơ̆ng jơnum, tañ ba tơlơi pơtrun pơsit Jơnum Ping gah mut amăng bôh nik tơlơi hơdip mơda, ba glăi tơlơi hơdip trơi pơđao, yâo mơ-ak kơ djop mơnuih ƀôn sang./.