VOV4.K’ho- Ơm rềp kềng gah gùng Đông Trường Sơn ndu gơnrơh mờ tềng hơđơm jơng bơnơm Brê dà lơgar Chư Yang Sing tơn, [òn Kiều, xã Yang Mao gơ wèt kơnhoàl Krông Bông, càr Dăk Lăk dê [ươn [oài ngan nàng bơtàu tơnguh nhơl chờ. Bal mờ ală bơta [ươn bè bơta kah yau, ală phan kis mờ niam chài, gah lơh broă geh gơrềng tàm do gam rơhời bơ\t bơtàu geh [òn nhơl chờ brê bơnơm [òn lơgar pa gơ jat bal mờ bơta niam chài kòn cau M’nông ai tiah do in.

Rlau dùl nam do, ồng Y Gên Byă ơm tàm [òn Kiều, xã Yang Mao, kơnhoàl Krông Bông sùm ờ ru ngan tài bơh tus bal lơh rơndăp broă lơh [òn nhơl chờ brê bơnơm [òn lơgar pa gơ jăt bal mờ bơta niam chài cau M’nông dê. Ồng Y Gên Byă pà gi\t, pah ngai ồng tơrgùm sơngka sền gàr sươn kơphê 1 lồ, 80 tờm pơnăt Thái, 60 tờm ka kau mờ pơgăp 300 tờm plai kroăc sành nàng bơtàu tơnguh anih lơh sa sươn dờng nhơl chờ lơh sa sươn sre.

Tus tơngai do, jơh ală sươn chi hòn dờng niam ngan, jơh ală tờm chi sa plai gam geh bơkàu mờ ai plai nam sơnrờp. Tu\ sươn kơphê bơtàu tơnguh kơ\ kơl jăp sùm, den digơlan geh mpồl lơh sa kă bro geh ală dơ\ lòt nhơl nàng wa\ rò năc lòt nhơl tus còp sền nàng gi\t.

Ală bơta chi sa plai gơhờp ngan mờ ù bơrlu\ bràs tàm do, plai mbòr ngan. Tàm xã, tàm kơnhoàl khi đơs bơtàu tơnguh nhơl chờ brê bơnơm lơh broă sa sươn sre gơ jăt bal mờ bơta niam chài den tàng a` lơh bal. Khi geh jun năc lòt nhơl nàng gi\t, mờ broă do geh lơh geh priă jền ai làng bol in. Bol a` chờ ngan. Lơh nhơl chờ brê bơnơm gơ jat bal mờ [òn lơgar pa mờ bơta niam chài geh kuơ ai làng bol in uă ngan.

{òn Kiều, xã Yang Mao, kơnhoàl Krông Bông kung gam gàr geh sơl uă bơhiàm niam chài gam wơl bơh yau bơh cau M’nông dê

Tàm Rơndăp broă lơh bơtàu tơnguh [òn nhơl chờ brê bơnơm [òn lơgar pa gơ jat bal mờ bơta niam chài, bal mờ bơtàu tơnguh ală anih lơh sa sươn dờng chi sa plai, gam tơrgùm prăp gàr ală bơta kuơ niam chài bơh cau M’nông dê tàm [òn Kiều. Nghệ nhân H’Bơi Niê, 80 sơnam ơm tàm [òn Kiều, xã Yang Mao pà gi\t, bơh tu\ lơh rơndăp broă lơh, srơh tà` ồi tàm [òn geh lơh duh hồl ngan. Do là tềl tơngo\ pal chờ hờp ngan nàng lơh niam, sền gàr broă tà` ồi bơh yau làng bol dê.

Broă tà` ồi gơ jat bal mờ a` nđờ jơ\t nam do rao, do là broă lơh bơh yau bơh làng bol a` dê tàm tiah do. Tơngai tus do, dà lơgar bơtàu tơnguh nhơl chờ gơ jat bal mờ bơta niam chài den là a` chờ hờp ngan gơbờh, a` lơh ngan bơto jơh ală bơta chài tà` ồi ai bol kơnòm in, kơ\p kờ` broă tà` ồi geh prăp gàr wơl. Năc lòt còp, khi mờ tus lùp dan blơi den uă cau geh gi\t tus phan bơna bơh he dê, làng bol kung geh sơl priă jền nàng ngui sa tàm rài kis, sền gàr geh broă lơh ai oh kòn, kòn sau in.

             Uă hìu jòng bơh yau niam ngan, lơh gơkờ` ngan năc lòt nhơl tu\ lòt sền tàm do

Jăt ồng Y’Drai M’Drăng, Chủ tịch UBND xã Yang Mao dê yal, nàng lơh jat rơndăp broă lơh do, xã neh pơlam làng bol in bơtàu tơnguh ală broă lơh chi sa plai, bè: pơnăt Thái, jràng, sầu riêng, kroăc, kuết, bơ, pơ ò, gơ àl lồng….Mơkung tơrgùm bơcri priă lơh kơ\ kơl jăp wơl gùng lòt [òn lơgar, ală broă bơ\t bơtàu mpồl bơtiàn; lơh niam wơl ală hìu jòng bơh yau, pờ ală ơdu\ bơto dròng cing, tà` ồi, bơyai lơh sùm ală dơ\ lơh chờ niam chài bơh cau M’nông tàm Tây Nguyên dê.

Ồng Y’Drai pà gi\t, tu\ do geh 81 hìu bơnhă tàm [òn Kiều tus bal lơh rơndăp broă lơh do. Ală hìu bơnhă geh dong kờl 100% chi sơntìl, phơng sih nàng bơtàu tơnguh anih lơh sa sươn dờng chi sa plai mờ bă ù pơgăp 120 lồ. Bơdìh hơ\ tai, gam dong làng bol lơh niam wơl 30 nơm hìu jòng bơh yau drơng broă ơm bi\c bơh năc lòt nhơl dê.

Bol a` gam tơrgùm bơtàu tơnguh ală anih lơh sa sươn dờng chi sa plai mờ lơh niam broă prăp gàr bơta niam chài bơh cau M’nông dê tàm [òn Kiều đơs is mờ jơh gùt mpồl bơtiàn đơs bal. Broă do den bol a` gam pơgồp bal mờ Phòng Văn hóa Thông tin kơnhoàl lam lơh wơl ală broă lơh niam chài, bè: tà` ồi, ală mpồl dròng cing, bơyai lơh ală dơ\ lơh yàng `ô lir bong, lơh yàng dà mbòr, halà yal yau Eirei, đờng Gui…Do là ală bơhiàn niam chài krơi is ngan nàng lơh gơhời gơ jà năc lòt nhơl kờ` pal geh prăp gàr mờ ngui niam.

Gơl gùng ndu gơnrơh Đông Trường Sơn lòt gan là bơta [ươn nàng [òn lơgar in bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn, tàm hơ\ geh nhơl chờ

{òn Kiều geh crơng gơs bơh gùl rài 20 dê. Tu\ do, [òn geh mờr 90 hìu bơnhă, 100% làng bol là cau M’nông ơm kis. Bă ù bơh [òn dê là pơgăp 6.500 lồ, gơ ơm jòng jăt gùng Đông Trường Sơn mờ dòr bơnơm Chư Yang Sing dờng ơning ơnàng ngan. Tiah do kung gơ ơm tàm tiah tờm Tiah tềl lời wơl jơnau kah yau pôs đồng kăc màng bơh càr Dăk Lăk dê.

Jăt mò Nguyễn Thị Phương Hiếu, Phó Kuang atbồ Sở Văn hoá, Thể thao mờ Du lịch càr Dăk Lăk dê yal, mờ bơta [ươn bè brê bơnơm, kòn bơnus, jơnau kah yau den [òn Kiều niam ngan nàng bơtàu tơnguh nhơl chờ brê bơnơm [òn lơgar pa gơ jat bal mờ bơta niam chài bơh kòn cau tiah do dê. Mò Hiếu pà gi\t:

Gùng lòt, ală phan kis, bơhiàn niam chài bơh yau bơh cau M’nông dê tàm [òn Kiều là [ươn [oài ngan nàng bơtàu tơnguh nhơl chờ jăt rơndăp broă lơh do. Tàm tơngai bơh nam 2020- 2025, bè rơndăp ù tiah bơtàu tơnguh nhơl chờ tàm Dăk Lăk den bol a` geh dan mờ UBND càr ai [òn nhơl chờ brê bơnơm [òn Kiều tơmu\t tàm rơndăp broă lơh bơtàu tơnguh gơ gơs là anih nhơl chờ tờm ai tiah do in. Broă do geh lơh geh priă jền ai làng bol kòn cau in mờ prăp gàr wơl ală bơta kuơ niam chài tiah do dê.

Pah nam, Dăk Lăk wa\ rò 810 rbô nă năc lòt nhơl, gơguh kờp bal 12% pah nam. Ală broă lơh nhơl chờ bơh càr dê tu\ do, geh: broă lơh lòt sền nàng gi\t tàm ală brê dà lơgar, tiah prăp gàr brê bơnơm geh is, anih lơh sa sươn dờng, sươn chi sa plai, nhơl chờ [òn lơgar…Broă lam lơh geh cồng nha broă lơh [òn nhơl chờ brê bơnơm [òn lơgar pa gơ jăt bal mờ bơta niam chài geh lơh gơlik geh uă ngan ală phan bơna nhơl chờ ai càr in, lơh geh broă lơh broă sa mờ lơh geh priă jền ai làng bol kòn cau in. Bơh hơ\, bơta niam chài làng bol [òn lơgar bơh yau tàm càr dê geh prăp gàr, broă bơ\t bơtàu [òn lơgar pa tàm càr geh lơh pràn.

Cau mblàng Lơ Mu K’Yến