VOV4.K’ho- Tơnơ\ 10 nam lơh jăt broă lơh bơ\t bơtàu [òn lơgar pa, pràn jak lơh sa tàm uă tiah bơh càr Dăk Lăk dê neh geh tơnguh loh làng ngan. Rơndăp tăp sèng chi tam geh tam gơl pràn kơldang ngan, lơh geh ngai sơlơ uă ală tiah tam phan lơh geh priă jền tus dùl tơmàn đong tàm dùl lồ dùl nam.

Tàm bơta tam gơl hơ\, tiah ờng sơntìl chi tam tàm xã Hoà Thắng, [òn dờng Buôn Ma Thuột, càr Dăk Lăk là anih dờng màng, bal mờ măt kă bro “Sơntìl chi tam Ea Kmat”, geh pơnrơ tàm làm gùt ù tiah Tây Nguyên, lơh gơlik tơl bơta niam ai ală jơnau kờ` rơndăp tăp sèng wơl lơh broă sa sươn sre, bơ\t bơtàu [òn lơgar pa.

Nhai 12 là tơngai Tây Nguyên ngan ngồn mu\t tàm kàl prang, jơnau kờ` ală sơntìl chi tam gơmù te\ uă ngan, mơya ờ go\ tài bè hơ\ mờ broă lơh bơh ală sươn ờng dê tàm xã Hoà Thắng, [òn dờng Buôn Ma Thuột mờ gơmù te\. Ồng Phan Văn Hải, là dùl nă cau tờm anih kă bro chi sơntìl tàm thôn 10, xã Hoà Thắng pà gi\t, cau lơh broă ờng chi ờ go\ tu\ lơi jơh broă ờ.

Bơh nhai 4 tus nhai 8, tu\ cau lơh broă sa mu\t tàm kàl tam ală sơntìl chi tam jo\ nam, ală cau lơh sươn ờng ờ ru tai mờ broă jòi cau năc blơi, kă bro phan bơna. Ai bơh tu\ do tus tơnơ\ dơ\ sa tềp, den drà kă bro chi sơntìl ờ geh cau blơi, cau lơh sươn ờng tơrgùm tai tàm broă rcăng ală bơta phan nàng lơh broă, bè gar sơntìl, bồ măt bơkiar nàng ờng bơkiar chi.

Ală chi sơntìl gam wơl bơh kàl lài dê kung pal geh ala kơldung sơl nàng gàr niam bơta kis dờng bè ờs, den tàng roh uă ngan tu\ tơngai. Jăt ồng Hải yal, Hoà Thắng tu\ do ờ go\ di mìng là tiah tờm chi sơntìl bơh Dăk Lăk dê lơm mờ là bơh jơh bal Tây Nguyên dê tai mờ dùl bơnah tiah đah jum tàm gùl lơgar. Mìng sền tàm sươn ờng tàm xã lơm là gơtùi sền go\ geh gùng dà lơh broă sa bơh jơh gùt kơnhoàl ù tiah do dê.

Ồng Phan Văn Hải, đơs bè do: Ơm rềp kềng tơn mờ hìu a` do den geh dùl sươn ờng 1 sào, jơh ală là sầu riêng lơm. Bal mờ hơ\ tai gam geh 4 sươn ờng tai, tàm hơ\ geh 1 sươn ờng mờng bơkiar ntê chi sầu riêng Musang King. Sền bal tàm do tu\ do, sầu riêng mờ macca là pràn ngan rlau jơh. Tu\ do, den macca gam tăc yòm rlau mờ sầu riêng. Khi blơi pah dơ\ dùl rơndeh, dùl rơndeh 10 rbô tờm bè hơ\, cèng lòt kă làm gùt càr tơn.

Jăt Ủy ban Nhân dân xã Hoà Thắng yal, xã tu\ do geh tus rlau 400 hìu bơnhă lơh broă ờng tam, kă bro chi sơntìl. Sơntìl kơphê kung là măt kă bro khà dùl tàm do, tài bơh geh đòm jăt gờ` ngan ală cồng nha lơh geh bơh anih kơlôi sơnơng kơphê khà dùl bơh gùt lơgar dê hơ\ là Viện kơlôi sơnơng Kơphê Ea Kmat lài do, hơ\ là Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên- Wasi tu\ do. Ală sơntìl kơphê rơta măt sơnđan TR, kơphê cê măt sơnđan TN mờ THA bơh Wasi dê lơh gơlik, geh ală lơh broă tàm sươn ờng tàm tiah do bơyai lơh bơtờp sơntìl, gam dong gi\t nđờ rbô jơ\t hìu bơnhă làng bol lơh broă sa geh ală sươn kơphê lơh geh cồng nha uă ngan rlau jơh gơguh tus 8 tấn tàm dùl tạ.

Jăt gùng dà tam gơl rơndăp tăp sèng tờm chi tam mờ jơnau kờ` ngan sơlơ li la bơh cau lơh broă sa dê, ală cau lơh sươn ờng tàm Hoà Thắng gam bơtờp sơntìl ală bơta chi brê lơh geh priă jền lơh sa uă, bè dổi tơlir, sưa, macca; ală bơta sơntìl chi sa plai blơi bơh lơgar ndai bè ală sơntìl bơ Mỹ, sơntìl sầu riêng Malaysia, jràng Thái mờ pơnăt Thái.

Gi\t nđờ jơ\t bơta chi sơntìl geh sac rwah bơh làm gùt ală càr mờ [òn dờng tàm gùt lơgar mờ bàr pe lơgar ndai, neh geh ờng lơh gơlik tàm Hoà Thắng, gam dong ai rơndăp tăp sèng chi tam tàm Tây Nguyên in sơlơ uă rlau tai.

Jăt Tiến sĩ Trần Vinh, ala măt Kuang ătbồ Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên dê yal, chi sơntìl Ea Kmat neh gơ gơs là dùl măt kă bro bal mờ Hòa Thắng gam rơhời gơ gơs là dùl [òn lơh broă ờng sơntìl dờng, đòm jăt gơtùi uă bơta gơguh jak măy mok dê.

Tiến sĩ Trần Vinh, đơs: Tu\ do, den uă ngan cau neh gi\t chi sơntìl Ea Kmat. Mờ tu\ do kung gơtùi sền Hoà Thắng là dùl [òn lơh broă kung di sơl, tài bơh làng bol neh gi\t geh bơta jak chài măy mok. Uă hìu bơnhă neh geh sươn ờng chi sơntìl mờ kung bơcri priă uă sơl, bè măy mok, bè kuang bàng, bè kòn bơnus. Bồ tơngoh neh gơguh jak tai, khi lơh gơlik chi sơntìl ờ mìng ai Dăk Lăk in lơm mờ gam ai bal Tây Nguyên mờ uă càr ndai tai in.

Jăt mò Phan Thị Ngọc Trâm, Chủ tịch Mpồl cau lơh broă sa xã Hoà Thắng dê yal, sơntìl chi tam ală bơta neh gơ gơs là phan bơna mùl go\ ngan bơh tiah do dê, ai priă jền lơh geh bơh kă bro pah nam bơh bàr pe rơhiang tơlak tus jơ\t tơmàn đong tàm dùl hìu bơnhă.

Ờ mìng đòm jăt cồng nha kơlôi sơnơng bơh Wasi- Viện kơlôi sơnơng lơh broă sươn sre brê bơnơm, chi jo\ nam geh bơngă pin dờn ngan tàm Tây Nguyên dê, ală cau lơh sươn ờng tàm Hoà Thắng gam ngac ngar ngan tàm broă git geh gùng dà drà kă bro dê nàng di tu\ lơh gơlik ală sơntìl pa, lơh di jơnau kờ` bơh cau lơh broă sa dê.

Mò Phan Thị Ngọc Trâm đơs là, dilah lơh niam broă ătbồ, kơryan jơh geh jơnau ờ niam “cau lơh kòn gùng kă bro sơntìl ờ niam” geh uă ngan tu\ Hoà Thắng mu\t tàm kàl lơh sa, den broă lơh ờng chi sơntìl tàm do geh ngan ngồn gơ gơs mờng chài mờ bơtàu tơnguh kơ\ kơl jăp.

Mò Phan Thị Ngọc Trâm, đơs: Dilah tus tàm do tàm nhai 3, nhai 4 rcăng mìu, den geh sền go\ uă ngan cau lơh kòn gùng kă bro sơntìl chi tam, ờ jai kơryan jơh geh gơ. Den tàng bè hơ\ mờ xã geh bơta kơ\p kờ` mờ neh dan rao, là lơh dùl nơm drà tờm kă bro chi sơntìl nàng lơh geh bơta song dơ pă loh làng sơntìl tăc bro tàm drà ai ală hìu bơnhă lơh gơlik in. Drà tờm geh cau ătbồ, gàr chi sơntìl tàm hơ\ geh ai bơh ală sươn ờng tơl khà jăt jơnau sồr. Pal lơh bè hơ\, mờ dilah gơlềng gơlàng khăt gơboh bè tu\ do den kal ke ngan.

Geh lài anih kơlding bè jak chài măy mok, geh măt kă bro Ea Kmat tơl bơngă pin dờn, broă gam wơl bơh Hoà Thắng dê là lơh gơs broă rơndăp tăp sèng- lơh bal, geh lơh tàm tơngai pơn jăt tai bơh broă lơh bơ\t bơtàu [òn lơgar pa dê. Dilah lơh bal geh cồng nha, lam lơh kơ\ kơl jăp, den Hoà Thắng geh brồ guh gơ gơs là dùl [òn lơh broă ờng sơntìl chi tam pa mờ jak chài ngan, lơh gơlik bơta pràn ai jơh gùt càr mờ jơh gùt kơnhoàl ù tiah Tây Nguyên in.

Cau cih Dương Đình Tuấn- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến