VOV4.K’ho- Dăk Lăk là càr tàm ù tiah Tây Nguyên mơya geh tus 49 jơi bơtiàn kòn cau oh mi ơm kis bal. Tơngai lài, ală kấp mpồl cau ùr tàm càr Dăk Lăk neh geh uă broă lơh bơceh pa gơhòi gơ jà bơtòm tơrgùm oh mi cau ùr kòn cau tus bal lơh broă mpồl bơtiàn tàm [òn lơgar. Tu\ geh bơta tàm sơm băt tê bal bơh cau ùr dê- ală cau tờm hìu bơnhă dê jăt jơi đah mè, ală [òn lơgar tàm Dăk Lăk neh jòi bàn bơta ring lơngai, kơ\ kơl jăp mờ bơtàu tơnguh.

Ală nam rềp ndo, [òn Sek, xã Dliêyang, kơnhoàl Ea H’Leo, là dùl tàm ală anih gơbàn uă ngan bè rềs àr gùng lòt tàm gùng rơndeh 14 gơl lòt gan càr Dăk Lăk. Jơnau là tài bơh ơruh pơnu kơnòm pa tàu tàm [òn sùm bơtòm tơrgùm, `ô bơ`ul lơm bè, lơh gơlik bơta tam lơh tam pờng, ntoăt rơndeh gơlềng gơlàng khăt gơboh. Bồ ală nam 2000, [òn Sek kung là [òn gơbàn uă ngan bè cau dô gan nhàr lơgar tìs mờ kơrnoat boh lam. Mơya bơh tu\ geh broă lơh “Mpồl cau ùr ờdo ờdă bè lơngăp lơngai rơndăp tăp sèng”, [òn Sek neh rơhời ring lơngai.

Bi Kpă H’Ben Bí thư Chi bộ [òn Sek, pà gi\t, mpồl cau ùr bơyai lơh mblàng yal bơto bơtê tơnguh uă jơnau gi\t wa\ ai kuang bàng, cau tàm mpồl mờ làng bol tàm [òn in ba` lơh tìs kơrnoat boh lam, lơh jăt jơnau ki\ hơ bơ\t bơtàu hìu bơnhă ờdo ờdă gùng lòt, sền gàr bơta lơngăp lơngai rơndăp tăp sèng, lơh jăt niam kơrnoat boh lam, jơnau pal jăt thôn, [òn dê mờ bơ\t bơtàu hìu bơnhă 5 ờ 3 kloh. Gơnoar “lơh tờm” bơh cau ùr jăt jơi đah mè dê geh lơh jăt niam, lơngăp lơngai rơndăp tăp sèng tàm [òn Sek kơ\ kơl jăp.

Bơh tu\ geh broă lơh do den tàm [òn a` dê bè bơta ờ niam ờ huan geh tai, bè dô gan nhàr lơgar den ờ geh tai. Kuơmàng là [òn a` dê den ờ geh cau ngir ma túy, mờ rềs àr gùng lòt den gơmù uă ngan.

Bi Kpă H’Ben

Kung là dùl anih pơneh ờ niam ngan bè lơngăp lơngai rơndăp tăp sèng tàm tiah làng bol kòn cau, xã Cư Dliê Mnông, kơnhoàl Cư Mgar, càr Dăk Lăk neh sơrlèt gan brồ guh bơ\t bơtàu [òn lơgar pa kơnờm bơta tơrgùm bal pràn bơh cau ùr xã dê. Bi H’Yuôr Kđoh, Kuang ătbồ Mpồl cau ùr xã Cư Dliê Mnông, pà gi\t: xã geh 6 bơta câu lạc bộ, bơyai lơh jăt bơta krơi is tơl thôn, [òn dê, bè “Câu lạc bộ cau ùr sền gàr bơta lơngăp lơngai rơndăp tăp seng”, “Mpồl ătbồ is cau ùr”, “Câu lạc bộ rcăng sơndră tam lơh tam pờng tàm hìu bơnhă”, “săp ntas klèng lơngăp lơngai”…

Bơh ală broă lơh do, Mpồl cau ùr xã neh sền gàr 16 nă cau gơtìp lơh pờng tàm hìu bơnhă tus anih pin dờn tàm hìu mpồl bơtiàn, tơr`a bơyai dong 18 yô ùr bơklau rê kis gơrờm wơl bal, yal tơngi\t mờ mpồl kuang àng in uă jơnau yal geh kuơ nàng kup ală cau lơh tìs kơrnoat boh lam, bơto bơtê git nđờ jơ\t nă ơruh pơnu ờ gam tai bơtòm tơrgùm să `ô bơ`ul lơm bề, jòi jơnau tam lơh gơ\p, dong kờl 10 nă ơruh pơnu, kơnòm pa tàu gi\t gơjra` sang glài rê kis gơrờm bal wơl mờ mpồl bơtiàn….

Bi H’Yuôr Kđoh đơs nền, ală câu lạc bộ neh lơh geh anih nhơl gơhòi gơ jà bơtòm tơrgùm gal ngan cau ùr mờ làng bol tus bal, pơgồp bơnah tơnguh uă jơnau gi\t wa\, bơta gi\t wa\ lơh jăt kơrnoat boh lam, bơh hơ\ sền gàr kơ\ kơl jăp ring lơngai [òn lơgar.

Broă lơh câu lạc bộ cau ùr pràn kơldang niam bơne\ tu\ do là gơhòi gơ jà oh mi cau ùr uă ngan rlau jơh. Bulah rơp pa crơng gơs bơh bồ nam 2019, mơya sơnam tus bal bơh kơnòm bơsram tus ơruh pơnu, sơnam nggùl să, mờ geh bal cau dờng sơnam kung tus bal sơl, den tàng [ươn ngan bơtòm tơrgùm gơhòi gơ jà oh mi cau ùr pơrjum cribơyai nàng pơgồp bal mblàng yal rcăng sơndră cau lơh tìs, sền gàr bơta lơngăp lơngai thôn, [òn.

 Dăk Lăk jờng rơ cau ùr kòn cau jăt yàng pơnrơ

Ai tàm tiah ơm kis bơh cau kòn cau bơh tiah đah tô dà lơgar dê tàm xã Ea Wy, kơnhoàl Ea H’Leo, càr Dăk Lăk, bi Nông Thị Huệ, mpồl cau ùr thôn 6A, xã Ea Wy, yal, 3 nam lài, thôn là anih pơneh ờ niam ngan bè ma túy. Mpồl cau ùr thôn neh bơ\t bơtàu broă lơh “hìu bơnhă ờ gah cau hìu bơnhă ngir ma túy” mblàng yal yal tơngi\t bơta gi\t wa\ kơrnoat boh lam dong ală cau tàm mpồl gi\t wa\ geh jrô ơnàng bè bơta gơ aniai bơh ma túy dê, hòi jà cau hìu bơnhă ờ go\ di ngui, ba` [ư, ba` liăp, kă bro tìs mờ kơrnoat boh lam sơnơm ma túy mờ lơh niam nùs nhơm sền go\ yal yă cau lơh tìs. Cồng nha neh yal tơngi\t kuang àng in ku\p 2 nă cau prăp pồn kă bro ma túy tìs mờ kơrnoat boh lam, hòi jà 7 nă cau sơm tơn jơh ngir ma túy gơtùi. Bi Nông Thị Huệ, chờ hờp yal, 2 nam do tàm thôn 6A ờ geh tai cau lơi ngir ma túy.

Tàm broă mblàng yal tàm tiah làng bol kòn cau bơh he dê den broă lơh kung gam là pal ai lơh lài bơh sơnrờp. He pal lơh lài, lơh jăt lài, oh mi sền go\ den hơ\ sồng lơh jăt, khăt broă lơi, geh bal broă rcăng sơndră ma túy. Tu\ neh mblàng yal tơnơ\ hơ\ oh mi gi\t mờ geh bơta gi\t wa\ geh rê bơto sồr oh kòn. Tàm thôn 6A do den mờr 70 nă oh mi tàm mpồl cau ùr den ờ geh kòn ngir ma túy, lài do tu\ ờ hềt geh broă lơh do den gam geh sơl bàr pe nă cau geh kòn ngir ma túy, mơya tơnơ\ do den ờ geh tai.

Tam pà bal mờng chài gơhòi gơ jà tam klăc oh mi cau ùr tàm tiah làng bol kòn cau, mò Nguyễn Thị Thu Nguyệt, Kuang ătbồ Mpồl tam klac cau ùr càr Dăk Lăk đơs sùm bè do, broă lơh lài ngan là tơrgùm dong kờl cau ùr bơtàu tơnguh lơh sa, kơ\ kơl jăp rài kis, bơh hơ\ den khi hơ\ sồng iang nùs tus bal lơh ală broă lơh [òn lơgar, gơ jăt bal mờ lơh jăt niam ală gùng dà broă lơh kơrnoat boh lam. Tơngai do uă ngan broă lơh câu lạc bộ cau ùr neh geh pờ tơlik, rề ơnàng lơh uă tàm làm gùt càr. Gơ jăt tàm bơta krơi is tơl tiah làng bol ơm kis dê mờ mpồl geh broă bơyai lơh gơ in dipal mờ cau ùr tàm tiah he dê mờ bơ\t bơtàu ală pơnrơ jak tàm tơl gah broă lơh.

Tus tu\ do, mpồl cau ùr gùt càr Dăk Lăk neh bơ\t bơtàu mờ jờng rơ 945 pơnrơ jak tàm ală gah broă, tàm hơ\ geh mờr nggùl khà là cau ùr kòn cau. Mpồl tam klăc cau ùr càr Dăk Lăk kung sùm kờp sền, sền swì cồng nha lơh broă bơh ală broă lơh dê nàng geh bơta tam gơl gơ in dipal rlau. Bơh bơta geh ngan tàm [òn lơgar, Dăk Lăk neh geh uă broă lơh geh kuơ mờ geh cồng nha ngan, bè: “Mpồl cau ùr gàr niam bơta lơngăp lơngai ờdo ờdă”, “{òn lơgar ring lơngai, hìu bơnhă gơboh gơbài”, “Hìu bơnhă ờ geh cau ngir ma túy”, “Câu lạc bộ hìu bơnhă ring bal jak chài”…

 Dăk Lăk pơrjum jờng rơ cau ùr kòn cau

Mò Nguyễn Thị Thu Nguyệt, Kuang ătbồ Mpồl tam klăc cau ùr càr Dăk Lăk dê pà gi\t: Dùl tàm ală bơta bơtàu tơnguh mhar mờ bol a` gam lơh hơ\ là bơ\t bơtàu broă lơh câu lạc bộ hìu bơnhă ring bal gơguh jak lơngăp lơngai, den neh bơtòm tơrgùm geh uă ngan oh mi cau ùr kòn cau, ală hìu bơnhă, geh bal cau klau kung tus bal sơl. Mờ bơh ală câu lạc bộ do den bol a` neh lam lơh uă broă lơh tơnguh uă bơta gi\t wa\ ai ală cau tàm hìu bơnhă in sơrbì te\ ală bơhiàn bơh yau bơngơl gơla ờ gam kuơ tai mơya kung gam gàr geh bơhiàn niam chài krơi is jơi bơtiàn dê tàm tơl [òn lơgar.

Geh dùl bơta jăt bơhiàn bơh cau kòn cau ơm kis bơh yau dùl bă tiah dê, ngan là cau Rơđê, den cau ùr gàr gơnoar broă cau tờm tàm hìu bơnhă mờ khi pal à` ơnòng uă ngan kơnòl kơn jơ\ kơn ju\t ngan. Mơya bơh ală dơ\ hòi jà, ală broă lơh do, den bol a` neh rơhời tơnguh uă kơnòl bơh cau klau dê là khi tam pà bal kơnòl mờ cau ùr tàm hìu bơnhă mơya kung gam gàr geh sơl bơhiàn jăt jơi đah mè cau Rơđê dê.

Bơh ală broă lơh loh làng, dipal mờ bơta geh ngan, ală kấp mpồl cau ùr tàm Dăk Lăk neh gơhòi gơ jà bơtòm tơrgùm geh gal ngan oh mi cau ùr tiah kòn cau tàm sơm băt tê bal gàr kơ\ kơl jăp ring lơngai [òn lơgar, lơh jăt geh cồng nha dơ\ lam sồr cau ùr 5 ờ 3 kloh, pơgồp bơnah bơ\t bơtàu [òn lơgar pa ngai sơlơ hờm ram lơngăp lơngai chờ hờp.

Cau cih Minh Huệ- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến