VOV4.M’nông: Ta buôn Kplang xã Tân Tiến, nkuâl Krông Pach, n'gor Dak Lak âk năm rlău aơ hôm n'gôr gră nău nteh chĭng gong, rnôk ngŭr, rnôk klêu kơt trêng nti lĕ nău gĭt blău, suan rêh dăng tâm nuih n'hâm ăp kon nuĭh ta aơ, njêng suan dăng văn hoá nuih n'hâm, nău nsing nơm, nău tâm rnglăp.

Gay mât ndray văn hoá chĭng gong, buôn Kplang hŏ njêng, mât 3 rmôt chĭng gong ntĭt an pe rơh kơn: Bu kuâng ranh, druh ndăm n'hanh kon se. Tâm nê, "trêng nău nđơr" an rơh kơn bah kơi mât ndray n'hanh hun hao rnoh khlay chĭng gong lah nău lĕ nuih n'hâm, lĕ nău gĭt blău bah 10 nuĭh tâm Rmôt chĭng gong buôn Kplang. Nuĭh dŭt ranh hŏ 80 năm deh, nuĭh dŭt mom hŏ tât 50 năm deh đŏng. Nghệ nhân Y Yik Byă (55 năm deh), nuĭh lăp tâm Rmôt chĭng gong buôn Kplang n'hao êng săk:“Nău chĭng, nău gong lah săk huêng bah nuĭh Rđe, yor nău nteh bah păng way lăp nsum đah  nuih n'hâm kon nuĭh n'hanh yôk bri têh hvi. Ndrĭ jêng, bol ma nău rêh dah rgâl mhe, nuĭh Rđe hôm mât ndray văn hoá chĭng gong nkre đah ntŭk  tŭr goh jay rot jay jong n'hanh gŭ rêh nsum mpôl lam ƀon lan đŏng".

Đah nău ŭch rŏng nê, ăp nuĭh gĭt blău tâm rmôt chĭng gong buôn Kplang hŏ rgop suan trêng nti an druh ndăm rchong tâm ƀon tâm ban kơt ăp nuĭh hăn nti chĭng gong tă bah n'gâng kan ta ntŭk pơk. Rlău 3 năm aơ, nơm geh nău trêng nti lĕ nuih n'hâm bah ăp nuĭh bu ranh âk năm deh, Rmôt chĭng gong bah druh ndăm buôn Kplang mbra goh tŭr hăr, tâm râp di ăp nău chĭng gong tâm ăp nău way ơm bah nuĭh Rđe kơt: Kuăl rgum sĭt, rhơn nsĭt ba n'hao rhe, ôp brah ndrâm dak, lăp khay kăch rek, Rhơn năm deh…

Oh Y Salem Mlô, lah ngoăy tâm 14 nuĭh lăp tâm rmôt (7 bu klô, 7 bu ur) bah Rmôt chĭng gong druh ndăm buôn Kplang an gĭt:"Rnôk hôm jê̆, gâp way geh me bơ̆ leo hăn tât ăp ntŭk ngêt sa way ơm tâm ƀon. Gân djăng đah nău chĭng gong, gâp tĭng bu kuâng kơt nti tŭr goh. Bôk năp saơ jêr yơn tât rnôk ăp nuĭh gĭt blău ntĭm na nê̆ saơ bên đŏng. aƀaơ ăp rơh nti ƀư kêng dŭt pơh gâp geh măt, dŭt ŭch lah rnôk ăp băl tâm rmôt tŭr goh kalơ sân khấu”.

Năm aơ hŏ rlău 80 năm deh, nghệ nhân Y Út Byă, Kruanh ƀon nkre lah Kruanh rmôt chĭng gong buôn Kplang way rvê du nău chĭng gong lah drăp ndơ khlay bah u che he ntlơi an tay bah kơi, lah mô nsrôih trêng nti tay an kon său bah kơi ri jêh aơ tay ăp bu ranh ƀon roh tĭng drô phan nuĭh hôm tŭr goh chĭng gong đŏng. Jêng, mô dơn nti tŭr goh chĭng gong an rơh kơn mom ndăm, nghệ nhân Y Út ndrel ăp nuĭh gĭt blău êng ƀa ƀă njêng, mât rmôt chĭng gong "kon se  jê̆".

Djăt ma tâm ăp rnôk khay rlu nti tât, ăp bu ranh gĭt blău hôm tât tĭng rnăk rgŏ jă ăp kon se râng jrô nti tŭr chĭng goh gong. Ntơm bah 10 năm deh, ăp kon se mbra lăp rmôt chĭng gong gay ntơm tiăr nti dĭng dưt rla, âk kon se hŏ kăr ngăch, gân djăng tiăr nti, lôch du rơh kơt tĭng nti hŏ dơi goh ăp nău chĭng gong tơm. Uănh kon său gân djăng tiăr nti nghệ nhân Y Út nsing nơm lah, rơh kon său dơi ăp nuĭh  gĭt blău tâm Rmôt chĭng gong trêng nti tay mbra nđơn tay nău kan rŭ hôch gay mât nău tâm râp chĭng gong rngân jong tâm ƀon lan.

Gay mât ndray n'hanh mpư n'hao uĕh rnoh khlay Ntŭk tŭr chĭng goh gong, ăp năm rlău aơ, n'gâng kan ta ntŭk hŏ ƀư du đêt lễ hội nkre đah tŭr chĭng goh gong; rvăt 3 bor chĭng gong mhe, 20 blah bok ao cheh tanh way ơm năp an ăp rmôt chĭng gong; rdâk njêng jay rgum dŏng nsum ƀon lan ta buôn Kplang; ƀư pơk 6 jrô nti chĭng gong an nklăp 200 druh ndăm rchong kon se jê̆./.

Nuĭh rblang: Điểu Thân