VOV4.M’nông - Bah kăl I kăl e, nuĭh Êđê geh du nău way ơm dŭt uĕh, nĕ lah nău njêng tâm bên đah 2 ƀon, bar rnăk wâl, oh nô, 2 nuĭh băl, njêng me-kon.... Nău rêh mhe, nuĭh Êđê ntơm ntlơi ăp nău way ơm yơn nău uĕh tâm nău way njêng oh nô hôm e dơi mât ndray tât nar aơ. Nău tâm njêng mô knŭng ƀư an kon nuĭh tâm dăch êp, rgum mât ndrel lơn, ma hôm rgop ndâk njêng nău tâm rnglăp, hăn ndrel nsum mpôl. Jă kônh wa n’hanh băl mpôl mĭn joi gĭt mpeh nău ƀư njêng me kon bah nuĭh Êđê.

          Tĭng nău way ơm nuĭh Êđê, nuĭh bu klô ngai me bơ̆ rnôk sŏk ur n’hanh rêh ta jay ur. Geh âk nuĭh gŭ ur ta ƀon ngai jêng njêng me-kon đah nuĭh gŭ tâm bôn đah ur n’hanh ndrel khân pơng đah nơm. Lor rnôk njêng an ôp me bơ̆, kônh wa đah jay ur ŭch an njêng oh nô đah rnăk wâl nơm lĕ săch đŏng lah mô ? Mô lah đah rnăk ur mbra săch an bu klô nĕ du rnăk nĕ geh njêng me-kon. Nău ƀư tâm njêng dơi ƀư ta rnăk me bơ̆ tâm njêng, geh nău uănh bah ăp nuĭh dơi nsing nơm tâm rnoi mpôl, kônh, wa n’hanh ƀon lan rnoi mpôl tâm ƀon. Rnăk nghệ nhân Aê H’Nhem, ta ƀon Ea Sut, nkuăl têh Ea Pôč, nkuăl Čư M’gar, n’gor Dak Lak tă ƀư njêng đah 2 nuĭh kon bu klô bah ntŭk êng tât an gĭt:

“Rnôk tâm njêng ri kônh, wa bah ur mbra hăn jay tâm njêng mhe bah kon bu klô. Me bơ̆ ur, nuĭh nsing nơm tâm rnoi mpôl geh nău lah gay nkah ntĭnh kon mhe njêng nkah gĭt nău kan bah nơm kơt:-Aƀaơ lĕ njêng me kon, djăt nău, mât uănh. Bah kơi aơ kon uănh me kơt tơm jri têh, uănh bơ̆ kơt tơm sâr têh. Lah mô uănh kơt me bơ̆ tay ri mbra geh rmal ?

 Ndơ ƀư ma me bơ̆ an rnăk wâl nuĭh dơi dơn ƀư kon mât geh: Du păng nah tanh nah bă kon, du blah ao, du ngan khăl ntĭt mpơl an ngan an dak toh me, du yăng ndrănh. Hôm nuĭh kon an me bơ̆ mât lah du blah nah tanh, bôl tĭng nău geh rnăk wâl mbra wât du mlâm sŭr têh mô lah jêt an me bơ̆ mât.

Rnăk wâl kon mât, lah geh ndơ rnôk wơt kon mhe njêng mbra tŭr chĭng, nchrăp yăng ndrănh, jă mpôl băl ngêt sa gay mbơh an kônh wa tâm ƀon n’hanh u che yău yê. Me bơ̆ mhe geh nău mât uănh rnôk kop ji, ntĭm nti nuĭh kon mhe mât rong tâm nău rêh ur sai n’hanh đah ƀon lan. Nău njêng oh nô aơ dŭt uĕh. Yor nuĭh kon bu klô rnôk gŭ ur, ngai me bơ̆ deh gŭ dăch ri an geh nuĭh bên gŭ dăch gay ntĭm nti, nkah ntĭnh. Nghệ nhân Aê H’Nhem an gĭt tay.

“Tĭng nău way ơm bah nuĭh Êđê, nuĭh kon njêng mbra mô dơi ŭch mô lah sŭ du hê tâm rnăk wâl nơm ƀư me bơ̆. Lah tih mbra rmal dŭt mbăn n’hanh mprơh sĭt ƀon. Tal 2, bôl geh me bơ̆ njêng mhe yơn an chop khâl me bơ̆ deh bah nơm”.

Tĭng nău way ơm Êđê, rnôk jêng me-kon tâm njêng, jêng lah khân pơng lĕ jêng nuĭh bah rnăk wâl, rnoi mpôl n’hanh du du hê tâm nsum mpôl, jêng khân pơng an geh nău kan mât uănh; tâm kơl ndrel, tâm pă nău rngot răm tâm ăp nău rêh; mô dơi ƀư nău m’hĭk, lah mô mbra geh rmal.... Amĭ Phun (H’Nui Niê) ta ƀon Ea Sut, nkuăl têh Ea Pôč, nkuăl Čư M’gar, n’gor Dak lak an gĭt:

“Nău njêng me-kon kơl an kon nuĭh dăch êp lơn. Rnôk kop ji mô mbăn ri mô kâp me-bơ̆ deh gŭ ngai an mât uănh. Tâm nău kan bah rnăk wâl ri kon mât kơl lĕ nău dơi bah nơm. Lah ƀăn mô lah klăi ranh, kop ji, nuĭh kon mât an tât mât rong kơt ăp nuĭh kon deh mât chăm me; rnôk tâm jay geh nău, knŭng geh ăp nuĭh kuăl lah he tât ƀư. Gâp saơ nău aơ dŭt khlay yor geh tay nuĭh bơ̆, nuĭh me, tâm kơl ndrel tâm nău rêh”.

Nău njêng me kon dơi ntrŭnh kloh tâm nău way nuĭh Êđê, lah du nău way uĕh, du nău uĕh blău khlay, saơ nuih n’hâm uĕh lăng, tâm rnglăp, mpŏng ŭch an ăp nuĭh rêh tâm rnglăp, tâm pă ndrel nău răm rngot, tâm kơl rlet rlău ăp nău jêr jŏt gay ndâk njêng ƀon lan nar lơn hơm răm, sâm geh.

Nuĭh răk rblang: Y Sưng Phê Ja