VOV4.Mnông- Eirei n’hanh kưt lah bar ntil nău mprơ tơm tâm nău tâm pât nuĭh Rđe. Nkô̆ nău Eirei mprơ rnê nău ueh ƀon lan, nău ntĭm nti kon său, nău nkoch mpeh tâm rŏng bu ur bu klô. Lah kơt nău mprơ kưt kanŭng bu klô dơm mprơ rĭ nău eirei nđâp ma bu ur n’hanh bu klô mbra dơi mprơ da dê. Nău mprơ Eirei mbra dơi mprơ êng mô lah tâm ơh. Nău êng ngăn tâm nău mprơ aơ lah mprơ tâm ơh bu ur bu klô đah ăp nău tâm hôr dŭt ueh n’hanh ăp nău ngơi mprĭng ntĭt.

            Kônh wa n’hanh băl mpôl mhe djăt nău mprơ eirei tâm ơh bâh nuĭh Rđe. Tâm nău văn hóa bâh nuĭh Rđe, mprơ tâm ơh way geh âk nău khlăy mpeh văn hóa ntoh lư êng. Mprơ eirei tâm ơh way geh du hê bu klô n’hanh du hê bu ur tâm ơh đah ăp nău tâm hôr, nău mprĭng lah “Klei duê”, du hê uh rlet lah du ntil ndơ uh mô dơi mô geh rnôk mprơ eirei. Ăp rơh mprơ tâm ơh way geh ƀư ta bôk măng tâm rnôk râng khĭt. Mprơ Eirei nkre nsĭt nău mprơ ueh, nău mpring nău hôr gay ma bong lenh nuih n’hâm rnăk vâl nuĭh khĭt nkre lah rơh ma bu ur bu klô ndrel tâm ton tâm bên ton jêng ur sai. Rlău ma nĕ, ăp rơh mprơ eirei hôm nha geh mprơ ta ăp rơh răm rhơn, tâm mâp rgum bâh ƀon lan, tâm nđăp tâm nsông, tâm ôp tâm wăng..Mô lah rnôk mông ru, rlu rlău tă du nar pah kan rgănh huar ta mir ba. Nuĭh mprơ eirei Amĭ Hrơi (H’Bliư̆ Hwing) ta ƀon tu, xã Ea Tul, nkuăl Cư Mgar, n’gor Dak Lak an gĭt, lơ ma djăt, lơ ma uănh gĭt na nê̆ mpeh nău mprơ aơ mơ saơ păng ueh, nău mpring nău hôr dŭt ueh, dơh djăt.

            “Mprơ tâm ơh, rnôk du hê bu klô ŭch du hê bu ur mbra geh mprơ hôr mô lah mprĭng nău kơt aơ “Mơh chông sial rdu ong tât ta nă ŭnh,ca nsât dăch glah, nô tât jay oh mơh geh nău? Jrŏng jay oh geh que, tâm jay mô geh du ntil, lah he mô tâm di, jay oh sreh tơm kro ƀư long, yơn klach lah mê̆ bơ̆ nô mô an yor jay oh mô geh ndơ,geh mê̆ bơ̆ nô pă an rhơn ngăn, gŭ nsum ti ƀư mir bư lŏ”.

            Mprơ Eirei mô kanŭng geh nău mpơl tâm rŏng bu ur bu klô ma hôm nha lah du nău way êng bâh nuĭh Rđe. Ăp nuĭh tât mprơ an geh blău, ngăch n’hanh blău tâm ơh gay ma plơng tay an tâm di n’hanh ueh. Bâh ăp rơh mprơ Eirei tâm ơh, bu klô n’hanh bu ur joi gĭt nău tâm rnăk vâl ndrel, nău mĭn rêh bâh bar ding, mô lah ăp nău tâm nkoch, tâm ngơi ndrel. Tâm ăp nău mprơ lah nău rŏng nău ŭch bâh dŏng tri, mpơl nău rêh ta ăp rnăk vâl, nău bêk nhĕ, nău ueh êng n’hanh lôr ƀlir bâh bu klô, bu ur Rđe. Nuĭh mprơ Eirei Aduôn Nhuăn (H’Iêr Ktla), ta xã Ea Tul, nkuăl Cư Mgar, n’gor Dak Lak an gĭt.

            Tâm ăp nău mprơ Eirei tâm ơh, rnôk nuĭh bu ur mâp du hê bu klô păng ŭch, rĭ mbra mprơ kơt aơ “ Dŭt lap tât geh mâp nô ta aơ, kơt sĭm Ktiă mâp mir mbo, kơt jil tâm mir bum, kơt nar aơ oh geh mâp nô ta bri dak dŭt ueh, ơi nô kahgĭt nău oh ntĭng, bôl nô hăn ngai an kahgĭt đah oh, ntŭk ngai hăn an gĭt nău ntĭng ntăn, rnôk sa du play rpŭng mbra klâng nô đŏng, gŭch du mblâm bum kahgĭt đah nô đŏng.Bâh aƀaơ, oh ŭch uănh saơ ƀăng nô têh jêng ngâr, tơm pih mbra luh kao, tơm bri mbra geh play...”.

            Nuĭh mprơ Eirei Aduôn Ƀắt ( H’Lan Niê) -Buôn Kla, xã Dray Sap, nkuăl Krông Ana, n’gor Dak Lak an gĭt, rnôk tâm di nuih n’hâm, tâm gĭt vât, ăp mpôl dŏng tri mbra ndrel tâm ton sĭt ndrel du jay, ton du nău rêh ueh lăng đăp mpăn.

            “Rnôk lĕ tâm di bôk tôr bar ding mbra tâm ŭch. Bôl ma bu ur ach o mô lah bu klô mô ueh yơn ŭch đŏng. Lah bu klô mô hôm ŭch đah bu ur rĭ mbra geh bu ur kuh đah sŭr, rpu. Rnôk tâm ton gŭ ur sai mbra tâm mprơ kơt aơ: “Rnôk nô rdâk jrŏng ƀư jay, nô hăn koh ja ntưm jay, rnôk nô mprơ tâm ơh đah oh ŭch jêng ur sai...” Aƀao, âk mom ndăm mô hôm ŭch nău mprơ aơ. Gâp mĭn rnôk ăp nuĭh tâm ban năm deh kơt hên sĭt đah bri phan mbra mô hôm geh nuĭh blău mprơ Eirei tay”.

            Đah nău mprơ ueh, dơh djăt, nău mprơ dâ đhơm, nău mprơ Eirei bâh nuĭh Rđe lĕ tâm rgop âk nuĭh dŏng tri jêng ur jêng si. Ăp nău hôr, nău mprĭng eirei lĕ krêp kăr tâm bôk rngok ăp nuĭh, jêng nău ueh way ơm bâh nuĭh Rđe. Yơn aƀaơ, mô nă geh nuĭh blău tâm ơh n’hanh mprơ Eirei tay. Ăp nuĭh blău mprơ Eirei, băl mom blău mpring mô hôm geh tay, mô gĭt tât rơh ba kơi hôm blău tât nău mprơ rnoi nơm aơ đŏng lah mô? Nău mprơ Eirei tâm ơh hôm nha tâm rgop mpôl dŏng tri jêng ur jêng sai, nău mprơ ueh aơ kanŭng tâm bôk tôr ăp nuĭh ranh kăl e dơm.

            Nuĭh rblang: Thị Đoắt