VOV4.M’nông: Tơm chanh rse lah tơm tăm mhe đah [on lan ta n’gor Dak Nông. Yơn lah, ăp năm bah năp nơh [on lan way tăm êng, jêng rnoh khlay rgoh n’gơ. Bar pe năm rlơ\ aơ, âk nu^h [on lan ta n’gor ho\ rgâl tăm tơm chanh rse kloh ue\h gay tăch n’gluh. Đah trong [ư dja dôl pơk lah an kônh wa [on lan trong r[o\ng rgâl si tăm, kơl n’hao geh wa\ng sa. Phóng viên nkô| way nkoch nchih nău ngăn geh ta nkuâl Dak Rlâp.

Ta neh tăm cao su kro ranh, khay 4/2020 rnăk wa Nguyễn Văn Chung, thôn Tân Lập, xã Đắk Ru, nkuâl Đắk R’lấp ho\ rgâl tăm tơm chanh rse tăch n’gluh. Đah rnoh ntuh kơl nklăp 300 rkeh prăk, rnăk wa Chung geh 2ha chanh rse dơi to\ mpêt nkrem dak du n’gul nchuăt êng, geh ndrơng an tơm hao dâr kalơ nâp ue\h, ho\ an geh play klêh.

“Rgâl jêng tăm tơm chanh rse gâp ho\ do\ng t^ng trong tăm mhe kơt a[aơ, đah tâm srang tăm 3.5m 1 tơm, dak to\ ntru\p béc le\. Tăm đah rnoh âk jêng công ty rvăt đăp mpăn đo\ng. Njrăng đă kônh wa ân tăm chanh rse đo\ng ân tăm t^ng trong r[o\ng sinh học lah du\t ue\h, phân ri gâp poh phân hoá học đo\ng yơn rnoh poh đêt, ntơm bah rnôk tăm tât a[aơ mô ho\ le\ 1 tấn phân NPK an mir tơm dja”.

Geh neh trâp, mô ue\h jêng, wa Triệu Văn Hương, xã Đắk Ru, nkuâl Đăk Rlấp ho\ ntuh kơl tăm 1ha tơm chanh rse t^ng trong r[o\ng kloh ue\h đo\ng. Lor rnôk tăm, păng lor nchrăp tâm rgop kan nsum đah doanh nghiệp gay ndơ\ rgâl khoa học kỹ thuật n’hanh ton rvăt. Nău tâm rgop kan nsum kơl păng n’hanh kônh wa lor nchrăp trong tăch luh n’hanh rnoh khlay. Tâm mir, ăp ntil phân n’hanh dak si do\ng an tơm chanh rse gu\ tâm săk nchih an do\ng, mât prăp, mô djơh ôm tât neh ntu bri dak n’hanh khuch tât n’hâm suan kon nu^h đo\ng.

“Ntơm nơh mpôl hên geh tăm tơm chanh rse ngăn, a[aơ rđ^l đah tăm tơm chanh rse kloh ue\h ri mô geh ko\ kol, ntuh kơl ri tâm ban đo\ng, hao jêng ue\h. T^ng nău u\ch ro\ng bah nu^h [on lan ri ndơ lơh mpôl hên ân t^ng trong tăm chanh rse kloh ue\h lah păng geh nău dơh ue\h rnoh khlay hao”.

Wa Phạm Văn Long lah ngoăy tâm ăp nu^h tă ơm g^t tăm tơm chanh rse tăch n’gluh ta xã Đăk Ru, lôch 3 năm tăm saơ ns^t geh wa\ng sa âk, năm aơ păng tăm tay 1 ha tơm chanh rse. Ta ntu\k tăch rgâl, rnoh khlay chanh rse kloh ue\h mô geh dak si khlay lơn rđ^l đah play chanh rse tăm ngăn. Ntil 1 geh rnoh khlay 35.000đ/kg; ntil 2 geh rnoh khlay 25.000đ/kg; ntil tâm rlu\ a[aơ dơi tăch đah rnoh khlay 14.000đ/kg.

“U|ch geh ndơ tăch n’gluh mô dơi dơh, nu^h [on lan tăm ân mât chăm ngăn, t^ng groi nđôi ăp nar, saơ moh ntil geh nău bu tuh ân ngăch nkra bah, mô dơi an jo\”.  

I ngăn ta n’gor Dak Nông a[aơ, kônh wa lơn âk tăm ntil chanh rse Đài Loan. Ntil chanh rse dja lah mât chăm ue\h an săk geh play r^ng 70- 100 tấn/ha, đah rnoh khlay ta ntu\k tăch rgâl ntơm bah 15.000-17.000 đ/kg, lah play chanh rse di rnoh tăch n’gluh châu Âu mbra geh rnoh khlay tăch rlău bar tơ\. Lôch n’hâp le\ prăk do\ng kan ri nu^h tăm tơm chanh rse hôm geh sa nklăp 100 rkeh prăk/ha.

Gay geh ntu\k tăm đăp mpăn, ăp ntu\k rvăt, công ty ho\ lor tâm boh kan nsum đah [on lan gay tăm chanh rse, tâm nê nt^t kơt geh Công ty TNHH MTV SX TM &DV Long Huệ. Wa Nguyễn Chí Long, Giám đốc Công ty an g^t:

“ Mpeh công ty Long Huệ ho\ geh kí ton rvăt an kônh wa [on lan kan lo\ mir đo\ng, du đêt rnăk ton du rnoh khlay mô rgâl (rnoh khlay dơi kí ton ntơm bah bôk năp) ri he ton đah khân păng, hôm du đêt ri mbra rvăt t^ng rnoh khlay tăch rgâl. He ân nsrôih joi le\ trong tăch luh n’hanh kí ton têh gay mhâm [ư nu^h [on lan tăm dơi tơm chanh rse n’hanh tăch geh dơi rnoh khlay ue\h lơn .

Dak Nông geh nău dơi mpeh neh ntu trôk nar tâm di an âk ntil tơm tăm, tâm ne\ geh chanh rse. Yơn lah, nău ngăn an saơ nău tăm n’hanh hun hao ntil tơm aơ hôm nha nchraih nchrai, mât tăm êng, mô geh t^ng nău nchrăp jêng lah ntu\k tăch an ntil ndơ aơ mô âk, mbra geh âk nău tât. Phóng viên nkô| way nkoch geh rơh tâm ôp đah wa Nguyễn Thị Tình, Groi giám đốc ntu\k kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao [on lan n’gor Dak Nông gay ma g^t nău ntru\nh, nău kơl bâh n’gâng kan tuch tăm n’gor Dak Nông tâm nău hun hao tơm chanh rse nâp nâl.

- Dăn wa an g^t le\ rngôch mpeh nău mât tăm hun hao tơm chanh rse ta n’gor Dak Nông tât rnôk aơ mhâm êh?

-Wa Nguyễn Thị Tình: Mpeh nău mât tăm hun hao tơm chanh rse ta n’gor Dak Nông tât a[aơ t^ng rnoh kơp bâh ăp ntu\k r^ tât năm 2020 r^ rnoh neh tăm chanh rse geh klâp ma 1.700ha, đah nău geh râng geh 30 tấn/ha, rnoh geh klâp ma bơi tât 40 rbăn tấn. ta ntu\k geh rnoh tăm chanh rse du\t âk ta n’gor rgum ta 2 nkuăl lah Tuy Đức đah 500 ha n’hanh Dak Song bơi tât 600 ha. Bar nkuăl aơ ntơm nơh lah nkuăl nu^h [on lan geh tăm du\t âk tiêu, lôch ne\ geh bu tuh kh^t ngăch kh^t mbrơi, đah âk rnoh neh nklơi dơm jêng a[aơ ndăn rgâl ntil tơm tăm êng. Ua\nh nsum nu^h [on lan tăm t^ng trong dah u\ch tăm n’hanh geh tâm rgop kan ndrel t^ng nău kan nsum r^ mô ho\ âk, nău tăch rvăt dah u\ch t^ng ntu\k tăch rgâl đo\ng, ê ho\ geh tâm rgop na nê| n’hanh mô geh nău nâp nâl.

-A[aơ tơm chanh rse ta Dak Nông ê ho\ geh ntu\k tăch đăp mpăn, yor kơt ne\ ma rnoh khlăy mô tâm ban đăp mpăm, kơt ne\ t^ng wa m^n mhâm trong gay ma ndâk nkra nău aơ êh?

-Bà Nguyễn Thị Tình: Đah nău ntu\k rvăt đăp mpăn an tơm chanh rse r^ geh âk nău tât đo\ng, ngoăy tâm âk nkô| nău lah yor ta n’gor nu^h [on lan hôm nha dôl pah kan nchraih nchrai, rnoh geh mô âk, ntu\k tăm ê ho\ âk. Nău mât tăm t^ng trong tâm rgop n’hanh ăp nău mpo\ng kan kơt lah VietGap, Globalgap ê ho\ geh âk đo\ng, yor ne\ ma nău geh âk doanh nghiệp têh gay ma rvăt ndơ, ntuh kơl ndơ an nu^h [on lan r^ mhe geh ntoh 4 tât 5 ntu\k kan tăch rvăt nkret [ư ndơ chanh rse ta nău kan jê| t^ng nkual, rku\m mpôl. Yor ne\ ma nău ueh ndơ chanh rse bâh he ta aơ ê ho\ tâm ban n’hanh ê ho\ geh âk doanh nghiệp têh ntuh kơl.

-Gay ma hun hao nâp nâl tơm chanh rse r^ t^ng wa m^n nău tơm khlăy lah mơh ntu\k êh, ntu\k kan mbra mhâm rdâk njêng gay ma nău an hun hao tơm chanh rse nâp nâl tâmlet năp tay eh?

-Bà Nguyễn Thị Tình: Tâm let năp tay gay ma hun hao tơm chanh rse ta n’gor Dak Nông đăp mpăn, mât đăp mpăn ntu\k tăch nâp nâl r^ năp lor an geh mât đăp mpăn mpeh ntil, an geh mât đăp mpăn ntu\k tăm an ueh. Nchroh lor an nu^h [on lan g^t nău geh dơi mpeh wa\ng sa tâm ban kơt nău u\ch ntu\k tăch rgâl đah tơm chanh rse.  Bâh nău m^n ne\ gay ma nu^h [on lan geh ăp nău mpo\ng gay ma mât tât nău hun hao tơm chanh rse gay ma ns^t tay nău geh wa\ng sa an bu mô di lah tơm tơm ndơn ma bu hôm nha m^n bâh ntơm tât a[aơ gay ma [on lan u\ch mât tăm chanh rse geh nău rgum nsum.

Ndrel đah ne\ an geh nău nt^m đă an ăp ntu\k an geh ăp nău mpo\ng kan tankual an nu^h [on lan gay ma hun hao. Kơl an [on lan nău g^t mât tăm, mât chăm tâm ban kơt lah săch ntil gay ma ndơ\ lăp pah kan mhâm [ư an chanh rse nkre ueh, âk, bah ir geh do\ng dak si puh tu ndru\ng [ư khuch tât nău ueh kah plăy. Mbơh [ư ăp nău kơl an geh âk n’hanh mbơh tơih an ăp doanh nghiệp kơl an ntuh kơl rdâk njêng ăp ngih máy nkret [ư play chanh rse gay ma mât đăp mpăn nău rvăt rgum, tăch rvăt ndơ geh [ư bâh [on lan.

- Ơ dăn lah ueh wa.

Nu^h rblang: Thị Đoắt