VOV4.M'nông-Tiêu Chư Sê lah ntŭk geh bah du rmôt bôk năp geh N’gâng kan pă dŏng (N’gâng kan khoa học Công nghệ) pă ân ndơ tuch tăm bah Tây Nguyên. Ntô lĭr aơ geh đăng ký kơl an bah âk dak, pơk trong ân nau kan tăch luh. Yơn lah, 14 năm ma aơ, ntơm rnôk njêng tât rnôk aơ, săk ntơ aơ dôl ma dâk bah năp nau roh rui hêng bah ntŭk tăch rgâl.

         Nhŭp ti nchŏng tâm play tiêu rêh ntrăm dak srat Trúc Phùng Farm geh logo Hồ tiêu Chư Sê tă bah he nơm ƀư njêng êng, yuh Phùng Thị Trúc, ta thôn Đoàn Kết, xã Ia Pal, nkuâl Chư Sê an gĭt, đah yuh aơ lah du nău n’hao êng săk. Yor hŏ tă geh du rơh, nkah tât tiêu Chư Sê lah nkah tât ăp găr tiêu nđôch chrêk n’hanh ƀô kah ntĭt êng, hăng duh rlău ăp ntŭk tăm tiêu êng ƀa ƀă. Yơn lah, yuh saơ ngăn lah, nău dja mô hŏ kơl ndơ geh ƀư tât dơi đah ntŭk tăch rgâl dơh lơn, mô hŏ kơl an rnăk n’hao rnoh khlay rnôk tâm rlong đah tiêu ntŭk êng ƀa ƀă đŏng. Ta nkuâl Chư Sê, aƀaơ ntŭk tăch rgâl bah yuh Trúc lah du ntŭk ngăn ngên hôm dŏng ntô lĭr logo Hồ tiêu Chư Sê ta ndơ geh ƀư:

         Hên geh âk ndơ ƀư kơt tiêu nđôch, tiêu gŭr, tiêu rêh ntrăm ntô lĭr bah Hiệp hội ta ndơ geh ƀư. Nău ŭch lah nchih gĭt tơm luh, tơm ndơ he dŏng, gay mpơl rnoh khlay văn hóa đah ntŭk ma he gŭ rêh. Rnoh khlay thuk ƀư nău mĭn bah kônh wa mô hôm lăng ŭch đah ntô lĭr kơt ntơm nơh.

Ngoay tâm âk ndơ hôm e nklen dŏng logo Hồ tiêu Chư Sê

Wa Hoàng Phước Bính, Groi kruanh rnâng kan bah Hiệp hội Hồ Tiêu Chư Sê an gĭt, tâm rơh tiêu hao khlay, rnoh hvi neh tăm bah ntil tơm dja ta n’gor hao tât 3000 ha, an rnoh âk geh ntơm bah 12 tât 15 rbăn tấn/ năm, âk nklăp 17% lĕ rngôch rnoh âk geh tiêu lam dak. Lĕ rngôch rnoh âk nuĭh lăp kan nsum hao tât 1.700 nuĭh, dŭt âk tâm rnoh nê lah ăp nuĭh ƀon lan kan lŏ mir jêng geh ndrŏng, ăp hợp tác xã nâp dăng.

Yơn lah, bol ma nău kan tâm tăch rgâl tiêu ta nkuâl Chư Sê dŭt khuh n’gôr, yơn nglĕ ta nău tâm boh tăch rvăt đah nuĭh ƀon lan kan lŏ mir n’hanh nuĭh hăn joi rvăt dơm. Nău mât chăm tiêu ƀư nchah nchrai, tĭng trong nuĭh ŭch nuĭh nê ƀư đŏng. Ta aơ, mô hŏ geh doanh nghiệp nkret njêng têh kơl dâk bôk gay rdâk njêng jâng nsing mât chăm nâp dăng gay ndơ̆ ndơ geh ƀư bah play tiêu ndjôt ntô lĭr play tiêu Chư Sê luh ntŭk tăch rgâl. Dơn geh Hợp tác xã Hồ tiêu Chư Sê hŏ tă geh âk ndơ geh ƀư tât dơi đah ntŭk tăch rgâl ri hŏ rlu kan bah bôk năm aơ đŏng. Wa Hoàng Phước Bính dơn ngăn đŏng, tâm 14 năm rlău aơ, ntơm bah rnôk ntô lĭr Hồ tiêu Chư Sê njêng luh, nkuâl lah du ntŭk tăm dơm đŏng. Lah nuĭh tơm dŏng, bol ma ŭch hun hao ntô lĭr, yơn Hiệp hội hồ tiêu Chư Sê mô tŏng nău dơi:

         Tăch mblâm ri moh kâp tât ntô lĭr, săk ntơ lư, ntô lĭr. Ngăn lah ntô lĭr, săk ntơ lư, nchih gĭt ntŭk neh tăm, ăp ntil ndơ ka đôi ri nău khlay lah dơi ndơ̆ luh tât ntŭk tăch rgâl đŏng lah mô, geh nău dơi tam đŏng lah mô.

Yuh Trúc nsrôih djôt ndơ logo Hồ tiêu Chư Sê ntŭk tăch

Ntô lĭr Hồ tiêu Chư Sê ndrel logo 2 ryôk tiêu rêh nkrum wăr ma măt nar dôl luh bah kơi yôk lah ntô lĭr ndơ tuch tăm lor bôk năp ma Cục Sở hữu Trí tuệ Việt Nam pă an ƀon lan kan lŏ mir Tây Nguyên tâm năm 2007. Wa Nguyễn Tấn Thắng, Kruanh jrô kan rnâng kan Sở Khoa học Công nghệ Gia Lai an gĭt, ntơm nơh đơn vị hŏ geh êng du trong nchrăp kan nkoch n’hơ ntô lĭr Hồ tiêu Chư Sê. Ndrel đah nê, ntô lĭr dja hŏ dơi Bộ Khoa học Công nghệ ntop kơl đăng ký mât njrăng nău dơi dŏng êng ta 8 dak. Aơ lah ăp jâng ntơm gay pơk trong an nău hun hao săk ntơ lư tâm dak n’hanh dak bah dih bah play tiêu. Tĭng wa Thắng, ndơ dŭt khlay n’glêh an ntô lĭr geh luh tât ntŭk tăch rgâl lah mô hôm nsing tâm nuĭh tơm mât dŏng gĭt rdâk njêng dơi nău kan tuch tăm jŏ jong nâp dăng đŏng lah mô, đah rêng ƀư tâm rgop ƀon lan kan lŏ mir- doanh nghiệp lah mô.

Ntô lĭr nsum mpeh ndơ dŏng nsum, drăp ndơ bah nsum mpôl, păng mô mpeh du nhih pah kan ngih dak mât dŏng. Lôch nău ntrŏng năl nău dơi, tơm mpôl geh tŏng nău dơi ntrŭt ntrôl an păng kan lah mô, ngih dak mô dơi ntop kơl mbro ôh, nuĭh tơm dŏng bah ntô lĭr ân hun hao êng, ngih dak mô dơi lăp rglah ôh.

Nău nkoch dơi ntơm rdâk rêh, yơn mô geh mât mêr jêng ƀư ntô lĭr Hồ tiêu Chư Sê bah n’gor Gia Lai dơn n’glĕ ta du săk ntơ lư dơm, du gâl an saơ nău rbăn lhơ bah nău kan tuch tăm tiêu ta n’gor. Bol lah ntŭk tăm dŭt têh hvi, ntoh lư lam dak, yơn yor mô dơi rdâk njêng ăp tơm ndơ khlay jêng ƀư roh êng săk nơm, mô nsĭt tay rnoh khlay ngăn ngăn an ƀon lan kan lŏ mir ta ntŭk. Ta du njônh uănh êng, aơ lah du nău tă ơm gĭt kơt nti khlay mpeh rdâk njêng n’hanh hun hao ntô lĭr an ƀon lan kan lŏ mir ta Gia Lai lah êng. Tây Nguyên lah nsum./.

Nuĭh Rblang: Điểu Thân