VOV4.M’nông: Ơi kônh wa ndrel băl mpôl. Rơh rlau aơ, yor nau khuch bah srê Covid-19, ntŭk tăch mô âk, ngăn lah ta nkuăl ƀon têh Hồ Chí Minh ƀư rnoh ndơ tăm bah Lâm Đồng jur thuk. Tâm nê, geh âk rnoh neh tăm yăp, kao hŏ rôk lơi yor mô geh tăch, ƀư nau rêh mâp âk nau jêr.

Ăp nar ăp, rnăk wa Ngô Thị Tâm, tâm xã Tân Châu, nkuăl Di Linh, n’gor Lâm Đồng rngot yor play ƀơ bah rnăk wa mô geh tăch. Bol ma rnoh jur thik yơn mô geh nŭih rvăt ri păng knŭng lơi ân play ôm êng, tŭp rŭng tâm mir. Wa Tâm mbơh, rnôk aơ tăm e, rnoh tăch ntơm 40 tât 50 rbăn/kg ntil bơ 034, yoor bơ aơ ma rnăk wa geh prăk, ri ma nrôk aơ mô dơi geh tăch:

  ‘Mir ƀơ aơ năm e geh du tấn play ndrel tăch geh ntơm 40-50 rbăn/kg. Năm aơ ri thuk hô ngăn, rnoh thuk kŏ mô geh nŭih rvăt. Rnôk aơ ri mô geh bu rvăt ri dĭng ân play rŭng êng tâm tơm kơt nê nê”.

Tâm kơt ma nê, rnăk wa Nguyễn Duy Định, ta xã Tân Lạc, nkuăl Bảo Lâm kŏ rnghot ngăn yor rnoh jur thuk. Rgâl ma bah năp nơh geh 30 rbăn/kg bơ ri geh bu hăn rvăt ndrel ma trok prăk tâm mir, ri rnôk aơ pĕ êng, hăn leo tât ntŭk rgum tăch yơn knŭng geh 14 rbăn/kg. Srê Covid-19 ho khuch ngăn tât nau rêh ƀon lan ta aơ. Wa Nguyễn Duy Định nkoch:

  ‘Năm aơ jêr ngăn, thuh ngăn. Năm e hôm geh ƀơ tăch 30 rbăn/kg, ma bu hăn tât tâm mir nơm pĕ êng rvăt êng. Năm aơ geh knŭng 13.500 tât 14 rbăn tâm du kg ma roh n’hâm nơm pĕ lŏ rdeng hăn đŏng”.

Mô êng play ƀơ ma hôm âk ntil ndơ tăm êng bah Lâm Đồng kŏ dôl jêr tâm nau tăch ndơ yor thuk ndrel dêh. Lah nŭih geh âk năm blau tâm nau kan tăm ăp ntil kao koh n’ging leo tăch, yơn ê mâp geh ôh nau wa Nguyễn Văn Thành, ta Phường 9, nkuăl ƀon têh Đà Lạt tât tâm nau khuch yoor nau leo tăch ndơ kơt rnôk aơ.

Wa Thành mbơh, dĭng lĕ 2.500m2 kao koh n’ging bah rnăk wa, tâm ne engăn lah kao cúc kơt lah kranh lĕ, luh kao âk ri ma păng rôk lơi. Kŭng geh du gưl neh ma păng ngăch geh rôk tăch tâm chợ Đầm Sen (ta nkuăl ƀon têh Hồ Chí Minh) pơk mpông tâm 3 nar ntơm lơ 11-13/6 mhe nơh. Kan chợ aơ lŏ ntâl mpông kan gay ma njrăng srê Covid-19 jêh nê, kŏ lah rnôk ma mpông tăch ndơ tuch tăm kao bah Đà Lạt lơn ma ƀư rjăp, nau kan tăm kao bah rnăk wa mâp nau jêr:

  ‘Rnôk aơ, nŭih hăn rvăt ri moh rnoh bu rvăt ri nơm tăch dơm, yor lah rnôk njoăl tât ăp ntŭk êng kŏ mô geh yơn lah rnoh thuk ngăn, mô geh năch hăn chợ ri mhâm blau bu tăch. Ndeh rdeng ndơ jur tâm nê mô geh ma Chợ Đầm Sen mô pơk, mô geh năch rvăt ri nơm kŏ mô dơi tăch kao. Ndri ma, rnôk aơ tăch tâm aơ, dum geh dŭm tăch dơm”.

Tâm kơt ma nê, nau kan tăm kao bah rnăk wa Hồ Thị Búp ta ƀon kao Thái Phiên, Phường 12 nkuăl ƀon têh Đà Lạt kŏ kol rnôk ma âk ntŭk tăch rgâl tâm dak, ngăn lah ta nkuăl ƀon têh Hồ Chí Minh nsrŭng rvăt yor srê Covid-19. Tĭng wa Búp, đah rnoh ntuh kơl 45 rkeh prăk ân 600m2 kao, rgâl ma ân rnăk nơm geh 50 rkeh kơt ăp tơ, yan kao kơt ăp rơh, rnôk kao mhe nơh ri rnăk khân păng roh dơm ndrel lŭp ngăn yor kao rôk dơm:

  ‘Lŭp dơm yor srê Covid-19 ri ma kŏ mĭn jêr ngăn, geh rnôk mô ŭch mât chăm tay ôh. Lah mô geh tăm tay, ri yan tât ntŭk rvăt kao geh đăp mpăn ri mhâm nơm ƀư, ndri ma nrôk aơ knŭng nsôih ma tăm ƀư, mô gĭt nau ma ê ơm”.

Bah năp nau tât jêr bah srê Covid-19, nŭih ƀon lan n’gor Lâm Đồng mro rdâng đah âk nau tât khuch bah ntŭk tăch. Tĭng wa Phan Thanh Sang, Kruanh rmôt tăm kao Đà Lạt, gay ma doh rklaih nau jêr ân ƀon lan, mhe rlau, Kruanh rmôt tăm kao Đà Lạt, gay doh rklaih nau jêr ân ƀon lan, mhe rlau, ntŭk kan n’gor Lâm Đồng geh nau ntrŭnh đă mpeh bah nkuăl ƀon têh Hồ Chí Minh hŏ ân chợ kao Đàm Sen pơk mpông tâm 3 nar, rklaih nau tăch du gưl kao bah Đà Lạt. Yơn lah, mpeh nau kan jŏ jong ri nŭih tăm kao lah nsum ndrel ăp ntil ndơ êng bah Lâm Đồng lah nsum kŏ geh nau tâm rgop ân nâp lơn nau kan tăm ndrel tăch, măt êng kŏ ân geh pơk hvi âk nau tăch ndơ, kơp n’ăp ma nau tăch trong Online gay n’huch nau khuch rnôk mât bah ntŭk tăch, tâm ne êgh nau khuch bah srê Covid-19. Wa Phan Thanh Sang, ngơi:

  ‘Bah năp măt, bonh đă kônh wa tâm aơ geh nau tâm boh kan nsum đah ăp ntŭk tăch rvăt tâm nê, ndrel hôm leo kao tă bah aơ gay ntrơn hăn nkuăl ƀon têh Hồ Chí Minh, ăp n’gor miền Tây tât ăp ntŭk tăch kap, ngih tăch kao mra geh n’huch dơi du gưl nau khuch yor srê Covid-19. Mpeh jŏ jong, rmôt tăm kao Đà Lạt lŏ đă đah n’gor ƀư ân ngăch ntŭk kan tăch kao, njêng trong nchuăn rdeng ân tâm ban hăn tât ăp n’gor, nkuăl ƀon têh tâm lam dak. Ntơm bah nê nau nchuăn rdeng, tăch kao mra geh kloh n’ho lơn”.

Gay ntrŭt dăng nau tuch tăm ntil ndơ tuch tăm tâm rnôk nau geh bah srê Covid-19, êp nau kơl nsôih bah ƀon lan tâm nau joi trong leo tăch ndrel nau tâm rgop joi trong luh, ŭch ăp ntŭk kan ân geh n’hao lơn tay ăp nau kơl an, rƀŏng trong tuch tăm, ntŭt dăng nau kan tăch rgâl, kuăl jă ndrel rvăt rgum ân nau kan ê nkra, tăch rgâl, mât prăp ndơ tăm kŏ kơt lah nau âk ntil ndơ gay ma n’hao nau ntul rlong.

Tât khuch bah nuh srê Covid-19 hŏ ƀư nău kan tuch tăm, rnoh khlay ndơ n'hanh ntŭk tăch luh ndơ tuch tăm bah Lâm Đồng mâp jêr jŏt. Ndrĭ ta năp nău ngăn geh dja, n'gâng kan tuch tăm bah n'gor Lâm Đồng mbra geh ăp trong nkra na nê̆ gay kơl ƀon lan mât nău kan tuch tăm kơt ơm n'hanh đăp mpăn nsĭt geh wăng sa, đăp mpăn trong nchrăp rdâk njêng jâng nsing tuch tăm bah n'gor n'hao săk kah n'hanh rnoh khlay ndơ tuch tăm tĭng trong rƀŏng nâp dăng. Nău tâm ôp bah kơi aơ bah PV nkô̆ way nkoch đah wa Nguyễn Văn Châu, Groi giám đốc Sở Nông nghiệp n'hanh Phát triển Nông thôn n'gor Lâm Đồng mbra ƀư kloh lơn nkô̆ nău dja:

- Hơi wa Nguyễn Văn Châu! Tâm rnôk nuh srê Covid-19 ntoh luh hŏ lơh khuch tât nău kan tuch tăm, rnoh khlay ndơ n'hanh ntŭk tăch luh ndơ tuch tăm bah ƀon lan kan lŏ mir, mhâm may uănh năl nău dja mêh?

-Wa Nguyễn Văn Châu: Rnôk nuh srê tât krit nji ta ăp n'gor, nkual ƀon têh lam dak, lơn lah ta ăp ntŭk tăch rvăt têh ndơ tuch tăm bah Lâm Đồng kơt nkual ƀon têh Hồ Chí Minh ri mpôl hên geh ăp trong nkra, nê lah: rgum rđău đă tuch tăm, mât kân bah nuh srê; tâl bar lah mât uănh ndơ dŏng kan tuch tăm tơm lăp mpeh ntil, phân poh...gay der nău nde nuh srê Covid-19 n'glăp ăp ndơ dŏng kan tuch tăm mô săk jêng uĕh lăp tăch an nuĭh ƀon lan; tâl pe, dŭt khlay nê lah kơl tăch ndơ tuch tăm. Tâm ăp trong nkra nê, mpôl hên rgum dŭt âk lah nkô̆ nău mpeh trôk dăng tâm rgop tăch ndơ tuch tăm gay kơl nuĭh ƀon lan geh trong tăch luh đăp mpăn. Nkre, bah meng nê lah n'hao dăng mât uănh săk kah uĕh ndơ tuch tăm, ntop kơl ƀon lan râng ăp rêng ƀư tâm rgop tăch ndơ tuch tăm ma ơm bah jŏ aơ n'gâng kan tuch tăm n'hanh ăp nkuâl hŏ rdâk njêng. Na nê̆ nê lah ăp trong nchrăp tâm rgop hŏ dơi uănh an dŏng n'hanh hun hao. Bah meng nê, mpôl hên way rƀah gĭt nău lư tuch tăm, lơn lah rnoh âk geh ndơ tuch tăm ta ăp rnôk gay nsing kalơ nê geh trong tâm boh kan nsum đah ăp nkuâl, ăp doanh nghiệp, ăp hợp tác xã mhâm ƀư tăch dơi ndơ tuch tăm an ƀon lan. Rlău ma nê, mpôl hên tâm rgop, buăt nthoi đah Sở Nông nghiệp du đêt n'gor gay nkra uĕh trong tăch luh, tâm ban kơt rgop kan nsum đah Sở Công thương gay joi trong tăch luh ndơ tuch tăm an nuĭh ƀon lan.

- Kơt may hŏ mhe nkoch bah lơ nê nơh, rlău ma n'hao dăng rêng tâm rgop tuch tăm n'hanh tăch ndơ geh ƀư tuch tăm, rnoh khlay n'hanh săk kah uĕh ndơ tuch tăm ân dơi n'hao dăng tâm rlong kalơ ntŭk tăch rgâl đŏng. Ndrĭ gay ƀư dơi nkô̆ dja, n'gâng kan tuch tăm n'gor mbra geh moh trong nkra mêh?

-Wa Nguyễn Văn Châu: Gay ntrŭt ntrôl tuch tăm hun hao, ngoăy tâm ăp nkô̆ nău dŭt khlay nê lah he nkra nkô̆ nău nkret njêng n'hanh tăch n'gluh ndơ tuch tăm, pơk hvi ntŭk tăch rgâl gay têk nkre nău kan tuch tăm hun hao jŏ jong. Geh 2 nkô̆ nău, bôk năp lah wăch rgum ăp doanh nghiệp ntuh kơl tâm dak n'hanh dak bah dih tât ntuh kơl ta Lâm Đồng kalơ ăp trong kan, kơt: nkret njêng chè, cà phê, biăp play n'hanh ăp ntil ndơ geh ƀư bah tơm sa play; tâl bar lah hun hao ăp doanh nghiệp tâm n'gor nơm, ntrŭt nsôr hun hao ăp mir tuch tăm mât rong têh hvi, ăp rnăk tŏng nău dơi hun hao jêng ăp doanh nghiệp...gay he hun hao du trong geh tĭng rêng jong n'hanh tuch tăm đah rnoh têh âk. Tâm nê, nkô̆ nău nkret njêng ndơ tuch tăm lah dŭt khlay. Lor nchrăp nkra ăp rnoh geh ma he tuch tăm aƀaơ, lơn lah ăp ndơ tuch tăm mât rong kơt biăp, kao, dak toh n'hanh ăp ndơ geh ƀư nsĭt geh tăch ăp nar ân geh trong tăch luh đăp mpăn đŏng.

- Hơi wa, bah meng ăp trong nkra ma he mhe nkoch bah lơ nê, âk nău rgop an lah n'gor ân ntrôl dăng wăch rgum ntuh kơl, nta trong dơh hun hao công nghiệp nkret njêng ndơ tuch tăm hun hao uĕh. Mhâm may mĭn mpeh nkô̆ nău dja mêh?

Wa Nguyễn Văn Châu: Tĭng ƀư nău ntrŭnh mbrô 57 bah Thủ tướng Chính phủ ri n'gor Lâm Đồng hŏ an dŏng nghị quyết mpeh trong kơl ntrŭt nsôr ntop kơl wăch rgum ntuh kơl tâm trong kan tuch tăm mât rong ƀon lan. UBND n'gor hŏ an săk nchih ăp trong nchrăp kan wăch rgum tơm prăk ntuh kơl, tâm nê rgum tâm du đêt trong nchrăp kan têh, kơt: trong nchrăp ƀư nhih máy nkret njêng blân srat, trong nchrăp mpeh nkret njêng play, dâu tằm, dak si n'hanh du đêt trong nchrăp kan êng ƀa ƀă. Dŭt mpŏng ăp doanh nghiệp tâm n'hanh bah dih dak tât ntuh kơl tâm Lâm Đồng gay ntrŭt ntrôl hun hao tuch tăm bah n'gor. Êng đah ăp ntŭk rgum lôch rôk klêh, aƀaơ tâm ban kơt tâm let năp tay ri đah n'gâng kan tuch tăm mpôl hên mbra rgum tuch tăm ăp ntil tơm, mât ăp nău blău kan săk kah uĕh gay rnôk n'glăp tâm ntŭk rgum rôk klêh mơ geh ăp ndơ geh ƀư mât njrăng ƀoi tĭng dơi tơm luh. Gay mhâm ƀư rnôk nklâm, nkret njêng ta ăp ntŭk rgum lôch rôk klêh bum biăp ri an luh ndơ geh ƀư săk kah uĕh tŏng đah nău ŭch geh bah ntŭk tăch rgâl.

- Dăn lah uĕh wa!

Nŭih rblang: H’Thi