VOV4.M’nông - Ta Kon Tum, Cục Di sản, N’gâng kan văn hóa, thể thao n’hanh pâl nđaih mhe ƀư Rƀŭn nchră-rgum nchră uănh lah nău mât uănhg, mât uĕh nău khlay ntŭk ntô uĕh lăng chĭng gông Tây Nguyên. Râng geh ăp nuĭh mât uănh, mĭn njêng văn hóa dân gian; ntoh măt nghệ nhân n’hanh N’gâng kan Văn hóa, Thể thao n’hanh Pâl nđaih 5 n’gor nkual Tây Nguyên. Ăp nuĭh khoa học, ăp nuĭh mât uănh lĕ ntĭm ăp nău lôch uĕh kơt ăp nău mô hŏ dơi ƀư tâm năm bah năp, bah nĕ n’gluh an ăp nău mĭn êng, trong mkra geh trong rbŏng, na nê̆ geh êng ta Tây Nguyên gay mât ndray, mât uĕh ăp nău khlay way ơm.

         Ntoh ngơi ta rgum nchră, wa Nông Quốc Thành-Groi Cục trưởng Cục di sản Văn hóa (N’gâng kan Văn hóa, Thể thao n’hanh Pâl nđaih) ŭch ăp nuĭh khoa học, ntoh măt ăp n’gâng kan, nău kan ăp n’gor Tây Nguyên sŏng dăng, dŭt n’hâm tâm nchră, tâm rgâl, uănh lah nău ngăn trong kan mât uănh, njrăng n’gang, mât uĕh nău khlay drăp ndơ văn hóa mpôl mpơl săk ntŭk ntô uĕh lăng chĭng gông Tây Nguyên. Nkre, gĭt năl ăp nău dơi geh tât n’hanh ntul rlong năm tât, janh n’hanh sŏng dăng dăn đă ăp nău mĭn ƀư mhe, ăp nău khlay mhe geh nkô̆ ngăn âk n’hanh ăp trong mkra tam an trong kan mât njrăng, mât uĕh nău khlay drăp ndơ uĕh lăng mô mpơl săk ntŭng ntô uĕh lăng chĭng gông Tây Nguyên.

         Lôch bơi 16 năm bah kơi nar Ntŭk ntô uĕh lăng chĭng gông Tây Nguyên dơi UNESCO kơp dơn lah drăp ndơ nkoch trêng ma mbung n’hanh drăp ndơ mô mpơl săk bah kon nuĭh, N’gâng kan văn hóa, Thể thao n’hanh pâl nđaih, n’gâng kan ƀon lan n’hanh nău kan Văn hóa 5 n’gor Tây Nguyên lĕ ƀư tĭng âk bôk nău kan, nău nchrăp ƀư gay mât ndray, mât uĕh nău khlay drăp ndơ. Nău khlay ngăn lah aƀaơ âk nău ƀư lễ, lễ hội way ơm hôm e dơi nuĭh ƀon lan ta ntŭk mât ndray, ƀư dâl tâm nău rêh ăp nar. Ndrel đah nĕ, rhiăng jrô trêng ntĭm chĭng gông, njroh xoang, nău blău chraih... lĕ dơi ƀư đah tât râng bah hang rbăn nuĭh. Ntoh lư kơt ta n’gor Kon Tum, tâm rnoh 622 ƀon nuĭh nuĭh mpôl đêt geh tât rlău 500 ƀon geh chĭng, đah rnoh hao tât rlău 2.100 bôr.

Chĭng gông n’hanh njroh xoang tâm nar rgum ƀon ta Kon Tum

         Bah meng ăp săk rnglăy dôl rhơn, ăp nuĭh ntoh măt râng Rbŭn-rgum nchră ntĭm đŏng âk ntul rlong tâm trong kan mât uănh, mât njrăng mât uĕh nău khlay ntŭk ntô văn hóa chĭng gông Tây Nguyên, kơt: ntŭk ntô nău uĕh lăng ƀon geh phah chrai; rơh nuĭh mât ăp nău ƀư way ơm nar lơ roh tâm rnôk rơh druh ndăm mô hŏ mĭn wơt dơn nău jao an trêng tay; nău tâm boh đah hun hao wăng sa n’hanh hun hao văn hóa mô hŏ dơi mkra du trong uĕh tâm di.... Tĭng nuĭh mĭn njêng văn hóa dân gian Bùi Trọng Hiền, gay Mât ndray n’hanh mât uĕh nău khlay ntŭk ntô nău uĕh lăng chĭng gông Tây Nguyên, lor lah an dơi săch ăp trong mkra tam.

“Ntĭt nsa kơt ƀon A khân pơng mô geh ndơ yơn khân pơng dŭt ŭch đah nău ƀư way ơm sa ba mhe kơt lah ri ăp năm Ngih dak an ntuh kơl gay khân pơng mât rhơn sa ba mhe. Knŭng du mlâm rpu. Kơl khân pơng gay mât nău ƀư nĕ yor mô geh ndơ nsơr an brah yang ri mô dơi ƀư. Geh ntŭk rnoi mpôl đêt lĕ rgâl hôm, rgâl tĭng chroh rƀŭn mô hôm ƀư ntlơi môch ri mbra mô rgum ntuh kơl tâm nĕ. Ăp ntŭk hôm e dơi mât nău way tĭng ta ntŭk ri Ngih dak mbra ntuh kơl mât ndray tâm nkual jêt ri bu kuăl lah mât ndray rgum kơt nĕ pơng mbra săk rnglăy lơn”.

Tă bah rƀŭn nchră-rgum nchră gay uănh lah lĕ rngôch trong kan mât uănh ngih dak tâm nău mât njrăng n’hanh mât uĕh nău khlay drăp ndơ mô mpơl săk ntŭk ntô uĕh lăng Chĭng gông Tây Nguyên bah rnôk dơi nchih săk tât aƀaơ; n’hao n’hâm soan cán bộ, săk rnglăy mât uănh đah ăp drăp ndơ uĕh lăng mô mpơl săk dơi UNESCO nchih săk lah nsum n’hanh Ntŭk ntô uĕh lăng chĭng gông Tây Nguyên lah êng; mĭng trong rƀŏng, nău kan, trong nchrăp mbơh ƀư tâm năm tât gay mât njrăng n’hanh mât uĕh nău khlay ntŭk ntô uĕh lăng Chĭng gông Tây Nguyên tĭng tâm ton ta sam ƀŭt rhăch nău dăn đă đah UNESCO; tâm rgâl, tâm nkoch nău blău ơm trong kan mât njrăng n’hanh mât uĕh uĕh nău khlay Ntŭk ntô uĕh lăng Chĭng gông Tây Nguyên gay dôh rklaih jêr jŏt, wăk kol tâm rnôk mât uănh nkre n’hao tâm rgop đah ăp ntŭk geh nsum drăp ndơ ơm dơi nchih săk đah ăp nău geh tât nău way kan.

Mpôl rdâk ƀư Rƀŭn nchră-rgum tâm nchră uănh lah nău ngăn mât uănh, njrăng n’gang mât uĕh nău khlay ntŭk ntô văn hóa chĭng gông Tây Nguyên kơp dơn âk nău rgop bah ăp nuĭh way kan, nuĭh mĭn njêng văn hóa dân gian n’hanh ntoh măt nău kan Văn hóa ăp n’gor, kơt: geh nău kơl an, ntop kơl ăp khay, ăp rơh an ăp nghệ nhân, nuĭh geh soan rgop tâm nău mât ndray, mât uĕh nău khlay drăp ndơ ơm; N’gâng kan Văn hóa, Thể thao n’hanh Pâl nđaih uănh mĭn tay ntĭm rđau mbơh ƀư trong kan mât dray, mât uĕh drăp ndơ Ntŭk ntô uĕh lăng Chĭng gông Tây Nguyên. Tâm nĕ rgum an trong kan trêng ntĭm, ƀư mbơh nkoch; nta an pă nuĭh an ăp ntŭk ƀư săk rnglăy trong kan mât njrăng, mât uĕh nău khlay drăp ndơ ơm đah hun hao n’hao nău rêh kon nuĭh./.

Nuĭh răk rblang: Y Sưng Phê Ja