VOV4.M’nông: Dak si kháng sinh lah ngoai tâm ăp nau geh dơi ueh ngăn bah nau kan dak si. Nau ntơm njêng bah dak si kháng sinh ho\ kơl an âk rkeh nu\ih luh bah nau ji sôt săk. Yơn lah, nau ndăn ngê âk ir kháng sinh dôl ma jêng nau mô ueh, nê lah nkô| nau jêng nau mô hôm tam đah dak si. Rnôk dak si kháng sinh mô hôm tam, ko\ lah rnôk kon nu\ih rdâng đah nau khuch mpeh n’hâm soan, mô lah khi\t. Yor ri, do\ng dak si kháng sinh ân tâm di lah nau ueh.

Kháng sinh lah ăp ntil geh tu tơm tă bah vi sinh vật, geh tăch âk mô lah rgum nsum hóa học, geh nau dơi nkhi\t mô lah rdâng nau hao âk bah ntil kman jêng nau ji. Nchrăp lah, a[aơ geh 8000 ntil kháng sinh, tâm nê geh nklăp 100 ntil geh do\ng tâm y học. Nau khuch bah kháng sinh lah do\ng gay ma săm du đê\ nau ji sôt săk yor kman kơt lah ji klơm soh, ji trong chrach, ji tek tôr, jroh, ji tâm trong mham…Kháng sinh mô geh nau tam tâm nau săm ăp ntil nau ji kơt lah nuih lơh, ji kăt…Yơn lah, rnôk aơ, âk nu\ih ê gi\t tât nau tam bah păng, [ư nau do\ng kháng sinh, nau nê mô êng mô geh nau kơl tâm nau săm ji ma hôm jêng nau khuch bah dak si. Ăp nau tât khuch bah dak si kháng sinh geh 1/5 ăp nu\ih geh săm geh tă bah dak si. Nau do\ng dak si kháng sinh mô ueh lah nkô| nau [ư rdâng châl nau tam dak si. Kơt lah kman ho\ dơi dăng châl ko\ lah nkô| nau tơm mô hôm dơi nkhi\t kman. Nau aơ khuch ngăn tât nau săm ji. Dược sĩ Đặng Sang, Kruanh jrâu kan mât đăp mpăn, công ty cổ phần Dược-vật tư y tế Dak Lak ân gi\t:

‘Nkô| nau leo tât rdâng ma nau ji, bôk năp lah yor dak si rvăt ngêt mô geh ti\ng nau đă bah nai dak so. Tal bar, nu\ih ji knu\ng geh ân ngêt dak si kháng sinh ân nơm. Tal pe lah săm mô to\ng nau đă. Rnôk do\ng kháng sinh ma mô geh nkhi\t dơi ăp nau khuch geh tât nau ji ri ăp ntil kman, nau ji păng mra mô khi\t, ma hôm âk tay, nau ao [ư nau ji lơn ma jâk, jru mra khuch tât nau rêh. Ntop tay đo\ng, kháng sinh [ư ân nau leo do\ng săm ji âk lơn, nar săm jo\ jong lơn ndrel nau săm ji jêr bah ji”.

Dak si rdâng kháng sinh mô knu\ng gay săm ji ân tâm kon nu\ih ma dơi săm ân mpa rong, ndrôk rpu, sur djăr, tui ka. Êng nau săm ân mpa rong, kháng sinh hôm geh lai ma ndơ sa ăp nar gay ma rong mpa ân ngăch têh, ngăch lay, n’huch ngi, geh âk mlay, n’huch ndơ mpa sa, ueh măt uanh. Mô lah âk ntu\k hôm do\ng dak si khánh sinh tâm nau ân hao jâk săk mpa ho\ geh mô ân do\ng sa yor mra geh ung thư tâm kon nu\ih lah sa mro.

Yor dak si kháng sinh geh lai tâm ndơ sa ăp nar đah rnoh dêh yor ri lơn ma jo\ jong ri păng mô hôm dơi nkhi\t kman tay ôh ma njêng jêng ăp ntil rdâng dơi nau tam bah dak si. Rnôk nê, dak si mô hôm geh nau tam rnôk săm mpa rong geh nau ji, nơih khi\t. Nau ao lơh khuch bah năp măt mpeh văng sa ân ntu\k kan lơh khuch tât n’hâm soan bah nu\ih rvăt do\ng du\t n’hâm khuch. Lah do\ng ndơ sa hôm geh rmeh dak si kháng sinh, ngăn lah ăp kháng sinh bu mô ân do\ng, mpeh jo\ jong ri mra khuch tât n’hâm soan. Dược sĩ Đặng Sang, Kruanh jrâu kan đăp mpăn nau nâp, công ty Cổ phần Dược-ndơ do\ng dak si ân gi\t tay:

‘Lah kon nu\ih do\ng ngăn dak si geh rmeh âk kháng sinh ri mra khuch ngăn jêh aơ tă. Tal bôk năp lah lah lơh khuch tât trong proch, mô lah geh khih ndơ sa. Đah du đê| nu\ih lah geh sa tih, mô dơi lăp kháng sinh mra jêh nau mô ueh tâm nrôk do\ng. Dăch du\t lah, rnôh săk nơm geh ăp nau ji tâm ntưp sôt khap ri nau tam ma dak si kháng sinh do\ng săm ji ri mra geh jêr lơn”.

Gay săm kháng sinh ân geh nau tam ueh ngăn, ăp nu\ih ân geh nkah ndrel [ư ti\ng ăp nau ba kơi aơ:

-Kháng sinh knu\ng do\ng gay ma săm ăp nau ji yor kman lơh khuch, mô geh nau tam đah ăp ntil nau ji yur kman.

-Kháng sinh mra lơh jêng ăp nau mô ueh rnôk nơm do\ng kháng sinh rnôk geh nau khlay ndrel geh nau ân bah nai dak si.

-Ăp ntil kháng sinh knu\ng geh nau tam đah du đê\ ntil kman yor ri mô dơi dah ma do\ng kháng sinh rnôk ê geh nau ân bah nai dak si.

-Ăp nu\ih geh du nau rêh êng, săk jăn ndrel nau ji êng êng, mô dơi do\ng dak si kháng sinh bah nu\ih ao gay ma săm ân nu\ih êng.

-Mô dơi do\ng dak si kháng sinh tâm nau mât rong mpa. Ân geh ôp cán bộ nau dak si rnôk kik djăr, ndrôk rpu geh nau ji.

Êng nê, gay ma njrăng ăp ntil nau ji ntưp ri nơm ân rao kloh ty [a [ơ đah sa [u nkhi\t kman, ngêt sa ân to\ng kah, n’hao ueh n’hâm soan đah nau ngêt sa âk ntil ndơ kah lay, nti\m nti thể dục, chuh dak si njrăng n’gang ân to\ng ăp./.

Nu\ih rblang: H’Thi