Nău kan tăm play bu\ng ntô nđir ta Dak Lak
Thứ năm, 00:00, 10/09/2020

          VOV4.MnôngKlâp ma 5 năm dăch aơ, nău kan tăm plăy bu\ng ntô nđ^r do\ng le\ rngôch phân hữu cơ n’hanh ăp ntil ndơ sinh học (t^ng di nău mpo\ng VietGap) le\ geh âk [on lan kan lo\ mir ta xã Cư Elang, nkuăl Ea Kar, n’gor Dak Lak do\ng. tơm play bu\ng ntô nđ^r an săk rnglăy wa\ng sa âk le\ kơl an âk rnăk [on lan kan lo\ mir nău geh tat rmen prăk ăp năm. Âk rnăk le\ bah ach o. jă kônh wa n’hanh bălmpôl djăt nău nkoch ba kơi aơ.

 

 

Lah rnăk hăn lor bôk năp tâm nău ndơ\ 1.500 tơm plăy bu\ng ntô nđ^r ntil bâh bến Tre s^t tăm ta rnoh neh rlău 5 ha bah bôk năm 2014, tât a[aơ, rnăk vâl wa Trần Văn Đoan, [on Vân Kiều, xã Cư Elang, nkuăl Ea Kar le\ geh nău geh bâh 1-1,2 rmen prăk/năm bâh tăm plăy bu\ng.

Wa Trần Văn Đoan nkoch, nău tơm gay ma an tơm play bu\ng ntô nđ^r ueh jêng n’hanh an geh play ăp năm lah ta nău săch ntil ueh, dăng, rnôk tăm an geh [ư neh prêh n’hnh kor trong n’hoch dak bah dak băm. Poh phân an tơm du\t âk lah do\ng phân hữu cơ, mô ir do\ng vô cơ, njrăng nău bu tuh tâm ban kơt do\ng ăp ntil ndơ dak si sinh học, bah ir do\ng ăp ntil dak si hoá học. rlău ma ne\, an geh do\ng kĩ thuật mât chăm ueh di gay ma bah ir dak lăp n’hanh ndơ kah tâm ăp rơh dang kao kơn play tâm năm.

"Tơm play bu\ng geh play văr năm r^ an geh poh phân hữu cơ to\ng ăp an tơm to\ng ndơ kah n’hanh tơm dăng. Ntrong kan tal 2 lah an geh kor tơm gay ma an bah nkân dak n’hanh mât ndơ kah an tơm luh kao di rơh, an geh njrăng, kor tơm mô ir jru kanu\ng bâh 1,5-2cm dơm n’hanh mô rlău 25 nar tơm mbra j^r tay gay ma an tơm hao jêng n’hanh ntơm luh kao kơn play. Tâm rnôk aơ an geh poh tay Kali, Ure, NPK..yơn du\t âk hôm nha lah poh ăp phân ndum lêk”.

Wa Hoàng Thị Mùi, ta bon Ea Rớt, xã Cư Elang, nkuăl Ea Kar an g^t, saơ rnăk wa Đoan tăm plăy bu\ng ntô nđ^r an nău geh âk jêng rnăk vâl ngăch rgâl rlău 1 ha neh jêng tăm 200 tơm plăy bu\ng bâh n’gul năm 2016. đah nău kơl mpeh kĩ thuật tăm n’hanh mât chăm t^ng nău mpo\ng Vietgap bâh rnăk wa Đoan, lôch rlău 3 năm mbơh [ư, mir tơm play bu\ng bâh rnăk vâl le\ an nău geh play âk.

"Neh n’hanh trôk nar ta nkual Cư Elang r^ du\t tâm di đah tơm sa play geh nchor tâm ne\ geh tơm plăy bu\ng. Lôch tăm lah tơm ngăch têh, hun hao dăng n’hanh tam ban, tơm mô geh tu tuh. Lôch 3 năm rnăk vâl le\ geh lêh play bôk năp bơi tat 1 tấn play. Bol ma mhe tăm yơn gâp saơ săk rnglăy bâh tơm play bu\ng lah du\t na nê|. Gâp nchră manh tay prăk ngân hàng gay ma tăm tay 1-2ha tay gay ma ba kơi tay an geh n’hao nău geh”.

Wa Trần Thị Thu Thuỷ- Du hê nu^h tăch rvăt way geh rvăt play ta nkuăl Ea Kar ua\nh năl, ăp ntil play tâm ne\ geh play bu\ng ntô nđ^r bâh ăp nu^h mât tăm ta xã Cư Elang, Ea ô, Cư Ni…geh play kah play têh, nchor săk âk dak, nju\ng. play geh âk năch ta ăp ntu\k tăch rvăt têh ta lam dak du\t u\ch do\ng”.

 "Gâp rvăt play bu\ng ta aơ geh rlău 2 năm hôm. Gâp way tăch play bu\ng ta aơ hăn Phú Quốc, Đà Nẵng, Quảng Nam, Phú Yên, Khánh Hoà…ăp siêu thị têh ta ne\ khan păng kanu\ng rvăt ndơ to\ng di VietGap, ma ndơ ta aơ r^ tâm di jêng lah bu rvăt dâl. Play bu\ng Cư Elang têh n’hanh ntô nđ^r pler, nchor săk têh âk dak n’hanh nju\ng..le\ rngôch ăp nu^h tăm ta aơ do\ng phân ăch ndrôk n’hanh mô geh do\ng phân hoá học jêng play mô geh âk rnoh dak si kh^h”.

T^ng nău ua\nh năl bâh UBND xã Cư Elang, lam xã a[aơ geh klâp ma 400 ha tơm sa play geh nchor kơt lah: cam, quýt, play nđu\r, plăy bu\ng..Tâm ne\ play bu\ng geh rnoh neh tăm du\t âk đah rlău 100ha. Wa Đặng Quốc Tuấn-Groi kruanh UBND xã Cư Elang an g^t,tơm play bu\ng ntô nđ^r geh nu^h [on lan ndơ\ tăm êng ta ntu\k bâh 5-7 năm ba năp, bol ma tăm êng yơn lah tơm play bu\ng an săk rnglăy âk. Bâh geh tơm plăy bu\ng ma âk rnăk [on lan le\ bah ach o, dơi geh [ư ngih jay têh kuăng, mât rong oh kon hăn nti, geh rnăk dơi rvăt ndeh ô tô prăk rmen đo\ng. UBND xã dôl tâm rgop đah ntu\k kan têh kơl an nu^h [on lan hun hao tăm play bu\ng t^ng nău mpo\ng VietGap gay ma n’hao tay lơn an nău geh  rnoh ndơ aơ.

"UBND xã le\ n’hanh dôl [ư jă ăp nu^h way kan tuch tăm bôk n’gâng kan ta n’gor tâm ban kơt ăp nu^h way kan ta ntu\k kan tuch tăm mât rong nkuăl s^t pơk ăp jrô ntimbơh nti nău mât tăm t^ng trong VietGap an [on lan. Bâh ăp jrô nti mpeh nău mât tăm aơ, nu^h [on lan mbra geh g^t n’hanh do\ng kan gay ma an hun hao mir tơm am geh săk rnglăy wa\ng sa âk lơn tay. Xã le\ nt^m đă ăp mpôl kan ntu\k kan kơt lah: đoàn thanh niên, bu ur, [on lan rdâk njêng nău kan mô lah HTX gay ma kơl an ntu\k tăch đăp mpăn an play do\ng bâh nu^h [on lan”.

Đah nău g^t vât bâh nu^h [on lan kan lo\ mir n’hanh nău mpo\ng kan bâh n’gâng kan ntu\k kan, tâm let năp tay mô dơn ta xã Cư Elang ma âk xã kiau meng ta nkuăl Ea Kar mbra geh ntoh tay âk nău kan tơm tơm sa play tâm ne\ geh play bu\ng t^ng trong kloh ueh mô geh do\ng dak si (t^ng nău mpo\ng VietGap). Bâh ne\, mbra kơl an [on lan kan lo\ mir n’hao tay lơn nău geh n’hanh khlăy lơn lah nu^h do\ng ndơ mbra geh tay ăp ntil ndơ kloh ueh mât đăp mpăn nău ueh gay ma do\ng ndơ”.

 

 

Na nê| an saơ, play bung ntô nđir dôl ns^t tay săk rnglăy wa\ng sa âk. Ndr^ nău săch ntil n’hanh kỹ thuật tăm m’hâm [ư, trong kan mât chăm n’hanh njrăng n’gang tu ndru\ng an ntil tơm tăm aơ m’hâm [ư ? Wa Nguyễn Văn Kiên-Kruanh Trạm khuyến nông nkuăl Ea Kar, n’gor Dak Lak mbra nt^m an kônh wa tă bah rơh ôp bah kơi aơ:

 

- Ơi wa Nguyễn Văn Kiên, gay tăm play bung ntô nđir săk rnglăy ri kônh wa an săch moh ntil an tâm di mêh ?

Wa Nguyễn Văn Kiên: Ơi kônh wa, a[aơ đah ntil play bung ntô nđir ri knu\ng do\ng 2 ntil lah mât chăt n’ging n’hanh ndôp n’ging. Lah kônh wa u\ch rwa\t ntil têt dăng n’hanh ueh bah tơm me ri an tât nu^h mir uănh nđôi. T^ng nău m^n êng bah gâp ri kônh wa an rwa\t rgum. Kônh wa tât ăp mir tơm tăm le\ geh play khâl n’hanh uănh nđôi săk rnglăy na nê| ri rwa\t ntil. Nău rwa\t ntil bah ăp ntu\k aơ ri kônh wa an ký ton gay geh tâm ton dêr khuch bah kơi aơ rnôk ntil mô săk play.

- Tây Nguyên 2 yan na nê| lah yan wai n’hanh yan mih. Ndr^, nu^h tăm an tăm play bung ntô nđir tâm moh rnôk tâm năm lah di mêh wa ?

Wa Nguyễn Văn Kiên: Đah khay tăm tơm ta Ea Kar way yan mih đăp mpăn dơi jur ntil tâm khay 5 tât khay 12. Yor nê, kônh wa an jur ntil ntơm bah n’gul tâm khay 7 ăp năm, yor rnôk aơ mih le\ lôch mô geh dak lo\k. Rnôk aơ kônh wa an nchrăp dak to\ng ăp gay to\ an tơm rnôk mhe tăm”.

- Trong [ư a[aơ kônh wa tăm play bung t^ng trong way tăm gay geh săk rnglăi âk lơn, ndr^ wa dơi nkoch trong tăm mhê tâm di an mir play bung an săk rnglăi âk ?

Wa Nguyễn Văn Kiên: Mpôl hên nt^m kônh wa an tăm tơm play bung mô nkra njêng ntu\k ntô uănh. Tăm mhe lah moh ndơ ? Tăm mhe kônh wa an tăm play bung ta mir êng, mô tâm srah đah ăp ntil tơm êng. A[aơ geh 2 trong tăm âk lah rnoh srêt 4 nhân 5 jêng lah 500 tơm 1 ha; rnoh srê tal 2 lah 5 nhân 6 jêng nklăp 400 tơm 1 ha. Nău tăm kơt ne\ lah tâm di đah trong [ư a[aơ. Kônh wa uănh đah rnoh mbâl aơ an [ư n’ging gay tơm dang nkao di n’hanh dêr mbâl mbra khuch tât săk play ta du\t năm.

- Nău tu\ng ntu jur ntil n’hanh phân poh du\t khlay đo\ng, dăn wa nkoch đah nkô| nău aơ mêh ?

Wa Nguyễn Văn Kiên: Ơi kônh wa, tâm rnôk tu\ng ntu tăm play bung ri kônh wa an cheh ăch ndrôk rpu n’hanh neh bu\l rnôk tăm lah du\t ueh. Têh tu\ng ntu tăm an tu\ng 40-40 mô lah dơi geh ri 50-60. Tây Nguyên geh neh ntu mô lâng ri kônh wa an săch ntu\k prêh gay tăm. Tơm play bung dơh sa hao way dak lo\k reh jêng kônh wa an tu\ng sor hoch dak mô lah trong dak hoch. Nău aơ mbra nta an play bung mô geh ôm reh, neh dak rdu ta sor n’hanh trong mbôr dơi koăih  ndum ôm cheh an tơm. Kơt ne\ mbra săk rnglăi lơn an tơm bung.

- Ơi wa cheh phân n’hanh mât chăm gay mir play bung hun hao an săk play âk lah nău ma kônh wa dôl du\t uănh, ndr^ dăn wa nt^m tay ?

Wa Nguyễn Văn Kiên: A[aơ mpôl hên dôl đă kônh wa nsrôih hăn t^ng trong do\ng phân hữu cơ (jêng lah Vietgrap). Phân kônh wa rwa\t ăch ndrôk, su\r, djăr s^t ndum jêh ne\ cheh an tơm. Rnoh cheh 10-20kg du tơm du năm. Rlău ma ne\ cheh ntop phân vi sinh ăp năm yơn an di rnoh nu^h nkra njêng đă. Phân hoá học ri kônh wa an n’hu\ch, lah do\ng âk ri geh tu ndru\\ng [ư khuch tât ue\h play.

- Ơ, nău to\ dak an tơm play bung m’hâm an tâm di gay hun hao ue\h n’hanh an săk play âk ơi wa ?  

Wa Nguyễn Văn Kiên: Nkual Tây Nguyên pơng geh 2 yan na nê| lah yan mih n’hanh yan wai. Bôk năp lah yan mih yan geh rnôk 10-20 nar mô mih (kuăl lah prăng đêt) kônh wa an to\ gay tơm to\ng dak têh jêng. Lvang aơ kônh wa mô njrăng ri khuch tât ueh jêng bah tơm n’hanh play. Ta nkuăl Ea Kar way duh ta du\t khay 4, kônh wa an to\ [a [ơ tâm lvang aơ n’ahnh an do\ng to\ ntruh. Kônh wa mô an to\ âk ir an tơm play bung, yor play bung mô di lah tơm u\ch âk ir dak. Yan way ri [ah tâm ban 12-12 nar to\ du tơ\, du tơm nklăp 2-3 lít dak du tơm.

- Ndr^ koh n’ging m’hâm gay tơm play bung an săk rnglăi âk mêh wa ?

Wa Nguyễn Văn Kiên: Tâm rnôk tăm ri kônh wa an mât chăm tâm 2 lvang. Bôk năp, rnôk mhe tăm ri kônh wa an mât nklăp 3-5 n’ging me gay bah kơi aơ tơm luh n’ging kon luh play. Tal 2, [ư n’ging lvang play gay tơm luh play, kônh wa an koh n’ging tâm chrơng gay mô n’hâm n’hanh an soih gay tơm luh nkao kơn play ueh an play n’hanh n’ha.

- Nkô| nău n’gle\ du\t ma kônh wa u\ch nkoch lah nău tu ndru\ng ta tơm play bung, wa dơi an kônh wa g^t ăp ntil bu tuh tu ndru\ng ta tơm paly bung n’hanh trong njrăng n’gang ?

Wa Nguyễn Văn Kiên: A[aơ ăp mir tơm play bung ta nkuăl Ea Kar lah nsum n’hanh n’gor Dak Lak lah êng way geh 3 rmôh bu tuh kônh wa an njrăng. Bôk năp lah geh ôm reh yor tuyến trùng mô lah nấm Oppresium, rkeh tăp rnôk tơm geh bu tuh n’ha êr, kônh wa an uănh tơm bung. Kônh wa koai reh saơ pơng buh ri ne\ lah u, hôm ntô geh buh lah nấm Oppresium ri kônh wa mkra dâl đah ăp dak si krih nấm n’hanh tuyến trung. Tal 2 lah tu chuh play bah rhoăi êr, nău aơ kônh wa an do\ng dăk gay nhu\p rhoăi mô lah rwa\t ntô s^t ntă an play đăp mpăn. Tal 3 lah bu tuh Greenlind yor vi khuẩn lơh tâm trôm tơm ma kônh wa mô saơ, rkeh tăp lah tơm kro n’ging, kro tơm jêng tât kh^t. Lah saơ, ăp tơm mbăn ri kônh wa an rôk jăng lơi, đêt ri koh n’ging jêh ne\ jăng, nkre krih dak si vi sinh gay nkh^t tu ndru\ng [ư khuch.

  • Ơ dăn lah ue\h wa

Nu^h rblang: Y Sưng Phê Ja

 

Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC