VOV4.M’nông: Nău mprơ (hôm kuăl lah Nău mprĭng) bah nuĭh Bunong ta Dak Nông lah tĭng nău mprơ dơm mô geh mboăt hôm. Ăp nău mprơ dơi geh bah pah kan jan sa, tâm nău rêh gŭ âm n’hanh dơi mât ndrăy bah rơh aơ tât rơh êng. Nĕ lah drăp ndơ khlay uĕh nsum bah lĕ nuĭh Bunong ta Dak Nông.

 Wa Y Tai (rnoi Buong) nkre lah bu ranh ƀon, nkre lah nghệ nhân ưu tú ta thôn Phú Lợi, xă Quảng Phú, nkuăl Krông Nô, n’gor Dak Nông an gĭt: Bah kăl e, nuĭh Bunong lĕ dŏng nău mprơ gay rblang nkoch nău, nkoch nău răm, nău rngot tâm nău rêh, nĕ lah nău mprĭng. Nău mprơ bah Nău Mprĭng dŭt dăch dêh đah nău ngơi ăp nar n’hanh nău ndrĭng hôr. Nău mprĭng Bunong lah ăp nău mprơ geh nuĭh, rup gui, trŭnh hao, geh er trŭnh hao n’hanh nu nău. Wa Y Tai an gĭt đŏng: Nkô̆ nău n’hanh mprơ bah nău mprĭng âk ntil êng êng, dơi mprơ tâm ăp nău ƀư brah ôp yang, rgum rƀŭn, tâm mâp tâm nđŭr n’hanh nău kuăl brah, mprơ nhĭm:

“Nău mprĭng lah nău mprơ ntĭt hôr tâm nău pah kan jan sa, bah nău rêh ăp nar. Ntĭt nsa tâm nău rêh gŭ âm ntĭt nău ngăch dăng kăl e đah aƀaơ lĕ ranh mô hôm geh kơt bah năp. Nkoch tâm nău ngăch dăng yor năm deh; n’hanh nău nkah gĭt mô kăr tĭng năm khay. Tâm nău rêh gŭ âm ăp nar ri rnôk mprơ gay ntĭt hôr nkô̆ nău ntĭm nti, nău rêh kon nuĭh. Nuĭh têh ntĭm kon se đah nău mprĭng hôr. Nău mprơ nkah ntĭnh nău tâm rnglăp tâm kơl ndrel”.

Nghệ nhân ưu tú Y Tai ta nkuăl Krông Nô, n’gor Dak Nông

Tâm ăp nău mprơ (nău mprĭng) bah Bunong geh âk ntil kơt ăp nău ntĭt hôr, mprơ kuăl brah, mprơ tâm ơh, mprơ n’hir oh... ri nău mprơ jong. Hôm ăp nău mprơ geh nkô̆ nău nkoch rŏ nău, ăp mpô mpa, si glê, nkao si, dak diăng yôk nor ri geh nău mprơ n’glêh lơn. Lơn lah, nău mprĭng Bunong geh nău ntĭt hôr gay nkoch hôr nău. Ndrĭ aƀaơ way sŏk rup ndah bah tŭk, trôk nar, dak diăng, yôk nor, mih n’hach gay nkoch nău nkah gĭt. Wa H’ Bơh (mê̆ Rin) lah nghệ nhân ưu tú, ta Ƀon Njrang Lu, xă Dak Ndrung, nkuăl Dak Song, n’gor Dak Nông, an gĭt, nău mprĭng bah Bunong dơi mprơ âk ngăn lah ăp nău ƀư brah, ngêt sa têh bah nuĭh Bunong âk ngăn.

“Gâp way mprơ tâm nău ngêt sa lơh mir jan ba kơt hôr kăch ri ntĭt nuĭh kăch ngăch bêng sah, ntĭt nuĭh ngăch lơn, mô lah nuĭh dăng; tâm khay tuch ntĭt hôr nău tuch, mprơ kuăl brah yang kơl nking n’gang mir ba uĕh lơn, mât njrăng mô an mpa bri phah, n’hanh dăn huêng ba sĭt kơl. Rnôk jêh tuch hôr rhơn lôch jêh tuch. N’hanh tât ba mbôn nuĭh bu nong tăm tơm njuh kuăl huêng ba, jêh nĕ ngêt sa mprơ ta tơm njuh dăn brah yang kơl an. Khlay ngăn lah tât jêh kăch rek ƀư tuh ba lah têh ngăn sa đah sŭr, đah rpu gay mham ba mhe, jêh nĕ ngêt sa tâm rlong mprơ gay tâm ntĭt hôr tâm du năm nuĭh geh ba âk lơn n’hanh dơi mprơ âk ngăn uĕh ngăn”.

Nghệ nhân ưu tú H’Bơh ta nkuăl Dak Song, n’gor Dak Nông

Wa Y Krăk (che Nguyên) ta, nkuăl têh Ea Tling, nkuăl Cư Jut, n’gor Dak Nông an gĭt nău mprĭng bah Bunong lah kơt du ndơ sa tâm nuih n’hâm lăp tâm nting mham. Pơng nkre du mprơ răm, yơn lah ntĭm nti, nău uĕh way ơm rnoi Bunong. Tâm drăp ndơ uĕh nĕ, ntoh lư ăp nău mprơ geh nău răm rngot, đah uĕh, geh nău ntĭt tâm rŏng, geh nkô̆ nău têh tâm nău rêh gŭ âm, pah kan jan sa.

“Nău mprơ Bunong răm ngăn, uĕh ngăn. Bah kăl mô dơi mô geh nău mprơ, tŭr chĭng. Ăp rơh lễ hội, ngêt ndrănh yăng nuĭh Bunong preh tŭr chĭng, mprĭng hôr, njroh mprơ. Tâm nău mprơ “nău mprĭng Bunong geh dŭt ntil kơt: mprơ n’hir kon, mprơ bu ur bu klô, mprơ kuăl brah, mprơ tâm ơh, tâm hôr... gay nkoch nău tâm kơl tâm nău rêh ăp nar”.

Yơn lah, yor khuch bah nău rêh mhe, du gưl druh ndăm geh nău ŭch ntlơi nău uĕh way ơm, n’hanh druh ndăm nuĭh Bunong mô geh êng. Nghệ nhân Y Tai ta thôn Phú lợi, xă Quảng Phú, nkuăl Krông Nô, n’gor Dak Nông dŭt rvê đah nău aơ.

“Gâp dŭt ŭch mât ndrăy nău uĕh way ơm bah bunong he. Ta aơ geh du đêt nuĭh blău mprơ kơt Mprơ n’hir oh, mprơ tâm ơh, tong soh, ngơi brah, yơn kon se aƀap mô ŭch djăt, mô ŭch nău mprơ kăl e. Gâp dŭt rvê, gâp ŭch ntĭm an kon se gay dơi nti, dơi gĭt mô knŭng nău mprơ ma lĕ rngôch nău kan way ơm gâp ŭch trêng ntĭm”.

Gay mât ndrăy nău uĕh bah Bunong he lah êng, nău mprơ bunong lah êng, năm 2020, N’gâng kan Văn hóa, Thể thao n’hanh Pâl nđaih kơp dơn Nău Mprĭng bah bu nong lah drăp ndơ mô mpơl săk ngih dak mpeh tâm Nghệ thuật trêng nsơr way ơm tâm ƀon lan.

          Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja