VOV4.M’nông: Mô geh tâm kơt ma ăp rnoi êng êng tâm Tây Nguyên-Trường Sơn lah n’gon ndrănh đah du đê̆ ntil n’ha bri, nduih bah rnoi Brâu geh tâm grop nsum đah 10 ntil n’ha si, tơm si, reh si, bum bri êng êng, ân jêng ntil ndrui kah. Nau kah êng bah ndrui yor ri ma ndrănh bah rnoi Brâu mro tăng, kah, geh ueh êng tâm ƀon Đắk Mế, xã Bờ Y, nkuăl Ngọc Hồi, n’gor Kon Tum.

            Deh tâm ăp năm 70 bah ƀon Đăk Mế, xã Pờ Y, nkuăl Ngọc Hồi yơn hŏ geh nau blau nkra ndruh kah, geh kônh wa bôn lan rnơm ngănb, yuh Y Nóp nkoch: Gay ân geh du yăng ndrănh kah ngăn, ri êng nau sŏk phe mêt bah mir kônh wa, ri nau khlay ngăn ri ân geh ndrui kah. Ndrui kah geh nkra tâm di ma nau vay ơm bah rnoi Brâu. Hŏ blau n’gon ndrănh yăng ri mô êng yuh Y Nóp ôh, ma âk yuh êng êng kŏ gĭt đŏng ăp ntil tơm si, n’ha si, ndrel reh bum bri gay ma nkra ndruih. Tâm rnoh rlau 10 ntil tơm si ndrel gĭt nau ueh tam aơ ri, ăp ntil geh njŭng, dơi geh nkoch têt nê lah tơm đa bờ la, tơm đụng đung, tơm tác tờ rác (rse). Tơm geh tăng kơt lah tơm hờ vắc, chờ ia ăng…

Pot piăng ndrel lâk kranh

Êp nê, hôm nkhe nkhop bah ăp tơm si dác, pờ em, năng van, ca xôm…ntil tơm dơi sŏk n’ăp ma reh, bum. Ăp ntil tơm ri geh nau kah, ƀô êng êng, yơn ăp ntil tơm nê geh pot nsum gay ma njêng geh du ntil ndruih kah ngăn. Jêh aơ nơh, ăp nŭih bu ur rnoi Brâu sŏk n’ăp ma tơm tao gay ma ntop nkra jêng ndrui n’gon ndrănh yăng. Ngăn loah, tĭng nau vay ơm bah rnoi Brâu, gay ma đăp mpăn nau vể ân ntil ndrui ndrănh ueh ngăn, mô dơi mô tŏng ăp ntil tơm si geh huêng mprơh nau mhik.

            Nau nkra ndrui bah rnoi Brâu nơih ngăn lah sŏk rse, tơm, reh, nkhop (geh nkhôp kloh) rao kloh, pot nsum ma phe, jêng ri juh hăch, mpli tay ma dak ân jêng lêk rbăn. Jêh ri sŏk ty păt ân jêng vil vil kơt lah kchok ngêt dak nkŭp mplơt, jêh ri leo ih (bu vay ih klơ ndrơng năk). Gay ma dơi geh lơi ân jŏ, ndrui bu ân tâm dĭng nkar, mô lah nsrĭng ma rse, yông klơ năk. Jŏ nar ndrui jêng ôch, dơi geh dŏng đê̆ ngăn tâm 2-3 khay đŏng, geh rnôk ri ân tât du năm.

           Ăp ntil tơm si nkra ndrui

  Geh ndrui kah, ăp nŭih bu ur rnoi Brâu ntơm leo n’gon ndrănh. Tĭng yuh Y Phoong tâm ƀon Đăk Mế. Nau n’gon ndrănh ri nơm ân geh n’gon ma phe m’êt, jêh ri lŭk ma lâk kranh, jêh ri ân n’ik pot ma ndrui. Rnôk nê, ân piăng n’ik mơ pot ma ndui, lôch pot ri pot lâk kranh. Nau ngăn lah, piănh m’êt ndrel lâk kranh jêh rnôk tâm pot ri ân tâm dông, jêh ri nkŭm ma n’ha tang tâm bri du nar, ân geh tăng bô kah, jêh ri mơ tâl tâm yăng, nkhŭp put bôk yăng. Ndrănh yăng ei ân geh 5 nar ri dơi ngêt hôm. Ndrănh ân âk khay lơn ma kah, mô geh srat ôh.

            Đah nau ntơ lư tă bah jŏ, êp aơ, ndrănh yăng bah rnoi Brâu ƀon Đăk Mế geh xã Bờ Y săch jêng ndơ OCOP. Tĭng wa Võ Thị Thu Hà, Kruanh mrôt tâm boh nau kan n’gon ndrănh yăng bah rnoi Brâu: Nau rgom ƀư ndơ ngêt ueh kah aơ mô êng lah nau kan nkra đah ty kơt nau ơm ueh kăl e, ma rgop nau mât nau ueh văn hoá bah rnoi mpôl, đah nau ŭch njêng ntil ndơ tăch leo nsĭt nau săk geh ân kônh wa rnoi mpôl bah nkuăl./.

                                    Nŭih rblang: H’Thi