VOV4.M’nông: Ta nkual [on têh Bảo Lộc, n’gor Lâm Đồng, Ntu\k rgum ntru\t nsôr mât rong gưl neh dak (Bộ Nông nghiệp n’hanh Phát triển Nông thôn) ho\ kan nsum đah n’gâng kan ta ntu\k [ư rgum nchră ntru\t nsôr tuch tăm đah nkô| “Hun hao ndru\ng brai jo\ jong t^ng trong tăch n’gluh”, joi trong hăn gay n’gâng kan ndru\ng brai dak he hun hao nâp jong.

T^ng Cục mât rong, a[aơ lam dak geh 32 n’gor mât rơ\ jêng ndru\ng brai đah 10.500 tơm dâu, tâm nê nkual Tây Nguyên âk 73%. Săk geh lha dâu 35- 40tấn/ha. Năm 2018, lam dak mât geh bơi 8.300 tấn tăp ndru\ng brai ăp ntil. Năm 2019, rnoh âk geh tăp ndru\ng brai nchroh lah 9200 tấn, hao 10,7% rđ^l đah năm 2018.

Rnoh âk rse brai ndru\ng bah Việt Nam dâk tâl 5 lam ntu\r neh, dâk bah kơi Trung Quốc, Ấn Độ, Uzbekistan n’hanh Thái Lan. Bol ma geh rnoh hao âk mpeh brai ndru\ng yơn ăp năm Việt Nam hôm rvăt n’glăp hang rbăn tấn rse brai ndru\ng bah Trung Quốc, Brazil gay ma [ư tăch n’gluh đo\ng. Nklăp 90% ntil ndru\ng brai geh kon bar tăp n’glang an luh sre brai nâp ue\h tât a[aơ dak he hôm rvăt n’glăp bah Trung Quốc t^ng trong glăt đo\ng. Tâm rnôk nuh srê Covid-19 ntoh luh nău rvăt n’glăp ntil ndru\ng brai mâp jêr jo\t [ư an nu^h tăm dâu, mât ndru\ng brai geh roh huach têh. Aơ lah ntul rlong têh đah n’gâng kan ndru\ng brai ta dak he a[aơ.

Tiến sĩ Lê Quang Tú- Groi kruanh Hiệp hội Dâu Tằm Tơ Việt Nam an g^ t, a[aơ lam dak geh nklăp 20.000 rnăk tăm tơm dâu mât ndru\ng brai, 250 ntu\k yơng ntil ndru\ng brai, ăp năm u\ch geh kon ntil nklăp 500.000 tât 600.000 hôp. Yơn lah, tă bah ntil ndru\ng brai mô ho\ săk ue\h, nu^h mât ndru\ng brai lơn âk nsing tâm nău tă ơm g^t kan way ơm he nơm dơm jêng hôm geh nău an ndru\ng brai sa tơm dâu rêh, lha dâu mô ho\ tât nar kranh. Âk rnăk mât mbâl ir n’hanh mô geh trong nkra tam gay hu\ch bah rnoh l’^t mbe\, rnôk mât [ư ndru\ng kon kh^t, brêt rgay [ư mô săk geh âk rse brai tâm trôm tăp.

“Tâm le\ rngôch ăp trong nkra ri khoa học công nghệ lah n’gâng tơm, ngăn ngăn ho\ dơi an saơ tâm ăp năm rlău aơ n’hanh nău tam lah n’gâng kan ndru\ng brai ho\ dơi n’hao kloh. Na nê| lah ntil tơm dâu cao sản mha êng ăp trong mât chăm tơm dâu mha êng lah rêng mât ndru\ng brai bar rơh, lôch nê geh du đêt nău rgâl mpeh do\ng rang tôk, rang êng gay ma đâng nơm geh kơt nê ho\ n’hao săk ue\h geh âk rse brai. Yor n’hao săk geh rse brai ri n’hao nău geh wa\ng sa bah nu^h tăm dâu mât ndru\ng brai”.

Ta tâm nchră, âk nu^h ntơh măt uănh khlay tât trong tâm rgop rêng kan tâm mât chăm ndru\ng brai, têk rse tăch n’gluh đo\ng. Wa Nguyễn Thị Bình, du hê nu^h tăm dâu mât ndru\ng brai ta xã Đam Pri, nkual [on têh Bảo Lộc nkoch nău dăn đă:

“Mpôl hên dơn u\ch mhâm an geh đah ndru\ng n’hanh brai geh tâm krêp nsum an mpôl hên mât chăm ndru\ng brai păng geh nău dơi tam, Lah kơt a[aơ mpôl hên mât chăm o\ r’ah ngăn yơn ns^t geh wa\ng sa mô âk. Mpôl hên u\ch ngih dak geh trong kơl gay kônh wa wa\ng sa ns^t geh oi lơn”.

T^ng Tiến sĩ Nguyễn Đức Trọng, Groi Cục trưởng Cục mât rong, ta năp nô nău ăp rnăk tăm dâu mât ndru\ng brai dôl mâp jêr jo\t yor tơm tăp kon bar n’glang săk geh brai âk kroh khar. Nhih pah kan mbra dăn đă Bộ pah kan đah ăp nhih pah kan dơi kan kơt Tổng cục hải quan, Mât uănh ntu\k tăch rgâl n’hanh ăp nhih pah kan uănh năl nuh srê an n’gluh hăn n’hanh rdeng tât ntu\k nkret njêng an kônh wa.

“A[aơ Bộ Nông nghiệp n’hanh Phát triển Nông thôn dôl geh ăp trong ntru\t ntrôl ngăch tăch rgâl gay an du\t dơh soih nău rvăt n’glăp t^ng trong me bah Trung Quốc gay rho\ do\ng an nău kan mât chăm, yơn tă khuch bah nuh srê Covid-19 jêng nău dja ân geh mông nar jo\ oi đo\ng. Let năp tay bar ding mbra geh ăp rơh tâm nchră gay ăp nu^h [ư njêng, doanh nghiệp rvăt n’glăp dơi t^ng trong me ntil ndru\ng brai kon bar gay do\ng mât chăm let năp tay. Rlău ma nău rvăt n’glăp tâm dak Bộ ntro\ng jao ăp nău kan khoa học công nghệ gay m^n njêng, yơng ăp ntil ndru\ng brai kon bar gay mât. Aơ mơ lah nău jo\ jong mpôl hên r[o\ng tât”.  

Ta rnôk rgum nchră, ăp nu^h khoa học, nu^h mât bôk kan n’hanh [on lan kan lo\ mir Tây Nguyên ho\ ndrel tâm ôp, tâm nkoch nău tă ơm g^t kan, tâm nchră joi trong nkra geh nău dơi mât rơ\ jêng ndru\ng brai jo\ jong t^ng trong r[o\ng tăch n’gluh. Rgum nchră pă an, tâm nchră ăp nău lư du\t mhe mpeh jêh geh gu\ m^n, ăp rgâl mhe khoa học kỹ thuật mpeh ntil, trong njrăng n’gang nuh srê lơh khuch đah tơm dâu ndru\ng brai, nkô| nău tâm rgop rêng kan tâm nău kan tăm dâu, mât ndru\ng brai tăch n’gluh…./.

Nu^h rblang: Điểu Thân