VOV4.M’nông - Bôl năm aơ lĕ 75 năm deh yơn ăp nar, nghệ nhân A Lim ta ƀon Kon Trang Long Loi, nkuăl têh Đăk Hà, nkuăl Đăk Hà, n’gor Kon Tum hôm e mât nău tanh dông nĭr kơt du nău ŭch lĕ lăp tâm săk bah wa. Nău ƀư bah wa mô knŭng gay geh tay prăk kơl kon sau ma rlău ma nĕ, wa ŭch mât ndray nău kan cheh tanh n’hanh mât rƀay nău uĕh way ơm bah nuĭh Bahnar.  

         Mpôl hên mâp nghệ nhân A Lim ta jay pơng nơm rnôk wa dôl tanh jêh sah. Saơ bu năch tât, bu ranh ƀon A Lim gơm ndơn nău mbah rhơn bu năch jêh nĕ rgum nău uănh tâm sah dôl tanh n’gul gâl. Ôp nău, nghệ nhân A Lim nkre ƀư nkre nkoch, wa tât đah nău kan cheh tanh dŭt ơm, rnôk nchơm 12 năm deh. Tĭng nău wa nkoch, tâm du tơ̆ uănh bơ̆ tanh ăp ndơ dŏng đah ngâr reh, wa saơ dŭt ŭch. Bah nĕ, wa ƀa ƀơ uănh n’hanh nti ăp rnôk geh mông, đêt khay ma gĭt n’hanh blău ăp nău tanh, tanh êng an nơm ăp ndơ dŏng an nău rêh.

         Jêh ngơi, nghệ nhân A Lim lăp tâm jay ŭnh djôt ăp ntil ntơ kơt nĭr, r’i, dông, sah ma wa tanh êng gay dŏng tâm rnăk wâl. Wa ntô̆ n’hao êng, lĕ rngôch ăp ndơ dŏng tâm rnăk wâl, rhŏ an nău ŭch gŭ âm ăp nar bah kônh wa tâm ƀon aơ lah yor wa tanh da dê.

         Nghệ Nhân A Lim nkoch:

Ăp ndơ dŏng tâm rnăk wâl yor nghệ nhân A Lim ƀư êng

         “Bah năp đaơ, rnôk nău rêh hôm e jêr jŏt, ăp ndư dŏng nău ŭch gŭ âm ăp nar ƀư êng, tâm nĕ mô dơi mô geh ăp ndơ lơk tanh. Rnôk nĕ, kônh wa he tâm năm mô ru luh mir ba jêng dŭt ŭch geh ăp ndơ dŏng tuch tăm n’hanh dŏng đah reh, ngâr. Yor nê, đah nău bên dŏng ăp ndơ tanh lĕ jêng n’hanh geh way ơm, nău rêh kăl e bah jŏ nuĭh Bahnar”.

         Tât aƀaơ, ăp ndơ lơt tanh bah Nghệ nhân A Lim lĕ jêng ntoh lư êng, dơi nuĭh ta ăp ƀon lan kiău ma tât uănh n’hanh rwăt. Wa nkoch, nar rĭng tanh du mlâm sah lah 2-3 nar. Gay dơi geh du ndơ uĕh nâp, an geh âk gưl jŏt ngăn kơt nchrăp reh ngâr; lơn lah nău kô̆i, plah ăp nglak an uĕh rbân, gay dơh tâm rnôk tanh.

         Wa an gĭt tay:

“Bu tât rwăt way nchăm lor, rnoh âk bah 12-15 ơ̆. Ăp tơ̆ âk, bu nchăm âk, gâp an rgŏ jă kon sau kơl du đêt. Knơm nău geh bah cheh tanh nsĭt tay kơl gâp năp geh prăk an nău rêh tâm rnôk săk ranh soan mô dăng mô dơi hăn ƀư mir”.

Nô A Bát (39 năm deh)-mon bah nghệ nhân A Lim lah nuĭh tanh blău ngăn tâm ăp nuĭh mom tĭng nti nău kan, nkoch:

“Gâp hôm e nkah gĭt rnôk hôm e jêt, gâp n’hanh ăp băl ndrel du rơh tâm ƀon dơi che ntĭm tanh. Rnôk nĕ, ăp nuĭh răm yor dơi nti tanh. Yơn rnôk têh, ăp nuĭh băl du rơh ăp nuĭh ntlơi nău kan, mô ŭch tĭng nti tay, knŭng hôm gâp hôm e mât. Bôl nău kan tanh tôk mô geh âk, tŏng dŏng tâm nău rêh, yơn gâp hôm e mât nău kan rnôk ru nkre joi đêt prăk nkre mât ndray nău uĕh way ơm bah u che. Aƀaơ, rnôk geh bu nchăm âk, gâp ndăn đêt nar gay n’hanh che tanh jêh rnoh sah n’hanh hăn njŭn an bu”.

Tĭng nghệ nhân A Lim, aƀaơ hôm e dŭt đêt nuĭh gĭt n’hanh mât nău kan tanh tôk. Gay jêh du mlâm ndơ tanh an dŭt âk nar n’hanh n’hâm soan, yor rơh mom ndăm mô hôm ŭch đah nău kan yor geh mô âk. Ăp nuĭh mom ndăm aƀaơ jêh nti mô ŭch kơt dŏng jêng mbrơi mbrơi chuêl nău tanh tôk.

Nghệ nhân A Lim rngot nkoch: “Nău bu ranh gĭt tanh tôk tâm ƀon kơt gâp mbrơi mbrơi roh. Phung druh ndăm mô geh nuĭh ŭch, mô tĭng nău kan gay nthoi tay. Gâp klach geh du nar mô ngai nău kan tanh tôk aơ mbra roh rui”.

Gay mât ndray nău way ơm nău kan tanh tôk bah rnoi mpôl nơm, nghệ nhân A Lim hôm e tâm rgop nău nkoch trêng an kônh wa mpeh nkô̆ nău bah ăp nău kan way ơm, tâm nĕ geh nău kan tanh tôk tâm ăp nar rgum rƀŭn ăp pơh. Ăp nar dŭt pơh, sŏk ăp rnôk ru, nghệ nhân A Lim way kuăl jă ăp nuĭh druh ndăm tâm ƀon tât rgum tay jay gay wa nkre nkoch bri nkre ntim ăp nău tanh dơh bôk năp bah nău kan tanh tôk đah ŭch mât ndray nău kan wa ơm.

Nghệ nhân nkoch:

“Ăp rnôk ƀon lan ƀư jrô nti tanh tôk, gâp dơi jă hăn ntĭm. Bôl prăk nar mô âk yơn gâp dŭt ŭch yor dơi trêng ntĭm ăp nău tanh an rơh bah kơi aơ rgop mât ndray nău kan way ơm bah rnoi nơm”.

Lôch nkoch bri đah nghệ nhân A Lim hăn sĭt, mpôl hê saơ geh nău ŭch rŏng dŭt n’hâm đah nău kan n’hanh nău ŭch dơi trêng ntĭm n’hanh mât nău kan tanh tôk way ơm bah wa. Mpŏng, đah nău dŭt n’hâm, nău ŭch trêng ntĭm nău kan bah nghệ nhân A Lim, bah kơi aơ mbra geh âk jrô nti tanh tôk dơi ƀư gay wa ntop tay nău ŭch tât đah ăp băl mom ndăm, kơl nău kan tanh tôk way ơm bah nuĭh Bahnar dơi mât rƀay n’hanh mô geh roh rui tĭng nar khay.

Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja