VOV4.Mnông- Tât đah ƀon lan bâh nuĭh Bahnar ta nkual neh K’Bang, n’gor Gia Lai geh âk nău duh sial geh saơ ăp nuĭh dôl gŭ rgum ta ăp yăng ndrănh ta ngih rông. Khân păng dŭt rhơn njoăl ăp nău rhơn ueh tât  ƀon lan, an ăp nuĭh ƀon lan. Nĕ lah nău way bâh rơh lah ueh huêng brah bâh ƀon lan nuĭh Bahnar ta aơ. Tâm ntŭk rêh jêng, nău lah ueh huêng brah bâh nuĭh Bahnar mbra geh nău têh kuăng lơn đah nău nsum ti tâm rgop soan bâh lĕ rngôch

Tĭng nău way, ƀư lah ueh huêng brah bâh nuĭh Bahnar geh ƀư tĭng 2 trong mô lah geh ƀư nsum ta ntŭk rêh jêng đah nău tât râng bâh lĕ ƀon lan mô lah du đê̆ rnăk vâl.

Wa Đinh Ply ta nkuăl K’Bang, n’gor Gia Lai an lah nuĭh Bahnar way geh nău ƀư lah ueh huêng brah lĕ kơl mât đăp mpăn an săk nơm ăp rnôk khân păng ntơm geh ƀư du ntil nău kan. Rnôk nău kan lĕ lôch ma mô geh roh hoach mô geh nău tât rĭ nuĭh Bahnar mbra ƀư lah ueh huêng brah tâm rnăk vâl nơm. Nău way aơ ƀư dơh dơm kanŭng lah kuăl brah đah ăp ntil ndơ lah du đê̆ ndrănh, bum play, lah geh poăch djăr, poăch sŭr lơ ma ueh, yơn mô kâp geh. wa Đinh Ply an gĭt.

Tâm ban kơt nău hăn pah kan bâh ntŭk aơ tât ntŭk êng. Khân păng lah hăn tât ntŭk sĭt tât jay, rnôk lôch nău kan sĭt ƀư lah ueh brah ta nkual nĕ yor lĕ kơl an khân păng geh nău ƀŭn lap, nău kan ueh soih”.

Ta ntŭk rêh jêng nsum, nău lah ueh huêng brah bâh nuĭh Bahnar mbra geh ƀư têh lơn đah nău nsum kan bâh lĕ rngôch ăp rnăk, ăp nuĭh. Gay ma nchrăp an nar kuăl brah, ta năp nĕ klâp ma 1 khay, ăp nuĭh tâm ƀon rƀŭn nchră ndrel tâm pă nău kan. Ăp nău kan jâk kơt lah kuaih ueh ntŭk ntô, nkra tay ngih jay ngih rông tâm ban kơt ăp nău nchrăp ndơ kuăl brah kơt djăr, sŭr lĕ geh bu klô tâm ƀon ƀư lor. Bu ur rĭ geh ƀư ăp nău kan dơh lơn kơt lah nchrăp ndơ sa, ndơ ƀư kuăl brah.

Mpeh nar leo ƀư, bu ranh ƀon mbra geh tâm nchră đah ăp rnăk vâl n’hanh ăp nuĭh geh nău tâm knơm gay ma tâm nchră săch nar kuăl brah.

    “Gay ma kuăl brah lah ueh, he an geh dơn ngoăy săch nar đah ƀon lan, khân păng tâm nchră lôch nĕ rƀŭn rgum ƀon lan săch du nar mbra leo ƀư. He an geh pă dăp nar tâm di n’hanh dơh nơih an ƀon lan ru he ƀư nar nĕ. Yơn lah he an geh tâm nchră đah rnăk vâl đah ƀon lan lor rĭ mơ dơi pă dăp mông nar tâm di, rnôk nĕ khân păng mbra gŭ rgum ta jay ndrel pah kan”.

Tâm rnôk tâm nchră, ndơ kuăl brah geh ƀon lan nchră na nê̆, Tĭng ău way ăp năm mbra lah djăr, sŭr mô lah bê. Yơn lah, lah ta năp nĕ ƀon lan lĕ ƀư kuăl brah dăn nău ueh lăng rĭ lôch nĕ mbra geh ƀư lah ueh đah ăp ntil ndơ khlăy lơn nĕ lah sa rpu. Ndrel đah nĕ, lĕ rngôch mbra geh tâm rgop tĭng nău geh bâh ăp rnăk vâl. Aơ lah ăp ntil ndơ ơm geh bâh ăp rnăk vâl.

Rnôk mpôl bu ranh ƀon, ăp rnăk vâl lĕ dơn ngoăy săch nar ƀư kuăl brah rĭ ăp nuĭh pă nău kan, nchrăp yăng ndrănh, poăch...gay ma tât nar kuăl brah ƀư ta ngih rông.

Rơh kuăl brah lah ueh bâh nuĭh Bahnar ƀư ta khay 12 ăp năm, rnôk ma ăp nău kan mir ba lĕ lôch, mbo ba lĕ lăp ta đăm. Ta ơm ôi nar kuăl brăh bu ranh ƀon ndơn an ƀon lan răk kuăl brah, jă ăp huêng brah sĭt râng. Ndơn an ƀon lan, bu ranh ƀon dâk ta nklang ngih rông ta năp dông ndơ kuăl brah, ntơm răk nău kuăl brah jă sĭt râng sa. Tĭng wa Đinh Tinh, nkuăl K’Bang, n’gor Gia Lai, rơh kuăl brah lah nău lah ueh ăp huêng brah, lah ueh ăp brah lĕ kơl mât ueh an ƀon lan tâm âk năm ba năp, lĕ mât an nuĭh ƀon lan bah kop ji, gay ma ăp nău ƀŭn lap tât, ăp nău mô ueh mprơh du.

 “He kuăl brah dăn an ƀon lan mô kop ji, nuĭh kop ji lĕ dăn brah mât kơl ngăch bah. mô lah geh nău khlăy tâm rnăk vâl, tam ƀon rĭ an geh kuăl brah da dê”.

Rơh kuăl brah lah ueh bâh nuĭh Bahnar geh ƀư ta ơm ôi, răk brah jŏ 1 mông đah ăp nău way geh ƀư, njoăl dăn nău ŭch rŏng đăp mpăn, ueh lăng n’hanh hơm răm an ƀon lan. Tĭng nău kuăl brah lah tŭr chĭng, goh gong. Yor tĭng nău mĭn bâh nuĭh Bahnar, kanŭng geh tơm njŭh ndrel nău nteh chĭng gong dơm dơi jă ăp brah yang sĭt. Nĕ lah ndơ gay ma kon nuĭh n’hanh huêng brah tâm ôp ngơi, njoăl dăn nău ŭch, nău rŏng bâh kon nuĭh.

Nuĭh rblang: Thị Đoắt