VOV4.M’nông: Gay kơl kon se geh tay âk rlong ƀư ngăn răm m’ak n’hanh geh nkô̆, âk nău ƀư pâl răm, rlong bư ngăn văn hóa bah ăp rnoi đêt ta ntŭk ta Dak Lak lĕ dơi ƀư. Tă bah ăp nău ƀư ăp oh geh âk tay dơi mĭn joi gĭt đah văn hóa ăp rnoi mpôl đêt đah âk nău uĕh êng.

Du nar dŭt pơh khay 8, jâng gung jay nhih ama Jeny, ta ƀon Ako Dhông, nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột jêng n’gŭr răm ăp nău pâl rlưn. Tĭngrmôt ăp oh kon se bah 8 tât 12 năm deh hăn pâl ăp nău pâl rlưn kơt “Njŭn dak sĭt ƀon”, “rblang nău sam ƀŭt đah tiếng anh”, “peh ba”, ndrel soan n’gôn piăng nung nar an lĕ rmôt đah ăp ntil biăp, play way bên tâm nar sa ăp nar bah nuĭh Êđê. Nteh ntroh n’gôr, nteh peh ba lăp ndrel đah ăp nkô̆ nău tâm ôp 2 nău ngơi Anh-Việt lơ ƀư mông nar jêng răm m’ak. Oh Tô Trần Pha Lê, 12 năm deh, tât bah nkual ƀon têh Kon Tum, n’gor Kon Tum râng nău ƀư rhơn nkoch:

 “Aơ lah bôk nău ƀư bôk năp ma kon râng, trại hè, Farmtrip n’hanh bôk nău rlong ƀư ngăn ăp rveh kon. Dŭt răm ntop đah wât lơn đah nău rêh bah nuĭh Êđê. Kon mpŏng he dơi rlong ƀư ngăn âk lơn tay gay wât đah ăp văn hóa bah ăp rnoi mpôl êng”.

Ăp oh kon se rlong ƀư ngăn n’gôn gâm đah ăp ndơ ơm bên bah trău blân tăng

Mô knŭng dơi n’gôn gâm n’hanh râng ăp nău pâl, tâm bôk nău kan ăp oh hôm dơi hăn uănh pâl ƀon Ako Dhông, mĭn joi gĭt mpeh văn hóa n’hanh ƀư jay nhih, nău cheh tanh, djăt nău mprơ n’hah chĭng gông rnoi mpôl đêt, ƀư vẽ rup n’hanh râng âk nău ƀư êng. Aơ lah bôk nău kan rlong ƀư ngăn pâl nđaih văn hóa an kon se đah nău kuăl “Nhữ chú voi con” yor ntŭk ntĭm nti ngoại ngữ ta nkual ƀon têh Kon Tum, n’gor Kon Tum ƀư ta Dak Lak.

Mĭn joi gĭt văn hóa cheh tanh n’hanh nău kan rui brai bah nuĭh Êđê.

Yuh Nguyễn Thị Tuyết Nhung, groi Trung tâm ngoại ngữ Sunsshine, ta n’gor Kon Tum nkoch: tâm nar rlu nti, ndrel đah nti văn hóa ta jrô nti, ăp nuĭh nti dơi râng pâl nđaih ƀư ngăn văn hóa ta ăp n’gor tâm nkual Tây Nguyên. Tă bah nĕ kơl ăp oh kon se dơi nkre nti, nkre pâl n’hanh geh tay ăp nău wât mpeh văn hóa, nău ngơi n’hanh rplay sam ƀŭt. Ta ăp n’gor kơt Gia Lai, Kon Tum mô lah Dak Lak, ăp trong ƀư ngăn văn hóa bah ăp rnoi mpôl đêt ta ntŭk dŭt uĕh n’hanh wăch rgum nău uănh tât, mĭn joi gĭt bah ăp oh jêt rnôk rlong ƀư ngăn.

“Mô kâp hăn ngai, yơn ma ăp kon dơi rlong ƀư ngăn geh lĕ rngôch ăp nău ƀư nĕ n’hanh mpôl hên mô knŭng ƀư đah nău Việt mô lah pâl rlưn ngăn ma mpôl hên dŏng ngơi tiếng Anh, ndơ̆ tâm nău ngơi ntĭm bah he gay ăp kon dơi gĭt tâm ntŭk gŭ rêh ngăn kơt nĕ ri ăp kon dŏng nău ngơi kơt nĕ di ngăn”.

Rlong ƀư n’gôn ndrănh yăng

          Ta Dak Lak, tâm rơh rlu nti năm aơ, âk nkual pâl nđaih ntŭk gŭ rêh lĕ ƀư tay ăp nău ƀư ngăn văn hóa an ăp mpôl năch kon se kơt mĭn joi wat ê nkra mboăt 6 dĭng, n’hôm, n’gôn ndrănh yăng, cheh tanh, gâm trău blân tăng, prung piăng dĭng. Nkre mĭn joi, ăp oh nkre dơi ƀư ngăn, ƀư êng. Đê̆ đŏng, geh n’ăp ăp trong rlong ƀư ngăn “ƀư lŏ mir” đah trong ƀư gŭ âm ta jay ƀon lan, gŭ ta ndeh công nông hăn tâm mir cà phê, hăn n’glău joi ka mô lah nti uh n’hôm.

Nô Y Thiên Adrơng, Công ty pâl nđaih Siam Tour, ta nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak an gĭt, đah ăp nău geh bah ăp ƀon geh nău way ơm pâl nđaih, ntŭk kan nsrôih tâm rgop ăp nău ƀư uĕh êng gay kơl năch pâl nđaih, ngăn lah kon se geh tay âk nău rlong ƀư uĕh ngăn mpeh văn hóa nkual neh.

          “Ăp băl mom dơi rlong ƀư ngăn văn hóa jay nhih, mbân ao, tă bah ăp nău ƀư hăn ndrel nkô̆ nău văn hóa. N’hanh ăp băl mbra dơi tâm rlong n’gôn gâm sa. Ăp ndơ sa aơ an ăp băl ê nkra êng. Yơn lah, ăp ndơ nĕ lah bah văn hóa Êđê, tâm rgop đah nkô̆ nău văn hóa nĕ. Gâp mpŏng ŭch boăt nthoi lĕ rngôch tâm ƀon aơ, du ƀon jêng du trong ndơ geh ơm n’hanh âk ntil; mô knŭng lah cà phê, mô knŭng lah jay nhih, mô knŭng cheh tanh, ma pơng dŭt âk ntil gay joi tâm văn hóa bah he”.

Mĭn joi gĭt mboăt n’hôm rnoi mpôl đêtn’hanh nti ê nkra n’hôm.

Đah trong ƀư ngăch tâm di nkre ƀư nkre nti, ăp bôk nău kan ƀư ngăn văn hóa an kon se ta Dak Lak lĕ wăch rgum geh âk kon joi râng. Mô knŭng kơl ăp oh geh tay ăp nău ƀư uĕh tâm khay rlu nti, ăp nău ƀư aơ hôm kơl ăp oh dơi mĭn joi âk lơn mpeh văn hóa bah ăp rnoi mpôl ta ntŭk, bah nĕ rdâk njêng tay n’hanh mât ndrăy ăp nău khlay văn hóa uĕh lăng bah ăp rnoi mpôl đêt.

          Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja