VOV4.M’nông: Ndơ sa Tây Nguyên ơm geh ntoh lư yor ăp ndơ sa kah bah bri, dak me. Bah meng ăp ndơ sa kah bah blân tăng, n’ha bum blang..., ri trau “Djam tang” bah nuĭh Êđê lah ndơ sa kah. Rlet rlău mih têh, dak rchoh, tơm si Djam tang hôm e krêp tâm dôr lŭ mper dak me, dak diăng. Jêh nĕ tât yan puh, tơm soi dang nkao, djôt an kon nuĭh ndơ sa “Djam tang” tŏng ăp nău ƀô hăng-tăng-njŭng-kah kơt di săk bah pơng.

Bah kăl e tât aƀaơ tơm soi way hon ta ăp yôk lŭ mper dak me, dak krong, mô lah ăp nkô dak-nkual neh n’gul dak me. Ta Dak Lak, tơm soi way saơ ta ăp dak me, yơn âk ngăn lah nkual dak me Sê-rê-pôk. Tâm ntŭk ntô mha, rdâng âk mih dak lip rchoh, yơn tơm soi hôm e krêp nâp tâm yôk dôr lŭ n’hanh hao uĕh nđĭr, chăt n’ging, jêh nĕ dang nkao ăp tât khay wai.

Nô Y-Yuen ta xă Ea Rôk, nkuăl Ea Sup, n’gor Dak Lak lah nuĭh way hăn pĕ nkao tơm soi ta dak me Sê-rê-pôk nkoch: Yor ntŭk ntô rêh rgâl đah nu nău m’ha m’hanh bah trôk nar, jêng tơm nkao soi nar aơ mbrơi mbrơi khar mpêt. Tâm ăp nar mih phŭt ri nău pĕ lơ jêr jêng jêr jŏt lơn. Nô nkoch:

“Gâp ndrel oh yuh tâm rnăk wâl way hăn dak me pĕ, Nkao soi way dang nkao du tơ̆ tâm năm, nklăp bah khay 10 năm bah năp tât dŭt khay 2 dương lịch năm bah kơi. Nkao dang mper dak me Sê-rê-pôk. Tâm ăp nar mih dak hao ri mô dơi hăn pĕ. Tâm ăp rơh pĕ, mpôl hên mât an nkao sai nsơh, mô an geh n’ĭt dak gay nkao rih kah”.

Nkao soi jêh sĭt pĕ dơi mât nsơh gay mât rih bah nkao

Tĭng kơt nău nkoch bah nuĭh ƀon lan ta ntŭk, nkao tơm soi geh âk trong nkret gâm êng kơt wâr đah ka dak diăng, ka kro, ka hấp n’hanh ăp ntil poăch. Rlău ma nĕ dơi sa đah biăp rih rnôk gâm lẩu, ƀô m’ha yơn dŭt kah. Yơn way dŏng âk ngăn lah wâr nkao soi đah ka kro.

Nuĭh Êđê nkret gâm nkao soi ka kro mô geh jêr, ma dŭt dơh. Bôk năp lah nchrăp ndơ, geh: nkao soi, ka kro, mrăch, jăm tăp, bôh, ƀŏt ngot n’hanh dak mắm. Yuh H’Phương Niê (way kuăl Amĭ Thanh) ta nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột dŭt ŭch sa ndơ aơ an gĭt:

“Yor nkao soi knŭng tăch tâm đêt khay dơm tâm năm jêng rnôk gĭt geh nuĭh tăch gâp rwăt n’hanh prăp tâm tủ nđik gay sa. Jêh rnôk rwăt ri he săch ăp n’ging kranh, nkao geh hoanh jăng lơi. He sa ndâng âk ri sŏk dâng nĕ jêh ri rao kloh an nsơh dak. Lah nkao soi geh trăm dak jŏ ri dơh ôm jăng lơi n’hoach ngăn”.

Nkret gâm ndơ sa bah nkao soi

Đah nău gâm nkao soi wâr ka kro, yuh H Phương nkoch:

“Ka cơm jêh rao kloh đah dak ri sŏk an nsơh. Jêh nĕ, n’gân glah ta ŭnh an dak ngi. Pơk ŭnh an ngih duh, jêh nĕ an ka cơm n’hanh wâr nklăp 5 mnĭt, wâr rĭng tâm ban an ka cơm êr n’hanh rbăk. Tâm rnôk aơ, ndăn juh mrăch, jăm tăp an du đêt bôh n’hanh ƀŏt ngot tâm mpăl. Jêh nĕ ka sĭn tâm ban, an nkao soi lĕ rao kloh tâm glah jêh nĕ an bôh mrăch lĕ juh lor an nsum, wâr an lăp bôh mrăch. N’glêh dŭt, an tay du đêt dak mắm gay ntop ƀô kah an trau sa, uănh kah bôh mrăch jêh nĕ nset ŭnh”.

Ndơ sa geh ƀô kah êng, njŭng tăng dŭt kah

Nkao soi way sa đah piăng duh dŭt kah, geh ƀô kah êng, hôm e uĕh nđĭr ơm geh. Ndơ wâr mô an trau lêk ir, ka cơm lŏ rbăk, geh ƀô kah êng, tam bôh mrăch hăng hăng. Nĕ lah nău tam đah bôh mrăch ƀŏt ngot jêng du ndơ sa kah, nkre njŭng rnih lŏ geh tăng mô dơi chuêl.

Rlău ma nĕ, nkao soi hôm dơi ƀư srat đah ăp ntil poăch, ka gŭch. Đah nău ƀô kah, uĕh bah ndơ sa kah bah nkao soi, mô geh nuĭh dơi ât nău kah n’hanh dŭt êng bah bri dak Tây Nguyên.

          Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja