VOV4.M’nông: Trau prŭng bah nuĭh Bunong lah êng nuĭh Tây Nguyên lah nsum lah trau sa dŭt kah bah bri dak an he, trau prung dŭt dơh prung n’ha prung lah biăp nse, nkŭr djiêl, nkŭr rbŭt, siăng, biăp ŭm puh... aơ lah ndơ dŭt kah way ơm, dơi prung ƀa ƀơ tâm ăp nar sa rnăk wâl bah nuĭh Bunong n’hanh dơi prung ăp ntŭk tâm bri, tâm mir n’hanh tâm jay sa wơt năch têh lư.

Gay nkra trau prung, an geh biăp nse, nkŭr djêl, prung ndrel đah ăp ntil n’ha biăp pŭk n’hanh ăp ndơ geh ơm tâm jay kơt jăp, biăp nse, mrăch, djêl, blân tăng n’hanh du đêt ntil biăp geh tâm bri êng. Nô Y Lục (Mbơ̆ Vi), ta ƀon Dru, nkuăl têh Đăk Mâm, nkuăl Krông Nô, n’gor Dak Nông nkoch đah ndơ nchrăp prung biăp:

“Trau prung lah ndơ sa way ơm bah jŏ bah nuĭh Bunong. Gay geh trau aơ, bu hăn tâm bri gay nchrăp ndơ prung. Lor lah tôch biăp nse, sreh nkŭr djêl n’hanh ăp ntil biăp êng. Dĭng ngâr an sreh tâm bri mư kah n’hanh geh ƀô kah dĭng rih. Lor rnôk sreh dĭng ngâr, an săch tĭng têh uĕh, n’hung, tâm trong nglang; mô sŏk dĭng tâm trôm geh kleng, yor mô uĕh. Jêh nĕ, sreh mâng sur. Dĭng n’gâr gey prung n’hanh mâng gay sur an sŏng. Mâng sur poih ntô an kloh gay mô an krêp tŏp tâm trau”.

Trau prung bah nuĭh Bunong

Ding ngâr gay prung trau an săch ngâr mô nse mô kranh ir. Jêh nĕ sŏk pêh koar bôk dĭng troch dak tâm dĭng mô nkhŭt bah dih tâm rnôk gâm tâm ŭnh. Aơ lah du gưl ƀư khlay ngăn, ƀư an ƀô kah êng bah trau prung, êng đah ăp trau sa gâm bah biăp nse, djêl n’hanh biăp êng. Jêh nĕ tay, nuĭh nuĭh prung nklăch biăp tâm dĭng sŏk mâng prung nsâl biăp tâm dĭng, ntơm lor nkŭr djêl, poăch sŭr, biăp nse, jăm. Jêh nĕ, sĭnh ŭnh n’hanh ăp dĭng biăp nkơng tay ŭnh. Mpeh nău, nôi Y Lục (Mbơ̆ Vi) ta ƀon Dru, nkuăl têh Dak Mâm, nkuăl Krông Nô an gĭt: Rnôk gâm trau prung tâm ŭnh an ndăch dĭng tĭng rwăch đah bah ma sĭt chiău; nklăp tâm 30-50 mnĭt biăp tâm dĭng sĭn tâm ban.

“Ŭch gâm ngăch ri sĭnh ŭnh têh, an âk long rdô. Jêh nĕ an dak tâm dĭng di găp, nklăch djêl lor, biăp nse an ka lơ, jêh nĕ cheh bôh, mrăch, ƀŏt ngot, jăm. Ntơm gâp tât rnôk dak tâm dĭng rđŏk du ndâm, sŏk bah dih sur, an tât hăch tâm ban. Jêh nĕ he uănh kah bôh ƀŏt ngŏt tâm di mbung sa. Jêh nĕ sur tay du tơ̆. Lah ŭch ƀô kah ri gâp kơt nĕ mư di tĭng nău way ơm bah nuĭh Bunong”.

Nô Y Lục an gĭt, trau prung lah ndơ sa way ơm bah jŏ bah nuĭh Bunong. Nô ŭch dơi nkoch ntĭm an druh ndăm đah ăp ƀư kơt prung ndơ sa kah aơ:

“Gâm trau prung tĭng nău way ơm bah nuĭh Bunong kăl e mô geh prung đah ka, knŭng prung ăp ntil poăch biăp, nkŭr djêl lah kah ngăn. Jêh nĕ cheh ngi ôm sŭr an kah. Ngi sŭr he nơm mât ƀư. Knŭng an nklăp du r’lĕt, lah âk ir pơng ƀô lêt ir. Gâp ŭch ntĭm an druh ndăm kơt tĭng prung yor u che he lĕ n’glơi an; kơt ăp bu ranh lah “nglŭng pa sro rdo pa wăm”. Bah kơi aơ kon se nti nuĭh têh gay mât trau prung. Ntĭt nsa hăn tâm bri mô geh glah gay gâm n’hanh an gĭt săch ngâr gâm, n’gôn piăng. Dĭng ngâr geh âk ndơ dŏng, dơi prung trau n’hanh prung piăng dĭng; djăt ma ma gĭt săch dĭng uĕh, mô sŏng dĭng kleng, yor dŏng dĭng aơ trau he sa pơng ƀô khêt”.

Trau prung dŭt kah uĕh bah nuĭh Bunong bah ndơ dơh joi tâm bri ma lŏ dơh gâm hôm e an săk soan lĕ rngôch ăp nuĭh kơt an bu ranh mô ngăch, kon se jêt n’hanh wơt sa an năch têh lư. Bah kăl e tât aƀaơ, ăp nuĭh Bunong gĭt gâm ndơ sa kah aơ. Trau prung mô knŭng ndơ sa ăp nar tâm rnăk wâl mô lah tâm bri, tâm mir ma hôm dŏng gay wơt sa năch têh lư mô lah ăp rơh lễ hội way ơm.

          Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja