VOV.M’nông - 15h20 mnĭt nar 9/3/2022, Nhà báo Kpă Simon, tă kan groi giám đốc ntŭk kan Radio nău ngơi Việt Nam ta Tây Nguyên lĕ tăch n’hâm nklơi nău rêh ta aơ.

15h20 mnĭt nar 9/3/2022, Nhà báo Kpă Simon, tă kan groi Giám đốc ntŭk kan radio nău ngơi Việt Nam ta nkual Tây Nguyên lĕ nklơi nău rêh. Nô deh nar 3/8/1959. Bar pe jât năm lah nuĭh kan ndrel, lah tahen, lah i oh bu klô bâh nô; mô hôm kahgĭt dĭng âk tơ̆ ndrel gŭ ngêt ndrănh nsum, su nsum du tong hât, dĭng âk măng bĭch ta ƀon lan djăt nkoch bri lô yău, bĭch ta bri sĭnh ŭnh gŭch poăch...Nău kan phóng viên VOV Tây Nguyên bâh hên lăp tâm nău rêh dơh ueh kơt nĕ dơm!.

Gâp geh nkô̆ nău dŭt khlăy gay ma kahgĭt na nê̆ nar gâp mâp nô Kpă Simon. Nĕ lah ta kêng măng nar 1/7/1994. Rnôk nĕ gâp tât dơn nău kan ƀư phóng viên gŭ kan ta Radio nău ngơi Việt Nam ta nkual Tây Nguyên. Nô mhe sĭt bâh nkuăl Ea Kar sĭt pah kan ta Đài. Bar pe tong tâm ngơi bôk năp, nô kơt nău ngơi Quảng Trị bâh gâp: “Quảng Trị ƀơh?, lĕ geh ntŭk gŭ đŏng? Nuĭh kan têh ngăn ta Đài aơ ƀon nsum đah mê pa mê”.

Gâp ơm gŭ dŭt ƀlao prăp ndơ mô gĭt mơh lơh dĭng nô an gŭ nsum. Nkuăl têh Buôn Ma Thuột rnôk nĕ dơi uănh lah 3 nawu Rngot-nsuk-ƀơ̆. Nô dŭt kloh, manh du ntŭk jrô 16 mét vuông, lăk xi măng geh jut rao kloh, geh nđâp ma quạt, rnôk geh điện dŭt nđik sial n’hơt...prăk ăp khay bâh nô rnôk nĕ rlău n’gul gay ma tâm prăk jrô gŭ, rvăt kao si.

Rnôk geh rgâl nău kan bâh Phòng văn hóa thông tin nkuăl Ea Kar n’gor Dak Lak sĭt ƀư răk rblang nău ngơi Jarai bâh Raido nău ngơi Việt Nam, nô tŏng 18 năm sa piăng ngih dak bâh nău kan ƀư nai nti, ƀư ăp nău kan bâh Sở văn hóa thông tin, geh rnôk lah nti khiêu vũ...Nău rêh nô âk nău jêr. Bâh ăp năm nĕ ma nău gĭt vât mpeh nău way ăp mpôl rnoi đê̆ Tây Nguyên bâh nô âk lơn, rbăng lơn. Nô gĭt hăr Tây Nguyên tâm mpang ti nơm.

Kon nuĭh đah nău mĭn gơih nđơr ueh aih kơt tơm kơnia, kơt sĭm kơtia aơ, mô geh mĭn lah mbra gŭ jŏ du ntŭk kan. Kơt nĕ ma nău kan ƀư báo lĕ kât jâng nô gŭ nkre.

Nô têh, kuăng kơt ma nuĭh prăng. Geh tơ̆ nô jă gâp hăn rvăt jep, joi ngăn, tât du ntŭk tăch jep ta trong Nguyễn Tất Thành mơ saơ geh jep găp jâng nô. Yuh tăch ndơ saơ kơt nĕ an dơm ro yor lĕ bar nơm mô geh nuĭh găp nsoh jep aơ.

Ăp biên tập viên, phóng viên bâh ntŭk kan radio nău ngơi Việt Nam ta Tây Nguyên âk nuĭh geh âk nô kơl. Hăn bâh ƀon lan, bâh ngih nti đại học, geh âk nău mô bên đah nău kan, nô nti dŭt na nê̆. Bâh nău nhup ti, nău tâm ôp ngơi, nău nchâm kachok tât nău gŭ ur sŏk sai. Geh rnôk lah ntơ săk an kon, ƀư khai sinh an kon, âk nuĭh đă nô da dê. ăp nău kan tât tôr, ăp nău ƀư tât ti nô. lĕ rngôch ăp nău ueh lôch da dê.

Nô geh bên âk nuĭh, dơh dăch jêng lah tâm jay geh âk năch. geh nuĭh gŭ nkre tât 10 nar n’gul khlay, ăp nuĭh geh vơt ma ndrănh ma piăng dŭt hơm răm, tât sĭt nô an prăk ncho ndeh sĭt. Năch nô bâh bu tung bu kuăng, nhà báo, văn nghệ sĩ, tât nuĭh pah kan jâng ti, geh rnôk lah nuĭh lêng lang...Âk tơ̆ gâp lah đah nô mpeh nău an ăp nuĭh lêng lang tât gŭ, nô lah: “Gâp gĭt đŏng, yơn khân păng mô geh ntŭk gŭ, gâp kơl an bar pe nar, gĭt ma tâm nău rêh geh bah đê̆ nău mô ueh”. Nô rlu kan, bu tung bu kuăng, doanh nghiệp mô hôm nă tât, jay kơt lah hvi lơn. Yơn âk nuĭh lêng lang kăl e ntơm nơh gâp uănh, way geh rdeng ur kon njôt play, njôt djăr tât khâl.

Ăp tơ̆ tât ta ƀon lan kơt lah sĭt ƀon lan nơm. Bar pe yăng ndrănh, bar pe mblâm djăr mô lah du mblâm sŭr. Lĕ rngôch bâh prăk nô rvăt da dê. Nău nteh chĭng nteh gong, nuĭh tât âk lơn, lôch nĕ ăp nău njroh. Lĕ măng,lĕ nar đah ăp nău tâm pât n’hanh nkoch bri lô yău.

Nô way geh njôt săm ƀŭt n’hanh mâng nchih tâm săk. Bar pe jât năm kơt nĕ mbro. Răk báo, gŭ nchih, djăt radio, uănh tivi nchih đŏng, geh rnôk uănh nău mhe, nô geh nchih tay nău mhe geh mâp, nău jêr gay ma ŭnh năl na nê̆. Đah lău ti nô geh rô̆ kô̆ chai kơt lah găr tuh yor kuăn manag nchih n’hanh ƀô nsuk m’hât. Klâp ma nô mô gĭt nơm lĕ dŏng dĭng âk rbăn mâng nchih? ndrôm săm ƀŭt nchih dăp prâh âk tĭng năm khay. Bâh ntơ săk nuĭh leo kan têh ngih dak, du ntŭk kan ta lam ntur neh, mô lah ntơ ƀon lan ta Tây Nguyên. Nchih lĕ rngôch ma nău Yuan lôch nĕ rblang ma nău Jarai. Nchih, jut, lôch nĕ nchih.

Hăn, tăng, răk n’hanh nchih rlău 20 năm gay ma ntơm ƀư nău kan ma mô nă geh nuĭh mĭn tât nĕ lah nsih rgum từ điển an nău ntoh ngơi. Từ điển Jarai-Việt-Pháp, mô lah Việt-Jarai ntơm nơh bơi tât 11 rbăn rplay nău. Từ điển nô nchih rgum hao tât 20 rbăn rplăy nău.

Nô lĕ ƀư du nău kan lah ƀư lĕ săk soan nơm đah păng. Kahgĭt du tơ̆ ƀư đạo diễn du nău ntoh ngơi. Rnôk nĕ nô răk. Nă ngơi dôl dŭt lăp ŭnh ta ntŭk rhôp nău ngơi nsât ndal. Nô răk lăp ir, ndoch nsưng, dâk mprat. Nô gŭ rhôp nău ngơi dŭt ji ndrât, ntô lah mprat nơm jêng lah têk tay máy rhôp nău jŭr.

Ăp tơ̆ geh  tât ta ƀon lan nkual jêr njônh ngai, rnôk geh mâp nuĭh âk năm deh, mô lah ăp nuĭh gĭt vât mpeh văn hóa rnoi Jarai, gâp way geh nchih tay du nău mprơ, mô lah du nău nkoch ơm gay ma ndơ an nô. Du tơ̆ kơt nĕ ta Ayun Pa , Gia Lai gâp pơk máy, rhop nău nkoch nđơn klâp ma 30mnĭt. Lôch nĕ, gâp ôp nuĭh nkoch, u che mô lah mê̆ bơ̆ lĕ nkoch an yuh nô nđơn aơ?- ô, mô, gâp tăng Simon nkoch ta radio. Ueh ngăn dĭng gâp kahgĭt n’hanh nkoch tay nĕ.

Nô lĕ dơn geh âk bằng khen, klâp lah bar pe jât ơ̆. Du tơ̆ gâp tât ta ƀon lan nuĭh Jarai ta Ia Pa , Gia Lai, gâp geh nuĭh kan ta đài ndrel đah Kpă Simon, ƀon lan ta aơ ôp: Simon geh nău kop ji ma gâp saơ mô hôm tăng ngơi ta đài? klâp lah aơ lah bằng khen dŭt khlay dŭt têh ngăn mô ma mô geh rplay ký mô lah tap pông.

Năm 2001, mpôl Ful-rô gŭ krap yor Ksor Kơk leo kan lĕ têk leo âk nuĭh rnoi đê̆ ƀư rlăng gay ma njêng nău ntơ ngih dak Đê ga mât êng. Du đê̆ ƀon lan ta Tây Nguyên jêng ntŭk uh ah mpeh rnă njrăng chính trị. âk nuĭh mĭn rvê phit klach. Nô Kpă Simon lĕ mĭn du trong mbơh tơih dŭt ueh. Nĕ lah hăn tât jay i mê̆ Ksor Kơk  ta ƀon Broasi, xã Ia Broai, nkuăl Ia Pa, n’gor Gia Lai gay ma joi gĭt mpeh nău aơ, gay ma geh trong tâm ngơi an ƀon lan gĭt trong kan bâh Đảng, nău kơl nău ntrŭnh bâh ngih dak.

Nô lĕ geh nău tâm ngơi dŭt ueh, dŭt âk nău rŏng n’hanh nău tâm di đah nuĭh mê̆ dŭt ji nđach aơ đah nău ngơi Jarai. Mpôl hên geh rhôp tay ăp nău ngơi bâh u sĭt pơk ta radio. U đă ăp nuĭh ƀon lan lơi dĭng djăt tĭng nău i kon păng nĕ, kon păng lah nuĭh rlăng. Gâp kahgĭt mbro rup gui nuĭh mê̆ ranh, krô rđôp ntĭnh hên jŭr ntung jay ơm sat. U luh dak măt rnôk nô an ta dung bar pe jât rbăn prăk.

Kpă Si Mon lah kơt nĕ, dŭt ueh dêh đah nău rêh, yơn dŭt nsrôih n’hanh lĕ nuih n’hâm đah nău kan. Đah ăp bôk nău kan ntoh ngơi ăp mpôl rnoi đê̆ tây Nguyên nô ƀư mât uănh dŭt na nê̆. Uănh năl ăp rplay nchih, nău nchih, djăt na nê̆ bôk nău ngơi ê lor ntuh pơk sóng bah geh nău tih. Nô way hăn tât ta ntŭk rhôp nău ngơi gay ma ntĭm mbơh nău răk, nău sŏk n’hâm rnôk răk an ăp nuĭh ntoh nău ngơi. “nău mhe tâm dak răk êng đah nău mhe dak bah dih, răk nău rngot êng đah rnăk nău rhơn. Ngơi lơn, nkoch nđơn lơ ma êng đŏng”.

Kahgĭt rnôk bar hê ur sai hên bâh ƀon tơm mhe tâm nsông, lăp ta Buôn Ma Thuột ƀư piăng jă bar ntŭk kan. Nô nkoch : “Mê mô dơi jă dơm an geh rvăt thiệp an păng ueh lơn. Ma găp hôm, nchih săk ăp nuĭh geh jă ta nĕ. ăp nău kan an gâp ƀư”. Lôch nĕ rvăt thiệp, nchih n’hanh njoăl. Bơi tât 27 năm hôm, bar pe mblâm thiệp jă nsông kăl e mô geh njoăl lĕ, hôm nha mât đŏng. Rplay nchih bâh nô dŭt ueh, rplay O nchih dŭt rvoal yơn mô bêng le.

Bôk ndeh ntơm hăn sĭt bâh Buôn Ma Thuột tâm măng ngo ndơ̆ nô sĭt tay ta ntŭk ntơm nău nhĭm bâh ntơm deh ta jâng yôk Chư Mố, ndrâm Mộng bâh dak me Ba.

Lê Xuân Lãm/VOV Tây Nguyên

Thị Đoắt: Nchih rblang