VOV4.M'nông: Bah meng nkô̆ ntĭnh năm ơm, wơt năm mhe tât, Tết Nguyên đán lah rnôk gay nuĭh Việt mpơl nuih n'hâm chŭn mbah đah trôk neh, ăp huêng brah yang n'hanh nuih n'hâm nkah gĭt đah u che, yău ye, ăp drô phan. Tết hôm geh nkô̆ hôr, lah rnôk ăp nuĭh tâm rnăk wăch rgum njôm wăr, ăp nuĭh kon kơt nti, pah kan ngai plơ̆ sĭt, ndrel rgum bah meng dông piăng răm mƀak rơh rgâl năm mhe, lah nău mbah rhơn dăn an n'hâm suan ngăch dăng ndrel ăp bao lì xì dăn nău lap, geh nău dơi. Bol ma aƀaơ, âk rnăk hŏ ntlơi du đêt nău way ơm, yơn ăp rnoh khlay văn hoá way ơm hôm dơi mât ndray dơi tâm ăp rnăk wâl đŏng, lah rsang rnglăy nău gĭt blău mô dơi rgâl.

          Nar aơ, tâm nău way njŭn ông Táo sĭt trôk (tâm nar 23 khay jât ma bar), ăp rnăk mpôih kuaih kloh uĕh nhih jay đah nău mpŏng ông Táo mbra mbơh ăp nău uĕh lăng đah Ngọc Hoàng n'hanh dơi đăp mpăn tâm năm mhe. Nău dja hôm geh nkô̆ hôr đăp mpăn tâm njrăng n'gang ŭnh sa, rƀŏng kon nuĭh tât âk nău kan uĕh, nău lăng tâm năm mhe. Ndrel đah nău way ƀư njŭn ông Công ông Táo, nău way chop môch u che yău ye, nău way pla dông play do ta bàn thờ drô phan, ƀư ndrăp dông puăch ndrănh ôp huêng u che yău ye, brah neh ntu hŏ jêng nău uĕh way ơm văn hoá nar tết bah nuĭh Việt lah nsum đŏng, njêng nău si ƀăp ăp grep tâm ăp rnăk lah êng. Uănh saơ ăp nău way ơm, nău way ôp brah tâm ăp rnôk tết, băl Ngô Minh Kiên, sinh viên năm bôk năp Học viện Ngoại giao nkoch:

     “Tĭng nău way rnăk hên ri che mpeh me lah nuĭh dŭt ndê na nê̆ n'hanh ƀư ăp tŏng rêng mpeh nău way ƀư ôp brah mpoh nhang mhâm ƀư. Nău săk he nơm ƀư tâm ôp tâm rgâl nău gĭt blău dja lah du ntil nău gâp mĭn dŭt khlay đŏng. Tâm nău rêh mhe aƀaơ, geh ăp nuĭh joi rnoh khlay kăl e, nuĭh hăn joi ăp rnoh khlay mhe lơn, kơt gâp ri ŭch mpeh rnoh khlay ơm kăl e, aơ lah du rnôk ƀư dŭt khlay.”

          Tâm ăp nar tết, ăp nuĭh tâm rnăk bol ma ah ntŭk hăn, moh ndơ ƀư plơ̆ sĭt rgum nsum da dê, măng sông nar njôm wăr, ndrel ôp khâl oh nô kônh wa, ndŭl deh keh na, rhơn năm deh u che, me bơ̆, hăn lễ bôk năm dăn nău lap, tâm dăn ăp nău uĕh lăng tâm năm mhe...oh Lê Giang, sinh viên nhih nti Đại học sư phạm Hà Nội nkoch, wăch rgum, njôm wăr ndrel u che, me bơ̆ n'hanh yuh nô way lah an rong lor tâm rnôk tết Nguyên đán:

      “Gâp mĭn moh ntil ndơ nê nơh mpeh rnoh khlay glo tơm ri păng mbra hôm way lah ăp rnoh khlay jêng ân mât ndray tay. Nklăp he mbra mô dơi mât lĕ rngôch ăp tŏng kơt nê̆. Yơn moh ntil ndơ mpeh nău ôp mbah u che drô phan, kơt nău măng 30 ô, nar 1, nar 2, nar 3 ri gâp mĭn nău nê moh ntil nău kan an ƀư lor ri he ân ƀư nău nê. Tết lah rnôk gay rnăk wâl njôm wăr ndrel dông piăng đah u che yău ye, drô phan, hôm nar 4, nar 5 lah he geh ndơ ri mbra hăn pâl nđaih".

          Rlău ma  nê, nuĭh Việt hôm geh nău way nklâm bánh chưng, bánh tét, chŭt kao si, tôch nău ƀŭn lap, pah neh tâm nar tết, nkre đah nău mpŏng geh du năm mhe đăp mpăn, hơm răm. Bol ma gŭ ta bri bu tu rbư, mô lah gŭ rêh ta ƀon nơm, neh dak nơm, nuĭh Việt hôm mât ăp nău uĕh ơm bah âk rơh kơn aơ đŏng. Tĭng PGS.TS Nguyễn Văn Huy, Giám đốc ơm Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, bol aƀaơ ăp nău way ơm tâm rnôk Tết geh âk nău rgâl yơn Tết Nguyên đán hôm mât dơi huêng êng, hôm lah nar dŭt khlay, dŭt răm mƀak lam lam rnoi nuĭh đŏng.

          “Gâp mĭn, rlău âk jŏ năm khay, rlău dơi nău rgoh n'gơ mpeh wăng sa- rêh jêng kon nuĭh, Tết bah he rgâl âk yơn nău dŭt khlay, lah ăp rnoh khlay bah tết hôm dơi mât kơt ơm đŏng, ntĭt kơt djăt ma tât 23 khay jât ma bar he mpoh nhang nar ông công ông táo hao hao trôk, lah măng giao thừa lĕ rngôch ăp nuĭh njôm wăr, hôm way nkah tât drô phan, ăp nuĭh deh jêng he da dê.”

          Tâm jâng rvah bah nău rêh công nghiệp, bah nău rêh nkual ƀon têh, du đêt nău way ơm, âk đêt geh rgâl an tâm di nău rêh đŏng yơn Tết way ơm hôm way lah ntŭk chrat ang tâm nău rêh văn hoá bah nuĭh Việt Nam, hôm rêh mbro tĭng n'hong hoch năm khay./.

Nuĭh rblang: Điểu Thân