Kêng măng, tâm Nơng rpê̆ bah kơi jay têh uĕh, wa Ka Oi khôm ŭnh nchrăp n’gôn piăng măng an rnăk wâl. Bôl nău rêh lĕ mhe, rnăk wâl geh tŏng ăp ntil glah piăng điện, bếp từ, yơn wa Ka Oi hôm e ŭch n’gôn gâm đah ŭnh long way ơm. Nơng rpê̆ dŭt têh, kloh uĕh đah dŭt âk ndơ dŏng way bên bah nuĭh K’Ho kăl e. Nĕ lah sah, njơ, r’i, yŭl, dông, nĭr, gĭr ka, kruh piăng... wa Ka Oi nkoch:

“Ndơ gâp tanh sŏk dŏng nâp lơn, n’hanh dăch dêh đah ntŭk ntô, đah nuĭh rnoi mpôl đêt he dŏng ăp ndơ dŏng dơi tanh đah ndơ sŏk bah tâm bri dŭt uĕh n’hanh nâp. Ta chợ ri tăch âk, yơn mô uĕh kơt, r’i, dông nĭr... Gâp an mât nău kan way ơm aơ bah u che he n’glơi an”.

Nơng rpê̆ duh răm bah rnăk wa Ka Oi.

Wa Ka Oi dôl nkoch mpeh nkar, mpeh ndơ ƀư jêng nău kan way ơm tanh vêl ndrang ma wa lĕ djôt mât, dŭt bên:

“Ndơ ƀư âk ngăn lah nkar. Nkar dŏng ƀư tanh dơi kơp bah rnôk bôk yan ƀăng mhe, tât rnôk ƀăng jêng nkar nklăp 2 yan ba. Yor lah sreh nkar nse ir mô dơi, ma kranh ir mô dơi đŏng; yor rĭ, an kâp nkar tŏng 2 năm mư dơi sreh sĭt dŏng. Jêh rnôk sreh bah tâm bri sĭt ri he an kô̆ih, jêh nĕ plah, ih kro bah dih nklăp 3,4 nar jêh nĕ mư geh ndơ gay tanh. N’hanh he an nchrăp rse, mâng gay rwang năp bah ndơ ma he an tanh. Kăl e ri bu ur tanh ăp ndơ dŏng nơih tâm rnăk wâl, kơt: pơrlơ (kruh), rlơ piăng, nĭr, nar ap mô geh sut jêng mô geh nuĭh tanh tang”.

          Xă Phi Tô, nkuăl Lâm Hà, n’gor Lâm Đồng nar aơ hun hao kơt nkual ƀon têh. Dŭt âk jay Thái, jay têh dơi rdâk ƀư n’gul mir cà phê uĕh nđĭr, tâm srah âk nkual jay bil, jay jal tăm biăp, nkao. Wa Ka Oi an gĭt, gay geh ndơ ƀư tanh, nuĭh ƀon lan hăn tâm bri krong Phi Liêng, nkuăl Đam Rông hăn sreh.

          “Rse aơ, rse dŏng gay tanh lah rse reh sŏk tâm bri Phi Liêng mư geh, ta nkual tăch aơ mô geh, jêr jŏt ngăn mư geh rse reh gay dŏng...Du tơ̆ hăn kơt nĕ, he ndăn sre dâl ngâr, nkar gay sĭt tanh nĭr”.

Wa Ka Oi nkoch tâm rnôk jêh du ntil ndơ

Mô knŭng ŏk r’ah joi ngâr nkar, ăp gưl tanh gay jêh du mlâm dŭt roh mông nar. Wa Ka Oi an gĭt tay:

“Nklăp bah 10 nar tât n’gul khay mư tanh jêh du mlâm. Ndơ jêh ƀư ri hăn tăch an kônh wa tâm ƀon, đah prăk bah 150 rbăn tât 200 rbăn prăk. Rlău ma nău tanh gay tăch ri nău khlay lah gay dŏng tâm rnăk wâl”.

Đah ƀon lan ăp rnoi mpôl dêt Tây Nguyên lah nsum, nuĭh K’ho ta Lâm Đồng lah êng, bah kăl e, nău tanh sah dông ntoh bah nău ŭch tâm nău rêh pah kan jan sa. Khân pơng dơi ƀư ăp ndơ gay dŏng tâm rnăk wâl n’hanh rnôk hăn tâm mir. Nău rêh mhe đah nău hun hao bah nău kan công nghiệp, ăp ndơ dŏng tâm jay dơi nkra njêng âk đah ăp ndơ tanh ka su, loih inox dŭt dơh n’hanh nâp ngăn. Yơn, ta ăp ƀon lan hôm e mât nău kan way ơm.

Nơng rpê̆ bah rnăk wâl wa Ka Oi dŭt duh răm. Ŭnh rnga hâng, hŭr rănh ăp ndơ dŏng bah ngâr-nkar-reh ntop nâp tay. Rup gui ne lơ nkah gĭt đah kăl e, rnôk nău rêh hăn ndrel đah bri n’hanh lŏ mir.

Du mlâm sah tâm lvang jêh tanh.

“Nuĭh ranh khân pơng mô geh soan pah kan gay ƀư kan jâk jêng khân pơng sŏk nar ru gŭ ta jay gay tanh, nkre tanh nkre rlu... Hôm rơh druh ndăm mô gĭt tanh tay; rwăt năp ăp ndơ dŏng mpla tăch tâm chợ sĭt dŏng dơh. Kơt jay gâp aơ, lĕ 4 hê kon bu klô yơn mô geh du hê gĭt njơk nău kan tanh vêl ndrang bah bơ̆ nơm. Khân pơng lah tanh roh âk nar ngăn, geh prăk hăn chợ rwăt an dơh”.

Tanh vêl ndrang, đah nuĭh K’ho dơi uănh lah kơt du nău kan way ơm. Pơng jêng du nău uĕh dơi jêng tâm rnôk pah kan jan sa bah kăl e n’glơi an. Gay mât nău uĕh aơ, mhe aơ UBND n’gor Lâm Đồng lĕ mbơh ƀư trong nchrăp ƀư tĭng bôk nău kan mât ndrăy n’hanh hun hao nău kan lvang 2022-2030. Nău rƀŏng na nê̆ n’gluh an mât ndrăy n’hanh hun hao 17 nău kan n’hanh du nău kan way ơm, hun hao mhe 4 ƀon nău kan way ơm gay tât năm 2025, lam n’gor mbra geh 35 ƀon nău kan, tâm nĕ geh 20 ƀon nău kan dơi kơp dơn. Nău ƀư aơ mbra rgop mât ndrăy nău uĕh ơm ăp rnoi mpôl đêt Tây Nguyên.