Nhong tâm nău rêh bah nuĭh K’Ho
Chủ nhật, 00:00, 04/12/2022 VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja
VOV4.M’nông - Tĭng nuĭh K’ho, nhong lah ndơ nkrơh mô dơi mô geh tâm nău rêh. Nhong K’ho way dơi ƀư đah lŭ tŏng ăp dak ang. Mlâm mô lah rplay ding đah têh jêt êng êng. Nuĭh K’Ho mô dơi ƀư nhong ma hăn rwăt bah nuĭh Chăm. Mô knŭng lah drăp ndơ n’hanh ndơ nkrơh, ăp nhong hôm geh nău tơm khlay tâm nău rêh brah huêng bah nuĭh K’Ho.

    Tĭng nău lah bah nuĭh K’Ho, nhong lah ndơ nkrơh khlay ngăn n’hanh nău geh wăng sa bah rnăk wâl. Nuĭh ndrŏng geh ăp ntil nhong, jay ach o ri geh đêt rse, đê̆ đŏng lah đêt rplay. Bôl đêt mô lah âk, kơt ăp rnăk geh sre nhong da dê. Bu ranh Liêng Hót Ha Brưng ta thôn Dà Dâng, xă Liên Hà, nkuăl Lâm Hà, n’gor Lâm Đồng an gĭt: Bah kăl e, nhong mô di bah nuĭh K’Ho ƀư, ma dơi rwăt bah nuĭh Chăm. Khân pơng djôt nhong hăn nkual prêh gay rgâl ndoh ndơ, jêng kăl e nhong khlay kơt tĭng đah prăk gay rwăt tăch.

“Nhong kăl e dơi ê nkra bah lŭ mã não. Nhong aơ hăn tât Phan Rang rwăt bah nuĭh Chăm. Mô di nuĭh K’Ho ê nkra nhong”.

Wa Kơ Să K’Thu wăn nhong ăp nar

Bah năp đaơ, nhong dơi ƀư bah lŭ mã não dŭt khlay. Nar aơ, nhong dơi ƀư đah ka su mô lah rchŏk, yơn hôm e tŏng 5 ntil way ơm geh: nglang, ônh, chăng, êr, pŭt. Nuĭh K’Ho way lah đah rup dak dŭt uĕh; ônh ntĭt mpơl an neh (lôch nău rêh bah rnôk deh tât rnôk khĭt, kon nuĭh tĭng đah neh na nao), chăng ntĭt mpơl an nău ŭch, nuih n’hâm hao, pŭt lah pŭt bah trôk, êr mah bah ang măt nar, lah nău tâm rgop uĕh đah kon nuĭh n’hanh bri dak neh ntu. Tă bah nău tâm rgop nsum tâm nhong dơi gĭt nău têh bah nuĭh tơm.

Ăp rse nhong geh têh, jong êng êng. Grăp têh mlâm, grăp jêt rwang, dơi srĭnh tĭng rse tâm srah, boănh uĕh măt uănh. Tĭng bu ranh Liêng Hót Ha Brưng, nău mĭn ƀư tâm rgop âk ntil, săch grăp, lĕ jêng nău uĕh bah ăp ntil, nhong bah nuĭh K’Ho.

“Nhong geh dŭt âk ntil, nklăp 4, 5 ntil. Geh nhong Kĕ, nhong Gôr Mang, nhong Pôp, Tăp Jơ Lang. Tâm nĕ nhong Gôr mang lah khlay ngăn”.

         Nhong an năch an bu klô (đah kiău) n’hanh an bu ur (đah ma)

Rse nhong lah ndơ nkrơh dơi bu ur nuĭh K’ho wăn âk ngăn. Pơng tâm rgop đah ăp ndơ nkrơh êng kơt kông, mblô tôr, nah mbân, ƀư uĕh ntơr ang an nuĭh bu ur. Bu ranh Liêng Hót Ha Brưng an gĭt: Nhong geh 2 ntil; wăn ty n’hanh wăn nko. Nhong wăn nko lah way dŏng ngăn, kuăl lah nhong Đại hàn. Ntil aơ hôm dŏng tâm an năch tât jay pâl, mô lah an rhơn mâp măt.

          “Nhong dơi dŏng gay ƀư nkrơh ăp nar. Rnôk wăn khân pơng ŭch ăp ntil nhong khlay n’hanh yău. Hôm tâm nău nsông nsao ri đŏng moh nhong ka đôi, tĭng nău ŭch bah jay bu klô n’hanh nău geh bah jay bu ur”.

Geh du nău khlay lah rnôk an năch, nuĭh tơm jay mbra an nuĭh bu ur lah nhong Chài, hôm an bu klô lah nhong Đại hàn. Wa Lơ Mu Ha Thanh, ta thôn 3, xă Tà Nùng, nkual ƀon têh Đà Lạt rblang đah nău năl nhong:

 “Nuĭh K’Ho tĭng mpôl me deh, jêng khân pơng way lah nuĭh bu ur lah tơm bah rnăk wâl, nău tơm bah nuĭh bu ur dơi uănh khlay, hôm bu klô lah nah gay nkŭm bôk sah, lah nuĭh nking rgum rnăk wâl”.

Lơn lah, nhong geh nău tơm khlay tâm nău rêh nsông nsao bah nuĭh K’Ho. Nĕ lah mpơl nău tâm rŏng, tâm ŭch bah bu klô, bu ur n’hanh ăp kôp ur sai K’Ho lĕ sĭt rêh ndrel du jay. Nhong dơi dŏng gay nkoch nău tâm rŏng, drăp ndơ mô dơi mô geh rnôk tâm ôp. Yor nê, nhong mô knŭng lah ndơ tâm an khlay drăp ndơ hôm geh huêng, lah rse boăt nthoi ur sai, lah nău tâm ton rêh ndrel. Bu ranh ƀon Liêng Hót Ha Brưng an gĭt tay:

Mê̆ Minh an nhong an năch tât jay

Tĭng nău way K’Ho bah kăl e nhong lah ndơ tâm nchâp an geh tâm nău tâm ôp nsông nsao. Bah meng nĕ nhong hôm dŏng gay ƀư ndơ tâm an. Ntĭt nsa kơt kon sau hăn khâl u che ri u che an nhong an sau gay sau mô nhĭm. Sau hăn khâl kônh, khâl wa an nhong gay nkah gĭt sau. N’hanh ngăn lah tâm nău tâm nsông an geh nhong”.

Nhong geh tâm nău khlay tâm nău rêh huêng phan bah nuĭh K’Ho. Nhong ƀư uĕh an kon nuĭh, ngăn lah bu ur. Yor rĭ rlău ma ƀư uĕh, nhong hôm geh tât văn hóa, lễ hội, nău way ơm bah nuĭh K’Ho. Tâm nău way, nsông nsao ri nhong lah ndơ an tâm rgâl, tâm ton, nkah gĭt kơt du nău nsing nơm, nău rêh ndrel. Hôm đah nsum mpôl ri pơng lah rse gay n’hao nău boăt nthoi bah ăp nuĭh.

 

 

 

VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC