Bah ôi ơm, ăp ŭnh long rlŭt bah nuĭh ƀon lan tâm ƀon lĕ khôm hâng, nsuk ƀô nsoăi ŭnh đah ƀô kah bah ăp ndơ sa way ơm n’hanh ndơ nsơr an ăp brah: piăng dĭng, ndrănh yăng, poăch sŭr-djăr-poăch đe, trau blân tăng n’hanh trău pai... Yuh H’Vêu, ngoăy tâm âk nuĭh gâm trau rhŏ an ƀư brah an gĭt.

“Nar năng 1 lah nar ƀư brah ba mhe, lĕ rngôch tâm rmôt 1 bah gâp lah ndrel ty ƀư nsum ta aơ. Aơ lah piăng dĭng, aơ lah ƀăng srat đah poăch sŭr hôm đêt gôl ju jêh grăch păt jêh nĕ pot đah poăch đe jêh nkăch tâm dĭng ngâr gŭch. He mbra djôt hăn jay nhih rgum sa”.

Wa A Gó dôl kuăl brah nking n’gang kơl an năm mhe săk play lăi mbôn.

Du ndơ sa mô dơi mô geh n’hanh lah ngoăy tâm âk ndơ răch brah ăp brah tâm nar Tết sa piăng ba mhe lah poăch đe. Tĭng nău way ơm bah nuĭh Xê đăng, đe lah ntil phah bôh ba jêng joi đe gay nsơr răch an brah yang, gay bah bah kô mô đe janh sa bôh ba. Nô A Quân, nuĭh hăn sân dăk đe gay ƀư ndơ sa poăch đe an gĭt, gay geh đe “kah uĕh”, nuĭh ƀon lan hăn tâm bri mbâl:

“Bah ta aơ tât ntŭk gâp hăn sân nklăp 75, 76 km, du rơh hăn sân ri bah 12 mông gâp hăn tât ôi taơ 7, 8 mô mư tât jay. Mhe aơ hăn djôt 50 mlâm dăk”.

          Tĭng wa Vi Von, kranh ƀon Kon Hring, bah năp daơ, nuĭh Xê đăng ta Kon Hring gŭ ta nkuăl Đăk Tô, n’gor Kon Tum. Yor tâm lơh tâm su nchoăt du, năm 1972 trơn tât xă Ea Yiêng, nkuăl Krông Pách, n’gor Dak Lak; tât năm 1988 joi tât nkual neh uĕh jêng Kon Hring gay njêng ƀon mhe, ndâk ƀư, hun hao nău rêh. Nar bah năp, Tết sa piăng ba mhe bah nuĭh Xê Đăng knŭng ƀư tâm rnăk wâl jêt, ăp rnăk wâl tâm jă, bah jay aơ tât jay êng, ƀư jŏ bah khay 10 tât khay 12. Bah năm 1994 tât aƀaơ, Tết sa piăng ba mhe lĕ jêng ƀư lễ hội têh, ƀư nsum tâm lĕ ntŭk gŭ rêh n’hanh knŭng ƀư tâm du nar; ăp jay nchrăp ăp ndơ sa, djôt hăn jay nhih gay gŭ ngêt sa ndrel...

          “Săch nar 1/1 năm mhe lah geh nkô̆ nău lĕ jêh kăch rek, cà phê jêh du năm. Năm mhe he tâm mâp du tơ̆ gay răm ndrel lễ hội gay tâm rgâl nău pah kan sa jan sa, nti ăp nău blău ơm ƀư uĕh tă bah nĕ n’hao nău tâm rnglăp bah ƀon lan”.

Du rmôt mbra uănh gâm du đêt ndơ sa way ơm bah rnoi mpôl đêt.

Rnôk tŭr chĭng wơt năch, nuĭh nuĭh rgum ta jay nhih gay râng ƀư brah; bu ranh ƀon nsơr ndơ, kuăl brah, lah uĕh neh ntu, jă brah yang, huêng phan u che tât râng n’hanh dăn an du năm bah kơi dơi geh săk play lăi mpôn.

“Kon sau dăn năm taơ sŏk ba hăn, srih, hăn tuch tâm lŏ, tâm mir an hon jêng, uĕh jêng kơt ja tâm bri, uĕh nđĭr kơt tao tâm mir nuĭh nuĭh hăn hăn dăn ƀư ntil; dăn dŭt năm mih lăng prăng uĕh, nuĭh ƀon lan ngăch dăng, ăp ngih ăp wâl răm m’ak, kon sau nti nsơm jêng nuĭh...”.

Jêh nău kuăl brah, ndrănh yăng dơi chŭt tong, tŭr chĭng n’gŭr răm, njroh xoang dơi tâm nthoi hui ndrel, pâl ăp nău pâl way ơm. Lĕ ƀon lan n’hanh bu năch tât pâl jêng nuĭh bên tâm nar ƀư brah bôk năm, mbah rhơn du năm mhe âk nău lap, uĕh lăng.

Ăp ndơ sa lĕ dơi kônh wa djôt jay nhih gay gŭ ngêt sa ndrel.

“Gâp moh lah Nguyễn Văn Dương tât bah Hà Nội, gâp saơ kônh wa rnoi đêt geh văn hóa dŭt uĕh n’hanh lơn lah gâp dŭt ŭch. Gâp dŭt kơnh ăp nău văn hóa uĕh bah nuĭh Xê đăng ta ƀon Kon Hring ta Dak Lak. Bu dŭt đêp rmên, ŭch năch ngăn, kônh wa jă ngêt ndrănh yang dŭt uĕh kơt nuĭh du jay”.

“Gâp moh lah Lê Thị Thanh Thủy ta ƀon Dóc xă Ea H’đing, aơ lah rơh tal 5 tât râng ƀư rhơn sa ba mhe bah nuĭh Xê đăng. Gĭt saơ năm aơ gâp saơ kônh wa dŭt rhơn, ăp nău njroh mprơ dŭt uĕh, kônh wa nchrăp dŭt uĕh ngăn. Hôm đah ndơ sa ri geh âk ndơ sa kah bah ƀon lan ta ntŭk aơ”.

Tâm dak ndrănh yang, tâm rwăch njroh xoang bah nuĭh bu ur, bu klô, druh ndăm răm m’ak, ngơi gơm. Neh ntu tâm rnglăp, nuih n’hâm tâm rnglăp n’hanh tâm pă tâm nkoch, hăn ndrel tâm rnglăp đah ƀon lan Kon H’ring./.