VOV4.M’nông - Đah nuĭh Êđê ta n’gor Dak Lak, băh kăl e, ndrâm dak tu dak dơi uănh lah trong mŭr nău rêh bah ƀon lan. Nar aơ, gay mât an ndrâm dak mât n’hong hoch n’hanh rsang kloh gay dơi dŏng ăp nar, âk ƀon lan nuĭh Êđê gĭt wât mât njrăng ntŭk ntô dŭt âk. Đah khân pơng, mât njrăng ntŭk ntô nkual tu dak lah trong gay mât ndray ndrâm dak-tu nău rêh bah ƀon lan.

         Ăp ôi ơm mô lah kêng măng, ndrâm dak Dăm Ri ta ƀon Sah A, xă Ea Tul, nkuăl Cư M’gar, n’gor Dak Lak n’gôr răm nuĭh bu ranh kon se. Mpôr dak rsang nđik, hoch bah ăp dĭng rla chruh tâm lŭ, si kđar, nteh dak hoch. Ndrel đah nteh dak hoch lah nteh bah ăp oh yuh hăn hăn anh dak djôt sĭt gay ngêt, mô lah nteh ngơi tâm rlŏk bah kon se tĭng me bơ̆ hăn ŭm, pih kho ao. Wa H’Ven Ayun, ta ƀon Triă, xă Ea Tul, nkuăl Cư M’gar an gĭt, nuĭh Êđê bah kăl e săch ntŭk njêng ƀon an geh tu dak kloh uĕh, dak mŭr hoch măng nar, wăr năm lôch khay mô dơi soăt.

Âk nuĭh Êđê hôm e mât du nar 2 tơ̆ ôi, kêng măng hăn ndrâm dak anh dak sĭt dŏng

         Dak lah trong mŭr nău rêh djôt an nuĭh ƀon lan lŏ mir uĕh jêng, hơm răm; bri lah brah yang nchăng n’gang an ƀon lan. Gay geh tu dak rsang n’hanh kloh uĕh, kônh wa tâm ƀon ndrel mât ndray tơm si tu dak. Yor kônh wa wât roh bri ri dak soăt, du tơm si têh geh kăl lah du trong dak mŭr soăt. Roh bri, roh ndrâm dak ri ƀon lan mô hôm. Yor rĭ, nkual bri wăr ndrâm dak mbra dơi nuĭh ƀon lan mât njrăng nâm ơm. Wa H’ Ven Ayun, an gĭt, ăp pơh, kônh wa mbra răk uănh kloh uĕh ndrâm dak.

         “Ndrâm dak bah nuĭh Êđê bah kăl e hoch êng bah tu dak ntŭk geh âk tơm si têh, dak dŭt kloh rsang. Rnôk geh mih tât ri dak mih mbra klôn rdu ăp ndơ djơh, n’ha si ôm n’hanh ndŏk nja ăp ntil ri nuĭh ƀon lan mbra koăih rwach kloh uĕh ƀa ƀơ, dơi ƀư ăp khay gay mât an tu dak kloh uĕh”.

         Nar aơ bôl du rnăk lĕ geh dak ntu n’hanh dak măy gay dŏng, yơn âk nuĭh Êđê hôm e bên mât ăp nar 2 ôi tơ̆, ôi, kêng măng hăn ndrâm dak anh dak sĭt dŏng. Ăp tơ̆ anh dak lah rnôk ăp nuĭh tâm mâp, tâm ôp khâl, nkoch bri răm m’ak. Lah kơt bah năp đaơ, ăp trong hăn bah ƀon tât ndrâm dak lah trong har, jop ri nar aơ, ta âk ƀon, trong hăn tât ndrâm dak lĕ dơi tuh bê tông, ƀư ntung gay mô mbir. Ta du đêt ntŭk, ta nkual kơh mpêr n’hanh dĭng dak hoch dơi tuh bê tông, dŏng ăp dĭng loih an mpôr dak. Tĭng wa H’ Djuôn Niê, ta ƀon Phơng, xă Ea Tul, nkuăl Cư M’gar, trong ƀư aơ kơl an ăp ndrâm dak kloh uĕh lơn. Rnôk trong hăn dơh ri nar lơ geh âk nuĭh tât đah ndrâm dak, n’ăp bu năch bah ntŭk ngai.

         “Bah rnôk gĭt tât trong ndâk ƀư đah bê tông, xi măng an kloh uĕh, kơl an tu dak dơi kloh uĕh, mô geh ndŏk nja ƀâ̆. Mpôl hên ŭch ndrâm dak hôm e dơi mât nâm ơm ăp tơm si têh tu ndrâm dak, tơm si têh ri mât njrăng, mô dơi sreh kăl, geh tơm si mư dơi mât dak, geh rnoh n’hâm ri dak mư hôm e n’hanh mô soăt, gay lôch năm prăm khay geh dak hoch mro”.

Ndrâm dak đah ntŭk ntô uĕh n’hâm lah ntŭk tât bah nuĭh bu ranh kon se ŭch

Nar aơ, đah nău rgâl nkual ƀon têh, âk ndrâm dak ta ăp ƀon lan nuĭh Êđê mbrơi roh mô lah jăng dơm. Nkô̆ nău lah yor tơm si têh lĕ sreh kăl, rnoh neh bri tu dak jêt ƀư kroh trong dak mŭr, ƀư ndrâm dak mô geh, mô lah dak mô kloh uĕh. Ta năp nu nău aơ, n’gâng kan ƀon lan du đêt ntŭk ta Dak Lak geh trong mkra sŏk lơi ăp rnoh neh wăr ndrâm dak gay pơk hvi rnoh neh bri tu dak, ntuh kơl rdâk nkra tay ăp ndrâm dak an ntŭk gŭ rêh. Kơt ta phường Đạt Hiếu, nkual têh Buôn Hồ, aƀaơ, rnoh neh bri tu ndrâm dak ta ƀon Kli A knŭng hôm nklăp 1000 m2. Tĭng wa Nguyễn Thị Trúc, Bí thư Đảng ủy phường Đạt Hiếu, ntŭk dôl ntrôl ngăch gay sŏk 8 sào neh wăr nkual ndrâm dak ƀon Kli A.

“Ƀon lan dŭt uănh tât nău mât njrăng ndrâm dak kơt mât njrăng ntŭk ntô gŭ âm, ntĭm rđău rjăp tâm nău dăp rgum ndrâm dak aơ, ndơ̆ rnoh neh nĕ an dăp rgum gay ndơ̆ an mât uănh. Đah nuĭh ƀon lan ta ƀon aơ khân pơng gĭt wât dŭt âk tâm rnôk mât njrăng ntŭk ntô gŭ âm ta aơ n’hanh mât njrăng ndrâm dak, khân pơng ƀư tĭng rjăp, mô jăng njŏk tâm ntŭk gŭ rêh tâm rnôk gŭ âm, tơm si ta nkual ndrâm dak khân pơng mât njrăng đŏng, mô geh sreh kăl ma khân pơng mât ndray”.

Hôm ta nkuăl Cư M’gar, bah năm 2011, Nkuăl Đoàn Cư M’gar lĕ ƀư nkra, rdâk nsơm tay du đêt ndrâm dak đah trong ƀư răk ntŭk ntô gŭ âm, koaih sor dak hoch, nkoch trêng n’hao wât dŏng n’hanh mât njrăng tu dak, mât njrăng bri tu dak. Nău kan văn hóa ƀon lan mbơh ƀư ăp nău kan mât rƀăy mpeh nău uĕh way ơm, tâm nĕ geh ndrâm dak n’hanh ăp nău ƀư brah ndrâm dak. Wa Y Mang, Groi kruanh jrô kan Văn hóa-Thông tin nkuăl Cư M’gar, n’gor Dak Lak an gĭt:

Nar aơ âk ndrâm dak lĕ dơi nkra, rdâk ƀư đah bê tông, xi măng

“Tâm năm bah năp, jrô kan Văn hóa-Thông tin geh tâm ôp tâm chră UBND nkuăl lĕ ƀư nkra n’hanh ntop hao tay ndrâm dak an ƀon lan. Tâm nĕ pah kan đah ntŭk ntô gŭ âm nchoeng rwang nkual, mât njrăng ndrâm dak, tăm tơm si n’hanh ndâk ƀư mpôl nchoeng rwang nkual mât njrăng, mât rƀăy ndrâm dak bah ƀon lan. Rlău nĕ tay an mât nău rêh văn hóa, ngăn lah văn hóa bah rnoi mpôl đêt, mât nău ƀư brah ndrâm dak, mpŏng ŭch văn hóa dơi mât tay n’hanh tal 2 tay lah dak dơi kloh uĕh”.

Bah nău wât mât njrăng ndrâm dak-trong mŭr nău rêh, nuĭh Êđê ta Dak Lak lĕ gĭt wât jru lơn nău mât njrăng ntŭk ntô gŭ âm, mât njrăng bri tu dak gay mât ndray sor dak hoch êng bah ƀon lan. Knơm nĕ ăp ndrâm dak bah nuĭh Êđê hôm e dơi mât, lah du nău uĕh ngăn mât ndray an ăp rơh kơn bah kơi.

Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja