VOV4.Mnông- Geh gĭt nău ŭch ta ntŭk tăch rgâl tâm âk năm dăch aơ âk rnăk ƀon lan ta xã Ea Kpam, nkuăl Cư Mgar lĕ nănh ntuh ƀư ndrung n’gar gay ma hun hao pơk hvi nău kan mât rong bê. Jay đê̆ rĭ bar pe jât, âk rĭ geh tât rhiăng mblâm. Âk rnăk lĕ jêng sâm geh bâh hun hao nău kan aơ.

Geh saơ bê nsĭt tay nău wăng sa săk rnglăy, rnoh prăk ƀư ndrung mât rong mô ir hoach, nsĭt tay nău geh ngăch jêng năm 2018, rnăk vâl nô Nguyễn Trung Hiếu ta thôn 1, xã Ea Kpam, nkuăl Cư Mgar lĕ ntuh kơl mât rong bơi tât 300 rkeh prăk ƀư ndrung n’hanh rvăt 200 mblâm bê sĭt rong. Nkre ƀư, nkre joi gĭt tay mpeh nău tăch rgâl bâh băl mpôl, bâh săm ƀŭt, báo, mạng internet jêng mpôl bê hun hao ngăch têh. Aƀaơ, ntŭk mât rong bê bâh rnăk vâl nô Hiếu way geh mât bâh 500-700 mblâm bê ntil n’hanh bê sŏk poăch. Râng geh ăp năm tăch an bơi tât 1 rbăn mblâm bê sa poăch đah rnoh khlăy bâh 105-140 rbăn prăk/kg tĭng rơh. Mô dơn tăch poăch bê, rnăk vâl nô hôm nha geh tăch bê ntil, lôch n’hâp lĕ prăk ntuh mât nău kan lĕ nsĭt tay nău geh âk an rnăk vâl nô rlău 500 rkeh prăk/năm.

“Gâp rong bê way tăch sa poăch, gâp rvăt bê bâh 10 tât 15kg sĭt gay ma rong an têh, rong tâm 105 nar lah dơi tăch hôm. Ăp mblâm bê lôch n’hâp prăk mât rĭ gâp geh bâh 3 tât 500 rbăn/mblâm. Săk rnglăy nsĭt tay bâh nău rong bê lah dŭt âk, rđil đah nău geh nsum bê n’hanh ăp ntil ndơ êng rĭ bê mô nă geh nău kop ji jêng nuĭh mât rong mô ir rvê”.

Lah du rnăk mât rong rhiăng mblâm bê ăp năm đŏng, wa Phan Đình Hùng, ta thôn 1 xã Ea Kpam an gĭt, nău kan rong bê, rlău ma nău an hun hao ngăch, ngăch têh lăy, bê mô geh kop ji, rnoh khlăy đăp mpăn, rĭ ndơ sa an bê dơh joi đŏng.

 “Nău dơh lah bê dơh mât, nău ndơ sa păng lah pih dơm. Pih ta aơ rĭ sŏk n’ha bơ, n’ha đur, n’ha keo lôch nĕ he tăm tay pih văr nĕ”.

Tĭng rnoh kơp, aƀaơ lam xã Ea Kpam, nkuăl Cư Mgar geh rlău 40 rnăk hun hao nău kan mât rong bê, đah rnoh rlău 20 rbăn mblâm. Ăp ntil bê geh mât rong dŭt âk lah bê Ấn Độ, bê Bách Thảo. Wa Phạm Hữu Lộc, groi kruanh UBND  xã Ea Kpam, nkuăl Cư Mgar an gĭt nău kan mât rong bê dôl geh lah ntrong hăn mhe n’hanh dôl tâm rgop dŭt khlăy ta ntrong kan rdâk njêng nkual ƀon lan mhe, n’hao nău geh an nuĭh ƀon lan, hun hao wăng sa-rêh jêng ta xã Ea Kpam, nkuăl Cư Mgar.

“Aƀaơ ta ntŭk dôl geh mbơh ƀư nău kan njêng nău kan nsum mpeh mât rong bê gay ma sŏk bê lah nău kan hun hao mât rong. Mbra nta nău dơh nơih an ăp rnăk tât râng ta ntŭk kan nsum, bar lah tâm kơl mpeh khoa học kĩ thuật lôch nĕ geh dŏng ăp nău dơi mpeh pháp lý n’hanh tâm rgop ăp doanh nghiệp gay ma rvăt ndơ geh mât rong tĭng trong nâp nâl”.

Mpeh ăp săk geh, dơh uĕh tâm ban kơt du đêt nău njrăng đă đah trong leo ƀư mât be ta ntŭk, he ndrel djăt rơh tâm ôp đah ăp phóng viên nkô̆ way nkoch đah wa Trần Ngọc Sơn Groi Chi cục Mât rong n'hanh Thú y n'gor Dak Lak bah kơi aơ:

- Hơi wa Trần Ngọc Sơn, he mbra saơ lah, tâm ăp năm mhe aơ, trong leo mât be dôl hao rơ̆ âk ta Dak Lak n'hanh bôk năp hŏ an nsĭt geh wăng sa âk. Mhâm may uănh năl mpeh săk geh n'hanh dơh uĕh bah trong leo mât be ta Dak Lak mêh?

-Trần Ngọc Sơn: “Mpeh dơh uĕh bah nău mât rơ̆ be ta n'gor ri aƀaơ n'gor Dak Lak geh be mpôl dŭt âk nklăp 995.450 mblâm, tâm nê lơn âk lah be tăch puăch n'hanh geh du đêt lah mât rong be tĭng trong sŏk dak toh. N'gor Dak Lak lah ngoăy tâm ăp n'gor geh rnoh hvi neh tuch tăm dŭt têh lam dak, tâm nê neh gay tăm tơm jong nar n'hanh neh yôk nor mbra nkre đah mât rong ndrôk rpu n'hanh be dơh uĕh. Tâl bar lah tơm ndơ sa ri mât be mbra nkre đah mât rong mƀơk lêng, sa ăp ntil pih ja n'hanh nkre đah tăm pih, ăp ntil ndŏk nja ndơ tuch tăm gay nkret njêng ndơ sa mât be. Tâl pe đŏng lah mpeh rnoh neh ntu trôk nar ri Dak Lak lah ngoăy tâm ăp n'gor geh trôk nar duh nđik tâm ban dơh uĕh gay mât rong rơ̆ jêng, tâm nê geh mât rong be".

- Aƀaơ mât rong be ta Dak Lak lĕ rngôch lah ntoh êng, nău dja moh jêng geh nău ntul rlong an nuĭh mât rong tâm ban kơt nhih pah kan dơi kan, lơn lah tâm nô nău nuh srê COVID -19 aƀaơ mêh wa?

“Tâm bah ri aơ nơh ri tă bah rnoh khlay be mblâm mbơi oi, jêng nsĭt tay nău geh wăng sa âk an nuĭh mât rong yor kơt nê̆ nuĭh ƀon lan ta n'gor ntrôl dăng nău mât rong rơ̆ jêng âk be tĭng trong ntoh êng n'hanh rnoh âk be ta n'gor hao ngăch. Nkô̆ nău ndơ̆ luh aƀaơ lah nău hao rơ̆ jêng ngăch ndal jêng bưm âk tât ntŭk tăch rgâl tâm rnôk ntŭk tăch rgâl dôl geh tât khuch bah  nuh srê Covid-19. Ntŭk tăch be lơn âk lah hăn tăch tât ăp ntŭk jay rhŏ ndơ ngêt sa, nđăp nsao mô lah rhŏ dŏng ngêt sa têh ta n'gor. Bol tâm bah ri aơ nơh tĭng ƀư pah kan njrăng n'gang COVID –19 ta n'gor ri Ủy ban nhân dân n'gor tâm ban kơt ăp nkuâl, thị xã nkual ƀon têh hŏ n'gluh an âk si ƀŭt tĭng jăp nău mât kân nuh srê tâm ban kơt ntĭl mpông ntŭk rhŏ dŏng ngêt sa, nđăp nsao tĭng di nău way đŏng. jêng nău ŭch geh dŏng sa puăch đêt jêng khuch tât nkô̆ nău tăch be.  

-  Ndrĭ he ân moh geh trong nkra gay trong mât rong be dơi đăp mpăn n'hanh jŏ jong mêh wa?

- Wa Trần Ngọc Sơn: “Tĭng nău mĭn bah mpôl hên, tâm let năp tay nuĭh mât rong ân mât rơ̆ jêng be tĭng trong ƀư rgum tâm boh hợp tác xã, rmôt tâm boh gay tâm rgop đah ăp rnăk ƀon lan tay gay mât rong tĭng rêng pă an ntơm bah kon ntil, ndơ sa tât nkret njêng n'hanh rdâk njêng săk ntơ lư ndơ geh ƀư gay njêng luh rêng ƀư tŏng đah nău ŭch geh bah ntŭk tăch rgâl, bah nuĭh dŏng sa n'hanh mpeh nkô̆ nău săk kah, rnoh khlay lơn lah nkô̆ nău đăp mpăn kloh uĕh ndơ ngêt sa. Rnôk nuĭh ƀon lan, leo ƀư rdâk njêng dơi săk ntơ lư ri tâm ban jêng lah nuĭh dŏng nsing nơm âk n'hanh mbra ƀoi gĭt tơm luh ndơ mât tĭng trong đăp mpăn săk uĕh tâm ban kơt kloh uĕh ndơ sa đah ndơ geh ƀư puăch be  mât rong đŏng".

-Ơ dăn lah uĕh wa!

Nuĭh rblang: Điểu Thân n'hanh Thị Đoắt