VOV4.Mnông- Tâm nău ngăn a[aơ, nu^h do\ng ndơ ăp nar lơ ma u\ch mpo\ng tât ăp ntil ndơ đăp mpăn n’hanh ueh, mât đăp mpăn an săk soan. Ta meng nău a\nh khlăy ndơ\ n’gâng kan tuch tăm bâh n’gor t^ng trong công nghệ mhe, Lâm Đồng hôm nha n’hao nău rgo\ jă [on lan do\ng ăp nău way pah kan jan sa t^ng nău mpo\ng đăp mpăn, na nê| lah pah kan tăm biăp t^ng trong nău mpo\ng VietGap. Mô dơn đăp mpăn mpeh ntu\k tăch ndơ ma mpo\ng tât pah kan aơ hôm đăp mpăn ns^t tay nău geh wa\ng sa âk.

Bol ma nkuăl [on têh gôl yôk tâm ăp nar aơ geh mih têh yơn nău kan tăm  biăp kloh ueh bâh [on lan kan lo\ mir Mai Văn Khẩn, ta Thái Phiên, phường 12, nkuăl [on têh Đà Lạt, n’gor Lâm Đồng hôm nha geh [ư na nao. Tâm nkual jay bil hvi 4ha, ăp mbor biăp geh mât chăm ueh đah trong to\ dak, truh bruh êng.

Tâm 10 năm ba năp, ua\nh saơ nău kan tăm biăp t^ng trong kan ơm mô geh ns^t tay nău geh ma hôm nha bu rvăt mpet rnoh , wa Khẩn ngăch manh prăk ngân hàng, rgâl jêng tăm biăp t^ng trong tuch tăm ueh (VietGap). Lôch âk khay nsrôih kơt nti, kơt nău kan n’hanh năp ndơ kan ndơ do\ng, biăp kloh ueh bâh wa le\ geh ntu\k tăch ta ntu\k tăch rgâl. Wa Mai Văn Khẩn nkoch.

“{ư t^ng trong kan VietGap lah ns^t tay săk soan an ntu\k rêh jêng. Đăp mpăn ueh hôm r^ mơ khân păng djăt t^ng he. Rnôk he le\ dơi [ư hôm r^ nău geh âk lơn đah [ư tăm ăp ntil biăp mô kloh ueh. A[aơ biăp le\ geh tăch ta ăp siêu thị ta Hà Nội, nkuăl [on têh Hồ Chí Minh n’hanh Đà Nẵng.

Nău do\ng t^ng nău mpo\ng kan VietGap tâm nău pah kan tuch tăm ns^t tay nău geh an nu^h rvăt n’hanh nu^h tăch. T^ng nău mbơh bâh wa Nguyễn Văn Lục, chi cục mât ua\nh nău ueh ndơ tuch tăm biăp bum n’hanh tui ka Lâm Đồng, gay ma ndơ geh t^ng di nău mpo\ng VietGap an geh do\ng t^ng di nău nchrăp pah kan na nê|.

“Ăp ntu\k kan u\ch pă săm [u\t kơp dơn nău mpo\ng kan bâh biăp kloh t^ng trong VietGap r^ le\ rngôch nu^h pah kan tâm ban nu^h tơm bâh ntu\k pah kan lah an geh nti mpeh nău pah kan tuch tăm ueh t^ng trong VietGap gay ma g^t le\ rngôch ăp nău mpo\ng kan tâm ne\. n’hanh ntrong kan [ư tâm ban kơt nău kan gay ma geh mât [ư t^ng di ăp nău ntru\nh mpeh mât đăp mpăn ndơ sông sa t^ng trong kloh ueh VietGap. N’hanh he an geh nchih na nê|, geh nău nchih gay ma g^t mông nar tâm [ah lôch puh dak si tâm ban kơt tâm [ah poh phân. N’hanh tâm rnôk rôk tôch biăp r^ an geh đăp mpăn mô an geh ndơ go\ tâm neh”.

Geh năch do\ng u\ch knơm, bu dăn rvăt âk jêng wa Mai Văn Khẩn njêng tay Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Tân Tiến, kuăl đă tay 15 nu^h kan ndrel. A[aơ râng geh ăp nar, HTX pă an ntu\k tăch rgâl klâp ma 3 tấn biăp, bum play. T^ng wa Khẩn, rlău ma nău geh ndơ g^t na nê| tu tơm, nu^h pah kan saơ nău kan nơm đah ndơ nơm geh tăm r^ nău tăm biăp t^ng nău mpo\ng VietGap lah săm [u\t dơi hăn kan gay ma ndơ tuch tăm geh ntu\k tăch ta ntu\k tăch rgâl.

“Nău ko\ văk têh ngăn lah du đê| [on lan m^n lah păng jêr, an geh nchih na nê| mô lah [ư t^ng le\ rngôch ăp nău ntru\nh tâm le\ ntrong kan VietGap ntru\nh ngluh mbơh lah nău mpo\ng kan ueh. Rnôk he ê ho\ [ư r^ saơ păng jêr. Yơn tât he le\ [ư hôm r^ mô geh jêr. Yor he geh mông nar gay ma nsrôih [ư t^ng gay ma pah kan r^ ndơ he geh [ư păng khlăy đo\ng, tâm di đah nău u\ch do\ng tâm di đah rnoh prăk kan đo\ng”.

T^ng dăp rgum, nkual tăm biăp kloh ue\h bah n’gor Lâm Đồng rgum lơn âk ta nkual [on têh Đà Lạt n’hanh 3 nkuâl kiău ma lah Lạc Dương, Đơn Dương n’hanh Đức Trọng, đah le\ rngôch rnoh hvi 12.500ha, âk bơi 80% le\ rngôch neh tăm biăp tâm lam n’gor. Yơn lah, nău du\t nkoch lah tât rnôk dja, ăp trong leo [ư tăm biăp kloh ue\h t^ng di rnoh VietGap kơt wa Mai Văn Khẩn mô ho\ âk. Rơh tâm ôp bah kơi aơ đah wa Lại Thế Hưng, Kỹ sư tuch tăm bah n’gor Lâm Đồng mpeh ăp jêr jo\t tâm ban kơt ăp trong nkra droh rklaih jêr jo\t an [on lan, ntru\t ntrôl n’gâng kan tăm biăp t^ng trong đăp mpăn kloh ue\h nar lơn ma dơi pơk hvi ue\h jêng.

- Ơi wa, tât rnôk dja, rêng [ư tăm biăp t^ng di rnoh kloh ue\h bah Đà Lạt- Lâm Đồng ho\ mhâm dơi kơt do\ng [ư mêh?

Wa Lại Thế Hưng: Nô nău t^ng [ư ăp bôk nău kan dơi geh si [u\t kơp dơn kơt VietGap, GlobalGap, MetroGap ri ăp năm rlău aơ đah Lâm Đồng geh du\t âk công ty, ntu\k tuch tăm mât rong têh n’hanh nu^h [on lan kan lo\ mir râng. Nsing kalơ nê đăp mpăn dơi trong tăch luh an ăp ndơ geh [ư râng tâm ntu\k tăch rgâl, tăch an ăp nkual [on têh, ăp siêu thị. Aơ lah du trong r[o\ng  ma nău  kan tăm biăp bah Lâm Đồng ân hăn di. Yor he tăch dơi biăp kah ue\h n’hanh păng rnoh khlay tâm ban kơt nău đăp mpăn đo\ng.

Yơn lah, lôch nchih rgum bah Chi cục mât njrăng si tăm Lâm Đồng, an tât a[aơ, rnoh hvi neh dơi kơp dơn rđ^l đah săk geh, rnoh hvi neh tăm biăp mât chăm ue\h bah Lâm Đồng hôm du\t đêt, dơn geh bar pe gâl rhiăng dơm. Aơ lah jêr jo\t tâm nău mât kah ue\h ndơ geh [ư tuch tăm. Bol ma lôch hăn ôp uănh rmeh dak si ndru\ng đah tơm biăp bah Lâm Đồng ri đăp mpăn lơn rđ^l đah nkual êng [a [a\.

- Hơi wa, ndr^ ntu\k lah jêr jo\t n’hanh nking kol [ư rnoh hvi neh tuch tăm t^ng di rnoh đăp mpăn kloh ue\h ta n’gor hôm huêt kơt nê| mêh?

Wa Lại Thế Hưng: Geh bar pe nău jêr jo\t đah nu^h [on lan kan lo\ mir kơt, bôk năp lah ân geh du rnoh prăk do\ng gay ma t^ng [ư. Tâl bar lah nkô| nău nchih, nu^h [on lan du\t [lao nchih tay. Nchih bôk tơm lăp gay ma [oi t^ng tơm luh, ntơm bah rêng yơng ntil, ndơ do\ng phân poh, dak si …an tât le\ rngôch ăp rêng [ư tâm rnôk mât chăm, ân geh si [u\t nchih na nê| ta mir. Aơ lah nău du\t jêr đah nu^h [on lan Lâm đồng ma [on lan kan lo\ mir lam dak du\t rnam nău kan dja đo\ng. Rnôk ma đăng ký VietGap ri ân đăng ký na nê| t^ng ntil ndơ. Nt^t kơt, tâm mir he tăm si klôn ri he ân đăng ký si klôn dơm, lah he tăm tơm bó xôi ri he ân đăng ký tay tơm bó xôi dơm. Khân păng du\t jêr jo\t ma nu^h [on lan lơn ma rnam [ư nău kan dja.

- Ta năp nău ngăn geh dja, t^ng may ân mhâm [ư gay nar lơn ma geh hvi tay neh tăm biăp đăp mpăn kah ue\h mêh wa?

Wa Lại Thế Hưng: Mpôl hên saơ lah he ân geh du nău rgâl mhâm [ư an tâm di ngăn bah ăp rnoh tât geh di VietGap gay an păng ngăch rplăch. He ân tâm rgop ăp rmôt rnăk gay njêng ăp rmôt tâm boh, ăp hợp tác xã. Rnôk geh ăp nu^h dja kơl an [on lan t^ng [ư hôm ri khân păng bah ri roh hoach mông nar nchih ri he pơk hvi nău kơp dơn VietGap, ân geh ăp công ty, ntu\k tuch tăm têh hvi geh ăp nu^h kơl wa\r he lah nu^h [on lan kan lo\ mir [ư VietGap gay đăp mpăn geh trong tăch luh ndơ geh [ư an khân păng. Ndr^ he mơ đăp mpăn n’hanh hun hao dơi. Hôm a[aơ geh âk nu^h [on lan kan lo\ mir lôch rnôk râng VietGap hôm lôch tăm si klôn ri dơn geh du tơ\ tăm nê dơm, tât bah kơi mô geh trong tăch luh, yor kơt nê| jêr jo\t an nu^h [on lan kan lo\ mir rnôk t^ng [ư VietGap đo\ng, rlơ\ tay ăp công ty ri mô to\ng ndơ gay ma tâm ton tăch đah ăp siêu thị yor nkô| khân păng mô dơi sơch ăp rnăk [on lan gay krêp dêh nău kan tuch tăm đah trong nchrăp pă an ndơ tăch. Yor nkô| nău dja lah ntung njo\ nthoi đah [on lan kan lo\ mir, ăp doanh nghiệp n’hanh nău kơp dơn VietGap lah tâm bah ri aơ way ơm jêr, mô dơi pơk hvi.

Gâp m^n lah nău dja ân geh ăp doanh nghiệp ân pơk hvi, nt^t kơt ăp hợp tác xã têh hvi kơt Anh Đào, Phong Thuý, ăp hợp tác xã mhe ri khân păng pơk hvi nău rdâk njêng mpôl kơl kan wa\r he lah ăp xã viên n’hanh ăp [on lan kan lo\ mir bah dih ri mơ [ư VietGap ue\h lơn. Mpôl hên dôl tiăr nti tay, rgo\ jă [on lan râng tuch tăm t^ng rêng [ư VietGap.

- Dăn lah ue\h wa!

Nu^h rblang: Thị Đoắt