VOV4.M’nông: Rnoi Rđe geh ăp ntil ndơ sa ăp êp ngăn, ƀư âk nŭih ŭch sa rnôk tât tâm nkuăl neh chăng Bazan Dak Lak. Ntơm bah ăp ntil n’ha chăt êng tâm yôk mô lah tâm mir, tâm ngih, rnoi Rđe ƀư ăp ndơ sa kah. Êng ăp ntil ndơ sa khlay kơt lah djăr gŭch, puăch gŭch mô lah ăp ntil trau nơih gâm kơt lah trau blên, n’ha bum blang ri play mhŭng juh ma trich lah ntil ndơ sa geh âk nŭih ŭch sa ntơm bah kon se ân tât bu ranh bah rnoi Rđe.

Rnoi Rđe vay juh play mbung ma blên tăng, play mhŭng ma play vai, mô lah play mir...yơn ueh ngăn lah juh ma trich. Nau juh nsum bah ndơ sa ơm geh âk ngăn nŭih ŭch sa tă bah âk nkuăl neh. Play mhŭng gay ma juh ri nơm săch play hôm ndrih mô lah dôl ma dŭm rum, hôm dăng. Êng ăp ntil ndơ vay juh kơt lah boh, bột ngột, n’ha play chanh, ri mrăch mô dơi lah mô geh ôh rnôk nơm juh.

Rnôk juh play mhŭng ma trich, rnôk nơm tuh trich lah rnôk jêr ngăn. Trich vay geh pŭm klơ ăp tơm, kơt lah: cà phê, điều, play đur, juăr...Nŭih blau tuh ri mô tuh ôh trich êp ngih, yor lah trich êp ngih păng sa ndơ mô ueh, khuch tât n’hâm soan, khân păng vay tuh trich tâm mir. Rnôk tuh trich ri bu tuh lĕ ma pŭm ân tâm thùng mô lah tâm sah ân păng bah vơr du.

Play mhŭng rnôk nơm pĕ leo nsĭt ri tao ân kloh, choh ân hăch mô lah kôih kơt nơm ƀư trau, trăm ma boh, rao kloh. Juh mrăch, bột ngọt, jêh ri ân play mhung ndrel trich juh nsum, jêh ri ân n’ha play chanh juh ân tâm ban kah. Ndơ sa kơt lah uănh ri nơih ƀư yơn rnôk sa ri kah ngăn, geh kah srat tă bah trich ndrel kah tăng bô ngưi bah ăp ntil n’ha, mrăch, ƀư nơm lêu sa. Tĭng Aduôn Thoại, 60 năm, tâm ƀon Kla, xã Dray Săp, nkuăl Krông Ana, n’gor Dak Lak, play mhŭng juh ma trich geh bah jŏ hôm, tât rnôk aơ ri âk ngăn nŭih hôm ŭch sa ndơ juh aơ. Rnôk rlu rlao, oh nô tâm mâp ri kŏ tâm jă juh play mhung ndrel trich. Srat, hăng ƀư ăp nŭih gŭ sa nsum ngăn, kre sa, nkre tâm nkoch bri. Aduôn Thoại nkoch:

‘Rnôk hăn tuh trich, nơm trăm ma boh, jêh ri leo nsĭt juh nsum ma play mhung jêh ri sa dơm. Ntơm bah kon se tât bu ranh ŭch sa da dê ndơ aơ, knŭng geh boh, geh ƀột ngọt dơm. Yan vai bri duh nar lah sa srat ri kah ngăn. Yơn ngăn lah lôch năm ri boh ma mih, nar, rnôk ru lah bu ŭch juh srat sa dơm păng. Ăp nŭih bu rhơn ngăn rnôk geh sa ndơ aơ”.

Nô Đặng Trung Quý, ta Phường Tự An, nkuăl ƀon têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak mbơh, rnôk tăng nkoch ndơ sa aơ ri êng ngăn kah, ntôn lah mô dơi lăp sa ôh trich. Yơn rnôk geh sa du mbâr ri ŭch sa tay du mbâr đŏng, lơn ma hăng, lơn ma kah, mô dơi mô sa ôh. Njŭng, kah bah play mhung, ndrel ma sat bah trich, hăng bah mrăch, ndrel ma kah bah dak boh, bột ngọt nsum nau tăng bô kah bah n’ha chanh ri lơn ma ŭch sa đŏng:

‘Gâp tă sa hôm ndơ aơ. Jŏ hôm mô mâp tă sa, ma gâp hôm lêu ŭch sa đŏng. Nar aơ geh sa ri gâp saơ kah ngăn. Play mhung juh ma trich lah dŭt kah. Geh srat trich ndrel kah bah play mbung. Gâp ŭch ngăn sa ndơ aơ yor păng kah rlau ma ăp ntil ndơ srat êng ngăn bu vay ƀư tâm ntŭk bu tăch ân nơm sa nê”.

Play mhung juh ma trich lah ndơ sa ngăch bah nhŭl ndrănh, ueh ngăn. Aơ mô êng lah nau lêu ŭch sa bah rnoi Rđe, ma jêng ndơ sa kah ngăn bah rnoi Rđe, rgum âk năch tă bah ăp ntŭk ngai tât đah Dak Lak. Nô Abdulllah Nizar IbrahIm, du hê nŭih ƀư gâm sa tă Ấn Độ dôl pah kan tâm nkuăl ƀon têh Buôn Ma Thuột, Dak Lak nkoch, păng tă sa âk ngăn ndơ sa bah rnoi Rđe, tâm nê geh play mhung juh ma trich. Aơ lah ndơ sa ueh ndrel kah ngăn bah rnoi Rđe. Nô Abdulllah Nizar Ibrahum ngơi:

‘Nau ngăn lah gâp dôl ma joi tĭng sa ndơ sa bah rnoi Rđe, tâm nê geh trich juh ma play mhŭng ndrel play chanh. Gâp ŭch ngăn sa play mhung juh, păng kah. Gâp lah ngăn, păng kah ngăn ro. Geh ndơ bu gŭch ndrel ma gâp. Kah ngăn. Ntă nŭih tât n’gor Dak Lak ri ân geh rlong sa ndơ sa aơ yor păng geh nau juh kah ueh ndrel ueh ngăn. Gâp mĭn ntă nŭih tât n’gor Dak Lak ri ân geh rlong ndơ sa aơ bah rnoi Rđe”.

Bol ma juh nơih, ngăch, mô roh prăk rvăt ndơ gay ma sa yor păng geh tâm mir, tâm ngih, yơn lah play mhŭng juh ma trich ri păng hŏ geh tâm ntŭk tăch ndơ sa bah du đê̆ ntŭk tăch ndơ sa bah Dak Lak ndrel mô dơi mô geh tâm nau ngêt sa ăp nar bah rnoi Rđe. Rnôk ndrel sa srat play mhŭng juh ma trich, kŏ lah rnôk ma âk nau tâm nkoch, tâm bonh đă tâm nau rêh, kơt lah ndơ sa aơ jêng du ntil sre tâm nthoi tay nau tâm ŭch tâm rŏng tâm nau rêh./.

Nŭih rblang: H’Thi