VOV4.M’nông: Buôn A Kô D’hông ta nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak mô knŭng ntoh lư đah nău uĕh ơm bah ƀon lan Êđê way ơm, ma hôm uĕh yor ăp ndơ sa kah. Ta ŭnh năk jay jong way ơm, năch pâl nđaih dơi săk ndơ kah bah mir ba yor mpang ty nuĭh Êđê nkret gâm.

          Lah kônh wa djăt nuĭh pâl nđaih n’hanh ngêt sa, ri nău uănh joi ăp ndơ sa kah Êđê ta nkual neh Tây Nguyên prăng sial mbra kơl an trong hăn uănh joi ndơ sa Việt ntop uĕh tay. Bôl geh đêt mông nar, kŭng ta nklang nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak, năch dơi sa ăp ndơ sa kah bah nuĭh Êđê, rnôk tât buôn A Kô D’hông.

Buôn A Kô D’hông uĕh lăng lĕ jêng ntŭk pâl nđaih ntoh lư, đah ăp jay nhih way ơm bah nuĭh Êđê. Ndrel đah nĕ lah ăp nău ƀư văn hóa uĕh, lăp măt uănh. Nô Y Gia Buôn Yă lah nuĭh kan mom bah Nkual pâl nđaih rlu rlău Akŏ Ea (ta buôn A Kô D’gông) nkoch đah năch pâl nđaih:

          “Oh mbra nkoch mpeh nău uĕh bah nuĭh Êđê ta aơ. Rnôk tât ntung gung he mbra saơ du đah ntung mbra geh 2 đah toh n’hanh du đah ri mô. Way năch ôp, oh mbra rblang yor mpôl oh tĭng mpôl mê|, nuĭh mê̆ lah têh ngăn, yor rĭ rnôk mpôl oh wơt năch, năch mbra hăn tĭng trong geh 2 đah toh bah nuĭh mê̆, hôm rnôk năch sĭt dơi jŭr hăn trong rlơ̆ tay mô lah jŭr tĭng trong ơm dơi đŏng”.

“Poăch sŭr 4 ntil trau” bah nuĭh Êđê mô dơi mô geh ndơ lĭp geh grăp klôch n’hanh mrăch lĭt juh hăng kah.

          Kâp năch tĭng nchoăt hao ntung jay nhih, ntŭk ngêt sa Ako Ea bah du rnăk nuĭh Êđe wơt năch đah ƀô kah kuăl jă bah ndơ sa dôl nsŭk ta ŭnh năk. Tâm nĕ, ƀô kah êng ngăn mô dơi mô geh, lah hăng bah mrăch tâm ăp ndơ sa. Ngêt sa lĭp bôh mrăch, juh đah bôh mrăch, srŭng lĭp bôh mrăch, trau bôh mrăch. Ndơ lĭp ri an săch mrăch lĭt n’hanh gŭch ri mư juh hăng ƀô kah. Bu klô Y Hem Bkrông, mât uănh nkre ƀư gâm nkret bah ntŭk sông sa nkoch nău gâm ndơ sa kah, jêr ngăn bah nuĭh Êđê, trau dê̆”.

          Băng: “Trau dê| mư jêr, lah trau kah bah nuĭh Êđê. He rwăt klŭng kơm bah ndrôk sĭt, rao đah dak bôh, srŭng lor, siăt jêt jêh nĕ pot đah jăm tăp, mrăch lĭt. Tĭng nơm gâp bah nuĭh kăl e ri mô wâr lor ma an tâm glah, gâm sĭn jêh nĕ an bôh ƀŏt ngot, gir jêng dê̆”.

Ndơ sa Êđê geh nău tâm rlăp bah dak si, ndơ cheh ndơ sa rih tâm nău hăng, srat, n’hanh tăng.

          Du đêt nuĭh geh mô saơ kah đah ndơ ƀô bah proch klŭng bê tâm trau dê̆, yơn tât rnôk lĭp mư saơ dŭt kah. Y Hem Bkrông nkoch, lah ŭch sa blân tăng đah ndơ sa aơ ri tĕ blân tăng, an ndrel du glah, yơn knŭng an sĭn rih, rbăk gay kah tĭng ntil. N’hanh, kơt ndrĭ, du ndơ sa mô dơi ntlơi, lah ƀô kah bah trau blân tăng, du ntil blân way hon êng tâm mir. Khân pơng dŏng blân âk tâm ăp nar sa ta rnăk wâl, tâm rnoh nĕ geh blân tăng đah ka kro:

          “Trau blân tăng way oh gâp đah ka kro môi. Lah mô oh mbra nkret đah nting ndrôk, gâm đah poăch ndrôk. Hôm trau blân tăng aơ oh gâp đah tuh joet, gâm dak duh, rnôk blân tăng sĭn ri sŏk, jô| hăch, an tuh joet, gâm rđŏk jêh nĕ an bôh ƀŏt ngot. Cheh n’ha klôch ngăn mbra ƀô kah bah blân tăng”.

          Du ndơ sa êng đŏng, hăng, tăng n’hanh n’glêh dŭt saơ kah njŭng, Y Hem Bkrông gâm tĭng nău gâm ơm bah nuĭh Êđê.

          “Trau play mpang bri, ơm geh tâm mir bah nuĭh tâm ƀon. Ƀô bah pơng dŭt tăng. Geh 2 ntil gâm, du ntil gŭch, juh đah ka kro, jêh nĕ wâr. Nău mha bah trau aơ mô hăng mô dơi ƀư. Pơng an dŭt hăng yor pơng mư dơi bah tăng bâh play nĕ, n’hanh geh ndơ kah mô dơi mô geh săp tăp”.

Ăp ndơ sa uĕh kah bah nuĭh Êđê ta Buôn Ma Thuột.

          Ndơ sa Êđê ngăn ngên dơi nkret gâm mô geh jêr ir, yơn âk bah ndơ cheh. Y Hem Bkrông lah, jă năch tât Tây Nguyên tĭng ăp yan, geh ăp ndơ sa ntĭt mpơl êng tĭng yan ƀư năch mô dơi chuêl Tây Nguyên:

          “Ăp trau tĭng yan kơt lah yan mhe rlău geh play mpoh lŭng, play mpang, bŭnh tăng, ƀăng pot, n’ha bum...Nĕ lah ăp ndơ sa tĭng yan, yor du yan tâm năm mư geh”.

          Ăp ndơ sa lơ kah lơn rnôk dơi lăp jru, rêh tâm ntŭk ntô văn hóa lĕ jêng geh bah kăl. Moh yan ndơ sa nĕ, nuĭh tât đah Buôn A Kô D’hông ta nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak du tơ̆ mbra mô dơi chuêl rnôk kâp ndơ sa ta ŭnh năk jay nhih, ƀô kah ndrănh yăng, ƀô kah tĭng trong sial tâm tâm mpông jay./.

          Nu^h rblang: Y Sưng Phê Ja