VOV4.M’nông-Ăp nkual neh tăm sầu riêng ta Dak Lak dôl nchrăp ta yan lêh play.  Aơ lah rơh nkhêp Nghị định thư mpeh nău uănh năl sầu riêng ta ntŭk tăch rgâl Trung Quốc geh tâm ton, pơk trong an ntil play sa aơ geh tăch an dak bah dih tĭng trong tơm. Ta nkuăl Krông Păch, ntŭk rgum ăp doanh nghiệp tăch rvăt, tăch ngluh sầu riêng âk bôk năp ta Dak Lak, lĕ saơ nău rhơn ta năp nău aơ.

Bol ma ê hŏ tât yan dŭm lêh lĕ rngôch yơn mir sầu riêng rlău 2 ha bâh rnăk vâl yuh Lê Thị Thanh Thúy ta thôn Buôn Dung, xã Ea Yông, nkuăl Krông Păch, n’gor Dak Lak ăp nar geh nuĭh tât dăn rvăt da dê.  Yuh Thúy an gĭt, rnoh khlăy sầu riêng hao ăp nar, n’hanh dôl ta rnoh khlăy 50 rbăn prăk/kg, khlăy rlău 2 tơ̆ đah năm e. Rnoh khlăy aơ lĕ tŏng trok rnoh roh dơm yor mih rlơ̆ yan rnôk tơm luh kao. Yuh Thúy mĭn ŭch lah geh tăch tĭng trong tơm mbra kơl an sầu triêng hao khlay tay.

“Aƀaơ ngih dak lĕ geh tâm ton tăch rvăt rĭ rnăk vâl gâp dŭt rhơn ngăn, ƀon lan kan lŏ mir dŭt rhơn. Năm e nơh geh âk jay tăch 20 rbăn prăk, 22 geh nuĭh tăch 25 rbăn prăk/1kg ma năm aơ rĭ rnoh khlăy rlău 2 tơ̆ ngăn hôm. Rnoh khlăy kơt aơ rĭ ƀon lan kan lŏ mir hên nsrôih ntuh kơl rvăt phân vi sinh, phân hữu cơ kloh ueh gay ma tăch an dak bah dih geh âk. Kơt bâh ntơm nơh, tăch an bu hăn rvăt, bu rvăt ntŭk let tăch hên mô gĭt ơm, hôm rnoh rĭ rnôk khlăy rnôk thuk”.

Mô dơn nuĭh tăm sầu riêng, ăp doanh nghiệp tăch rvăt, nkret dŏng tăch ngluh sầu riêng lĕ dŭt rhơn rnôk Nghị định thư geh tâm ton kan. Tĭng nău mbơh bâh wa Lê Trung,  Giám đốc mât nău kan ntŭk tăch rvăt công ty cổ phần tăch an dak bah dih Dũng Thái Sơn, xã Ea Kênh, nkuăl Krông Păch, n’gor Dak Lak: Aơ lah rơh nkhêp đah ăp doanh nghiệp tăch ndơ an dak bah dih sầu riêng. Yor ê lor geh Nghị định thư, bol ma doanh nghiệp lĕ geh rdâk njêng tâm rgop kan n’hanh ƀư săm ƀŭt pă rnoh mbrô nkual neh tăm, yơn play sầu riêng hôm nha geh tăch tĭng trong jê̆, bâh âk trong âk ntŭk leo ƀư an rnoh khlay.

“Bâh năm 2020, mpôl hên lĕ tâm rgop rdâk njêng ntŭk mât tăm đah 33 rnoh mbrô nkual tăm an 1.160ha. Nkre lah mpôl hên geh 9 ntŭk tâl dŭng đah rnoh ntŭk nkra ƀư bơi tât 60 rbăn mét vuông, mbra dơi tŏng nău rvăt tăch ăp nkual tâm rgop kan bâh mpôl hên đah rnoh 200 rbăn tấn ăp năm. Tât rnôk aƀaơ, mpôl hên lĕ tâm rgop geh 20 hợp tác xã đah nău âk rlău 6 rbăn ha. Tâm nĕ, nău kan ƀư lôch ăp ntil săm ƀŭt ntŭk mât tăm gay ma geh pă rnoh mbrô nkual tăm rĭ mpôl hên lĕ ƀư lôch săm ƀŭt rhŏ rlău 2.500ha”.

Tĭng rnoh kơp, Dak Lak aƀaơ geh bơi tât 17 rbăn ha sầu riêng, tâm nĕ geh 15 rbăn ha ntơm lêh play, lĕ rnoh geh 140 rbăn tấn. Râng geh ăp năm geh tât 70% rnoh sầu riêng Dak Lak tăch an ntŭk tăch rgâl dak Trung Quốc tĭng trong êng. Tâm nĕ, Krông Păch lah ngoăy tâm âk nkuăl geh rnoh neh tăm sầu riêng dŭt têh đah rlău 4 rbăn ha, rnoh geh năm e klâp ma 50 rbăn tấn. Wa Ngô Thị Minh Trinh, groi kruanh UBND nkuăl Krông Pách an gĭt, nău ntơ sầu riêng Krông Păch lĕ geh mât uănh. Nkuăl mbra geh dŏng ueh nău nkhêp pơk trong bâh ntil ndơ aơ geh tăch an dak bah dih tĭng trong mbơh dăn tơm.

“Rnôk UBND nkuăl Krông Păch geh ntŭk kan mât uănh nău nkra ƀư kơp dơn nău ntơ sầu riêng nsum. Nkuăl lĕ geh mbơh tơih đah nuĭh ƀon lan ntrôl dăng gay ma n’hao nău dơi ueh ntil play sầu riêng, gay ma rnôk tăch an dak bah dih tĭng trong tơm rĭ an geh mât đăp mpăn tĭng nău ŭch geh bâh mpeh đah rvăt. N’hanh tâm ba năp nơh, nkuăl lĕ n’hao nsrôih rdâk njêng ăp nău mpŏng kan Vietgap, lôch nĕ ntĭm ƀon lan nău mât tăm tĭng trong hữu cơ. Ta meng nĕ, nkuăl geh mbơh dăn rnoh mbrô tăm, aƀaơ lĕ geh pă an 1.040 rnoh mbrô ta nkual tăm n’hanh mpôl hên lĕ geh dăn pă tay klâp ma 1 rbăn ha tay đŏng”.

Wa Vũ Văn Côn, groi Giám đốc ntŭk kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao ƀon lan n’gor Dak Lak an gĭt, bol ma gay  tăch an dak Trung Quốc, sầu riêng Việt Nam an geh tâm di đah nău ŭch mpeh đăp mpăn ueh kloh, mô geh dak si mât tơm tăm âk rlău, tâm di đah nău ntrŭnh. Nău mbơh tăch an dak bah dih an geh tŏng lĕ rngôch doanh nghiệp, rnoh mbrô ta nkual tăm, ntŭk mât prăp. Rlău ma nĕ, rnôk pah kan tuch tăm, doanh nghiệp, nuĭh ƀon lan an geh tâm di đah nău ŭch mpeh nchih  mbơh uănh nđôi, săm ƀŭt pah kan tâm ban kơt ăp nău kan uănh nđôi mât đăp mpăn ndơ sông sa ê lor geh tăch an dak Trung Quốc tĭng nău đă. Nău play sầu riêng Việt Nam geh tăch tĭng trong tơm an Trung Quốc lah dŭt khlăy đah nkual neh tăm sầu riêng ta n’gor. Wa Vũ Văn Côn ngơi.

“Ntơm nơh mô geh tăch trong tơm, aƀaơ geh tăch trong tơm yor nĕ lah sầu riêng tŏng tâm di ueh mbra geh tăch lĕ rngôch đê̆ ngăn lah 70% rnoh geh mbra hăn ta Trung Quốc yor lah nkre đah ăp nău mbơh tâm di êng đŏng, yơn na nê̆ rnoh geh tăch an Trung Quốc mbra hao âk n’hanh rnoh khlăy hao đŏng”.

Nuĭh rblang: Thị Đoắt