VOV4.M’nông: Tâm n’gor Dak Lak ma rhiăng ha bum chin hŏ tât yan rôk. Yơn lah, nŭih tăm bum mô geh gŭ đăp ơm rnôk ma rnoh bum chin dôl ma thuk, yơn lŏ mô geh nŭih rvăt.

Rnăk nô Nguyễn Ngọc Ánh, tâm thôn Mê Linh 2, xã Buôn Triết nkuăl Lăk, n’gor Dak Lak năm aơ tăm rlau 7,5 ha bum chin dôl rvê ngăn rnôk ma tât yan rôk ri, rnoh jur hôm knŭng 4-5 rbăn/kg, ma mô geh nŭih ôp rvăt ơm. Tĭng nau kơp bah nô Ánh, đah rnoh tăch aơ, ri yan bum tâm năm aơ lŭp rlau 700 rkeh.

‘Ăp năm, rnoh păng dêh ngăn ri kŏ geh ntơm 7-8 rbăn đŏng du kg, nŭih ƀon lan ri kŏ geh đê̆ đă đŏng, yơn ma hăn aơ ri ăp nŭih bu vay rvăt bum ri mô saơ hăn rvăt ri. Ƀon lan năm aơ lah nsum ri mâp nau mô ueh ngăn hôm, yor rnôk rôk bum ri mô tŏng ma trok neh manh lŏ bu tăm ơm, ê geh nkoch ôh nau ntuh kơl, jêh ri n’hâm nơm pah kan đŏng”.

Tâm ban ma nê đŏng, nô Trần Văn Thanh tâm xã Buôn Tría, nkuăl Lăk kŏ tăm rlau 5ha bum chin, đah tơm prăk ntuh kơl rlau 500 rkeh, yơn lah yan aơ kơt lah roh dơm:

“Bum chin tăm 5 khay ma aơ hôm, ma mô geh nŭih rvăt, ƀa hin tăch ri rnoh dŭt thuk, ma jêr tăch đŏng. Rnôk aơ âk ngăn nŭih ŭch nchlơi bum chin, ma lơi ri nghoach, lah nơm rôk sĭt nkhŭp dôih rnon ri lŭ âk ngăn. Ntuh kơl tăm bum chin ri roh âk rlau ma tăm ba tât bar, pe tơ̆ ngăn. Năm aơ, du ha nơm roh ntơm 100 tât 150 rkeh ngăn”.

Hôm nô Trần Văn Nghĩa, tâm xã Quảng Điền, nkuăl Krông Na năm aơ kŏ manh neh tăm rlau 5ha bum chin. Âk pơh rlau nô kuăl điện ân nŭih bu rvăt yơn lah mô geh nŭih bu ŭch ndơn ơm.

‘Ăp năm, tât rnôk rôk bum ri bu hăn joi, hăn ôp rvăt, tơn năm aơ hŏ tât yan rôk bum hôm ma mô saơ nŭih hăn joi tât ơm. Hên kŏ kuăl điện thoại đah bu đŏng, ma bu mô ndơn, yor lah tâm năm aơ bu ê geh saơ ntŭk gay ma tăch, mô geh ntŭk rvăt ân kônh wa, ri nê lah nau jêr ngăn. Năm aơ lup âk ngăn, nê lah nau jêr rdâng, nchrăp lah tât năm ba kơi ri hên lŏ uănh tay tâm nau săk kon ntil gay ma tăm, yơn lah tăm bum kơt aơ ri nau rêh kônh wa mô geh đăp mpăn ơm”.

Wa Đoàn Văn Trường, tâm nkuăl ƀon têh Buôn Ma Thuột, du hê nŭih vay rvăt bum chin tâm ăp n’gor Tây Nguyên gay ma tăch luh tât dak ba dih mbơh: Ntơm dŭt khay 4 tât rnôk aơ, bum chin âk hô ir ri ma rnoh tăch lơn ma jur thuk tay đŏng. Ăp nŭih vay rvăt tâm mpeh bah Trung Quốc ri rvăt bum mô lăng âk, ri ma ƀư rnoh bum chun lơn ma jur thuk đŏng:

‘Rnôk aơ ntŭk tăch rvăt kơt lah mô hôm geh nau kan ôh. Kơt phung hên mô lah âk ntŭk bu rvăt êng êng đŏng, rnôk aơ mô gĭt mhâm trong ma rklaih nau aơ ơm. Yor lah rnoh bum chin rnôk aơ hôm âk ngăn. Kŏ geh âk rnăk vâl kônh wa bu hăn mbơh ma hên gay ma rvăt bum ân khân păng, ma hên ri mô geh trong ma tăch ri mhâm ntrong ƀư, ri ma hên ê gĭt mhâm nau ƀư gay ma rvăt bum ân kônh wa”.

Tĭng nau kơp bah N’gâng kan tuch tăm ndrel mât tơm tăm (tâm n’gâng kan tuch tăm ndrel Hun hao ƀon lan n’gor Dak Lak) lam n’gor rnôk aơ geh nklăp 2.500 kg bum chin. Tâm nê, êng nkuăl Lăk geh tât rlau 1.200 ha bum chin. Wa Nguyễn Viết Quang, Kruanh jrâu kan tuch tăm ndrel Hun hao ƀon lan nkuăl Lăk mbơh: Rnôk aơ hôm rlau 500 ha bum chin bah kônh wa ê geh rôk, yor lah mô geh nŭih rvăt:

‘Rnôk aơ jrâu kan tuch tăm dôl ma tâm rgop nsum đah ăp xã Buôn tría, Buôn Triết gay ma kuăl, joi nŭih rvăt kŏ kơt lah ntŭk ƀư nau kan tăch rgâl bum chin gay ma kơl an ân nŭih ƀon lan tăch bum. Ntŭk kan tuch tăm kŏ geh nau ntrŭnh mbơh rđau đă nkah lah kônh wa ƀon lan ân geh tăm tâm rnoh neh geh bum chin tâm nau nchrăp nau kan, nau rgum bah ntŭk kan”./.

Nŭih rblang: H’Thi