VOV4.Mnông- Ta ntŭk geh trôk nar duh phang, tơm tăm mô jêng, nuĭh ƀon lan xã H’bông, nkuăl Chư Sê, n’gor Gia Lai lĕ geh hun hao nkual tăm tao, pă nău geh đăp mpăn, geh njoat hun hao ƀư sâm geh.

Lah ngoăy tâm âk nuĭh hăn bôk năp ta nău kan tăm tao ta xã H’bông, nô Đinh Văn Tạ deh năm 1986 gŭ ta thôn Kte, xã H’bông, nkuăl Chư Sê aƀaơ lĕ geh rlău 40ha tao. Nô an gĭt, năm 2007, răk vâl ntrơn bâh nkuăl Phú Thiện sĭt ta H’bông njêng nău kan đah tơm cao su n’hanh tơm tiu. Yơn lah, ăp tơm tăm aơ lĕ khĭt yor mô tâm di đah neh ntu n’hanh trôk nar. Mô plơ̆ mĭn, nô manh tay prăk ngân hàng ntuh kơl tăm tao. Rlet rlău âk nău tât jêr, klâp ma 5 năm aơ, nô Đinh Văn Tạ geh nău geh tât rmen prăk ăp năm.

“ Aƀaơ, rnăk vâl nô tăm geh 40ha tao, năp lor, mhe geh rlău 12 ha geh sreh tăch, n’hâp lĕ prăk kan rĭ ăp ha geh klâp ma 40 tât 45 rkeh prăk râng geh. Gâp tăm tao lĕ geh rlău 10 năm hôm, bâh nĕ tât aƀaơ lĕ geh đăp mpăn, rnoh tao tăch thuk ngăn rĭ yơn lah geh rmeh đŏng an ƀon lan mât tăm, geh mât tăm đah mât tăm tao jŏ lơn, gâp geh ƀư ngih 900 rkeh prăk bâh tăm tao”.

Rnăk vâl nô Nay Vang, rnoi Jarai ta ƀon Ia Sa, xã H’bông geh rlău 1,5 ha yơn lah nĕ lŭ, tơm mbo, tơm bum mô jêng đŏng. năm 2017, wa geh gĭt đah nău kơl an tăm tao bâh công ty TNHH Một thành viên Thành Thành Công Gia Lai (TTC Gia Lai), bâh nĕ, wa rgâl jêng tăm tao. Ăp năm ba năp ta năp nău rêh rnăk vâl dŭt jêr jŏt, nău geh tơm knơm ta 1,5ha mbo yơn lah mô tŏng đŏng, năm i trôk nar ueh lăng, tăch khlăy rĭ geh rlău 9 rkeh prăk, hôm lah mô geh rĭ kanŭng geh 2-3 rkeh prăk dơm. Ăp nar ur sai wa hăn kan an bu gay ma geh prăk năp dŏng tâm nău rêh n’hanh rong 4 hê kon hăn nti. Wa Nay Vang nkoch.

          “ Ntơm nơh gâp tăm mbo, bum mô hôm jêng rĭ gâp tăm tao. Gâp saơ tơm tao geh săk rnglăy ngăn, 1 ha geh rmeh 50 rkeh prăk lôch n’hâp lĕ prăk dŏng kan. Năm mhe nơh gâp geh 5 ha geh 250 rkeh prăk. Aƀaơ gâp tăm tay 3 ha đŏng. Gâp saơ tăm tao lah tơm jut jăng ach o ta H’bông. Nuĭh Jarai ta aơ ntơm nơh khân păng ach o ngăn, aƀaơ nuĭh tăm tao, nuĭh bar pe ha n’hanh hun hao ƀư sâm geh”.

Wa Trần Thanh Hải, Trưởng trạm nông vụ số 1 – Công ty TNHH MTV Thành Thành Công Gia Lai an gĭt, tâm âk năm ba năp, ntŭk kan lĕ hăn ndrel đah nuĭh ƀon lan xã H’bông tâm nău hun hao tăm tao. Gay ma njêng ndơ tăm đăp mpăn, công ty geh ăp nău kơl mpeh ntil, kĩ thuật tăm, mât chăm tâm ban kơt lah tăch rvăt ndơ mât đăp mpăn nău geh an nuĭh tăm tao.

        “ Rnoh khlăy lah 850 rbăn prăk/tấn tao lah rnoh dŭt thuk ngăn ma công ty tâm ton rvăt đah ƀon lan. Hôm rnoh sik hao, công ty rvăt khlăy lơn, aƀaơ lah công ty rvăt bâh ƀon lan lah 1.035.000 prăk/1 tấn tao. Kĩ thuật rĭ bôk năp ƀon lan mô hŏ gĭt nău tăm, lôch nĕ ƀon lan geh gĭt khoa học kĩ thuật bâh công ty ntĭm an, ndrel đah nău tă kan bâh ƀon lan lĕ ntrôl n’hao nău geh. Kơt năm aơ nău geh lah dŭt âk, klâp ma 92 tấn/ha.

Ƀon lan xã H'bông sreh tao

      Tĭng nău mbơh bâh UBND xã H’bông nkuăl Chư Sê, n’gor Gia Lai, ta ntŭk geh rnoh neh hvi yơn neh pah kan mô âk yor dŭt âk neh lŭ jêng lah âk ntil tơm tăm mô jêng. Mbo n’hanh bum lah 2 ntil tơm tăm tơm yơn nău geh mô âk ƀư an nău rêh ƀon lan mâp âk nău jêr. Tơm tao lĕ rgâl nău rêh nău wăng sa bâh nuĭh ƀon lan ta aơ đah ăp nău ntuh kơl na nê̆. Bâh nău kơl an ăp ntrong kan kĩ thuật tât kơl ntil, máy mok an nuĭh ƀon lan mât tăm tao. Âk rnăk ƀon lan, lôch geh mât tăm đah tơm tao lĕ geh bên, bâh nĕ, nănh pơk hvi rnoh neh tăm tao kơt rnăk vâl nô Tạ, wa Nay Vang. Mô dơn bah ach o, âk rnăk lĕ ƀgư sâm geh đah tơm tao. Tât aƀaơ, xã H’bông lĕ geh klâp ma 900ha tao. Wa Bùi Văn Cường, groi kruanh UBND xã H’bông an gĭt, tơm tao lĕ ntop kơl an ƀon lan rnoi đê̆ ta ntŭk jut jăng ach o, ƀư dơi nău kan rdâk njêng nkual ƀon lan mhe, rnoh rnăk ach o kanŭng hôm 7%.

        “Tơm tao lah tơm jut n’huch ach o, aƀaơ nău geh bâh ƀon lan tăm tao râng geh lam xã lah 35 rkeh tât 40 rkeh prăk/ha. Ngăn lah nuĭh ƀon lan rnoi đê̆ ta ntŭj, nuĭh Jarai, nău geh âk, rgâl mhe nău rêh kơl an ƀon lan jut n’huch ach o. Rdâk njêng ngih jay têh ueh, rvăt ndeh, ƀư ueh mir tăm, ƀư ueh ndrung n’gar mât rong luh ngai đah nkual ƀon lan gŭ. Du đê̆ ntŭk ntoh ang nĕ lĕ geh ndơ̆ xã H’bông ta dŭt năm 2021 ƀư lôch nău kan rdâk njêng nkual ƀon lan mhe. Gay ma hun hao tơm tao đăp mpăn, Đảng ủy xã n’hanh ủy ban lĕ geh rdâk njêng Nghị quyết, nău nchrăp kan gay ma kơl an ƀon lan pah kan di kĩ thuật, njêng nău kan an ƀon lan hun hao tay tơm tao. Nchrăp tât dŭt năm 2022 rnoh tao ta xã H’bông geh klâp ma 1 rbăn ha”.

Lôch 5 năm mât tăm, tơm tao lĕ jêng ntil tơm tăm tơm ta xã H’bông, nkuăl Chư Sê, n’gor Gia Lai. Nău joi tơm tăm tâm di mô dơn ntop n’hao nău rêh an ƀon lan ta ntŭk ma hôm nha hun hao nkual tăm tao đăp mpăn, bêh nĕ n’hao nău dơi tâm rlong bâh n’gâng kan tăm tao ƀư sĭk.

Nuĭh rblang: Thị Đoắt