Nkra njêng n’hanh nkret njêng cà phê tĭng bôk nău kan OCOP, yuh Nguyễn Thị Thảo-ta nkuăl têh Ia Kha, nkuăl Ia Grai, n’gor Gia Lai lĕ dŏng 6 ndơ cà phê dơi kơp dơn 3 n’hanh 4 sao gưl n’gor. Tĭng yuh, gay ndơ OCOP geh ntŭk dâk nâp nâl ta ntŭk tăch, nkô̆ nău ntrŭnh ta uĕh kah n’hanh nău mbơh ntĭm tăch ndơ. Dŏng ndơ geh bah 200ha cà phê tĭng di 4C ta nkuăl têh Ia Kha, yuh ƀư tĭng ƀư kloh uĕh, ndum ndrui jêh nĕ ih pâr ta ndrơng prêh gay ndơ ƀư mât uĕh kah nâm ơm. Ndrel đah nĕ, rnăk wâl yuh wơt tăch ndơ ta trang tăch điện tử, mạng xã hội. Aƀaơ, ăp ndơ cà phê Thảo Hiên lĕ dơi tăch rlău 10 n’gor nkual ƀon têh ta lam dak.

“Ndơ rănh ri pơng dŭt thuk, jêng geh nău săk geh roh mô khlay. Bôk năp gay geh ndơ uĕh ri he an geh nkual tăm uĕh, ndơ bah gâp sŏk ndơ tâm di 4C ri gâp saơ pơng săk bah pơng lah bah ta ntŭk mô di pơng bah ntŭk tăch. Nkôp đah ndơ ma mô di OCOP ri ndơ nĕ di OCOP dŭt khlay, pơng jêng nău răm rhơn têh”.

Đah trong ƀư khlay uĕh kah, nô Nguyễn Văn Thiêm, ta xă n’har bri Ia Chía, nkuăl Ia Grai, lĕ ndâk njêng lôch uĕh ndơ grăp điều wâr bôh geh kơp dơn 4 sao OCOP gưl n’gor. Tă bah âk năm rhoăt nău blău ơm, nô lĕ nkret njêng geh ăp ndơ điều kloh uĕh, điều n’ăp ntô n’hanh điều rêh ƀư sữa grăp, dơi nuĭh rwăt lam ăp n’gor nkual ƀon têh tâm Nam, hăn Bắc ŭch:

“Aƀaơ ndơn yor an tăch ndơ kro ri he mbra nkret njêng, n’hao geh nău khlay dŭt âk lơn lah rlău tay geh nuĭh pah kan ta ntŭk, he ntop kơl geh âk oh yuh geh tay nar luh. He ntrôl dăng ntrŭt ngăch, râng du đêt rgum mpla tăch ndơ n’hanh ăp trong tăch rgâl điện tử kơt Zalo, Facebook, Tik Tok ri nĕ lah ăp trong tăch way ơm dŭt săk rnglăy”.

Bah năm 2017 tât aƀaơ, n’gor Gia Lai lĕ geh 311 ndơ geh OCOP hạng 3-4 sao gưl n’gor. Tâm nĕ, êng nkuăl Ia Grai geh 14 ndơ dơi kơp dơn 4 sao gưl n’gor, dŭt âk lah ndơ lŏ mir uĕh kah kơt grăp điều, mắc ca, cà phê... Wa Đỗ Văn Đông-Groi Kruanh UBND nkuăl Ia Grai, n’gor Gia Lai an gĭt, bah bôk nău kan OCOP, nuĭh ƀon lan lĕ rgâl nău mĭn bah nkra njêng ndơ an rgâl nău mĭn nkret njêng, tăch rgâl, nsrôih ndâk njêng trong nău khlay ndơ lŏ mir. Aƀaơ, nkuăl dôl hăn ndrel đah ƀon lan mpla nsơ, n’hao uĕh kah ndơ gay ndơ lŏ mir ta ntŭk đăp mpăn dâk nâp ta ntŭk tăch.

“Aƀaơ, ăp ndơ aơ lĕ đăp mpăn geh âk tâm di tĭng nău đă bah n’gor n’hanh ăp ndơ bah năp uănh kơp tay uănh lah ri ăp ndơ aơ dơi mât n’hanh dơi kơp dơn tay. Nău êng, nkuăl ntĭm rđău an n’hao uĕh kah ndơ OCOP. Tĭng nĕ, mpeh nău ntô lĭr tŏng ăp dơi tâm di, mpeh joi tu tơm lĕ dơi n’hao du njoat tâm di nău ŭch bah nuĭh dŏng tâm n’hanh bah dih n’gor”.

Wa Lưu Trung Nghĩa-Giám đốc N’gâng kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao ƀon lan n’gor Gia Lai an gĭt: Lvang 2021-2025, n’gor rgum hun hao ăp rmôt kan wăng sa râng OCOP, ntop kơl ndâk njêng ăp ntŭk nkoch mbơh n’hanh tăch ndơ gay rgop n’hao rnoh ndơ, nău geh an ăp ntŭk nkra njêng, rmôt kan wăng sa. N’gor n’gluh an rƀŏng tât năm 2025 geh tay 250 ndơ OCOP geh 3-4 n’hanh geh đêt ngăn 2 ndơ geh 5 sao. Ndrel đah nĕ lah ntop kơl, pă an ndơ rhŏ kan marketing online, nchrŏng trong kơt dŏng công nghệ 4.0; ƀư ăp mpôl ntrut ngăch tăch rgâl gưl n’gor mô lah doanh nghiệp nsĭt ndơ OCOP ntoh lư tât nkoch ta ntŭk tăch tâm dak n’hanh lam ntŭr neh. Nkre, ndâk njêng n’hanh ntrŭnh an ngăch ăp nău ntop kơl ƀư tĭng bôk nău kan OCOP.

Kêng dŭt nkô̆ way nkoch, phóng viên geh rơh tâm ôp đah wa Đỗ Văn Đông- Groi Kruanh UBND nkuâl Ia Grai mpeh pah kan ntop kơl, trong rƀŏng bah nkuâl đah ƀon lan kan lŏ mir ta ntŭk tâm let năp tay gay n’hao rnoh khlay ăp ndơ geh ƀư OCOP. Jă kônh wa n’hanh băl mpôl djăt ndrel:

  - Lor bôk năp, dăn lah uĕh wa Đỗ Văn Đông hŏ dơn nău jă rơh ôp. Dăn may an gĭt, tâm bah ri aơ, nkuâl Ia Grai hŏ tĭng ƀư bôk nău kan ăp xã du ntil ndơ geh ƀư  mhâm mêh?

-Bôk năp kan ăp xã du ntil ndơ geh ƀư OCOP lah ngoăy tâm ăp bôk nău kan hun hao wăng sa tâm thôn ƀon, nkre đah rnoh ŭch tât kan gưl neh dak mpeh rdâk njêng ƀon lan mhe. nkuâl Ia Grai ntrŏng săk geh, dơh uĕh lah nkuâl tuch  tăm, geh âk ndơ geh ƀư tuch tăm nsĭt tay nău dơh hun hao. Tĭng nê, nsing ta nău rđău kan, nchŏng đă bah UBND n’gor, Sở NN&PTNT ri ăp năm UBND nkuâl rdâk njêng trong nchrăp hun hao ăp ndơ geh ƀư OCOP tâm du đah nău ngăn geh ta ntŭk. Du măt lah rdâk njêng trong nchrăp leo ƀư nkoch trêng an nkuâl n’hoch mbơh trong nchrăp tâm ban kơt du nkô̆ gay rdâk njêng ndơ geh ƀư OCOP tât đah ăp rnăk ƀon lan kan lŏ mir, rnăk tuch tăm, ăp hợp tác xã ƀư tuch tăm gĭt wât dơi rêng kan tâm ban kơt nău dơi geh mpeh rdâk njêng hun hao ndơ geh ƀư OCOP ta nkuâl đŏng. Tĭng nê, ăp rnăk tuch tăm ăp hợp tác xã tuch tăm ri hŏ wât dơi nkô̆ nău mpeh rdâk njêng ăp ndơ geh ƀư OCOP gay n’hao rnoh khlay ndơ geh ƀư tuch tăm bah he tât ntŭk tăch tâm n’gor tâm ban kơt bah dih n’gor đŏng. Ăp năm, nkuâl rdâk njêng trong nchrăp gay rdâk njêng ndơ geh ƀư OCOP. Tâm nê, lah trong sơch ăp ndơ geh nău dơi rdâk njêng ndơ OCOP, nkoch trêng rgŏ jă nuĭh ƀon lan gay râng. Lôch nê, tât  khay 11 ri nkuâl mbra ƀư rơh hop gay hội đồng khoa học uănh năl săk kah uĕh ndơ geh ƀư OCOP. Lôch nê kơp dơn ndơ geh ƀư OCOP n’glĕ nău dơi kan bah nkuâl, njuăl an n’gor gay ŭanh năl di tay n’hanh kơp dơn.

-Tâm pah kan ntop kơl, ndrel hăn ăp nuĭh tơm ƀư, nkuâl hŏ mâp âk jêr n’hanh hŏ nkra ăp nkô̆ nău nê mhâm mêh?

Nău jêr jŏt lah lah lơn âk ăp rnăk ƀon lan kan lŏ mir hăn bah nău kan tuch tăm mât rong, ndơ tât đah khoa học kỹ thuật, công nghệ, trong tăch luh n’hanh rdâk njêng ndơ geh ƀư OCOP. Tĭng nê, UBND nkuâl hŏ rđău đă Jrô kan tuch tăm mât rong kan  nsum đah jrô kan wăng sa ntŭk ntô ndơ dŏng rƀŏng trong, ntĭm nti ăp rnăk ma ndơ geh ƀư lah nchrăp rdâk njêng an ndơ geh ƀư OCOP n’hanh hợp tác xã, rnăk hội viên joi gĭt ăp rêng kan mpeh njêng luh ndơ geh ƀư OCOP bah he n’hanh rƀŏng an khân păng hăn kơt nti  du đêt trong ntĭt leo rdâk njêng ndơ geh ƀư OCOP ta nkuâl bah he. Ăp năm, UBND nkuâl hŏ nkoch mbơh ma ăp mpôl kan ƀư ndrơng ndơ ta n’gor tâm ban kơt bah dih n’gor gay ăp nuĭh tơm kan tât đah ăp ndơ tăch, ăp ndơ geh ƀư êng ƀa ƀă dơi kơp dơn OCOP gay ăp rnăk kơt nti n’hanh ƀư tĭng.

- Lôch 4 năm an ƀư bôk nău kan ăp xã du ntil ndơ geh ƀư, nău dơi ƀon lan kan lŏ mir nkuâl Ia Grai lah moh ndơ mêh wa?

Tâm bah ri aơ nơh, UBND nkuâl hŏ rdâk njêng âk ndơ geh ƀư OCOP. Na nê̆ lah 14 ndơ geh ƀư mpeh tuch tăm tâm nê lah geh 4 ntil ndơ geh ƀư OCOP 4 sao n’hanh 10 ntil ndơ 3 sao. Aƀaơ, ăp ndơ geh ƀư dja hŏ tŏng rnoh di tĭng bah n’gor n’hanh ăp năm ŭanh năl tay ri ăp ndơ geh ƀư dja dơi mât n’hanh dơi kơp dơn tay. Măt êng, nkuâl rđău đă lah ân n’hao dơi săk kah uĕh ndơ geh ƀư OCOP. Tĭng nê, mpeh ntô lĭr đăp mpăn dơi rnoh di uĕh. Tâl bar lah mpeh săk kah ndơ geh ƀư. Tâl pe lah mpeh ƀoi tĭng tơm luh hŏ dơi n’hao du kơn tŏng đah nău ŭch geh bah nuĭh dŏng tâm n’hanh bah dih n’gor. Lơn âk lah mpeh ndơ geh ƀư tuch tăm bah nkuâl kơt phe, găr điều, cà phê, mắc ca n’hanh let năp tay mbra pơk hvi tay tât du đêt ndơ geh ƀư tĭng nău ntĭt êng, trong rƀŏng hun hao bah kônh wa ƀon lan ta nkuâl đŏng.

-Rdâk njêng ndơ geh ƀư OCOP ơm hŏ jêr hôm, ndơ̆ ndơ geh ƀư tât ntŭk tăch lah nău mô dơh. Ndrĭ let năp tay, nkuâl mbra moh geh trong nchrăp gay ndrel hăn đah ăp nuĭh tơm ƀư mêh wa?

Tâm let năp tay, tĭng nê, nkuâl mbra geh trong nchrăp njêng du rmôt kơl kan gay rdâk njêng hun hao ndơ geh ƀư OCOP lĕ ma jrô kan tuch tăm, jrô kan wăng sa tât ntŭk ntô ndơ dŏng n’hanh du đêt nhih pah kan đơn vị êng ƀa ƀă. Lôch nê, rmôt dja kơl ăp rnăk ƀon lan, hợp tác xã, ăp rnăk tăch rgâl mpeh ndơ geh ƀư tuch tăm, mhâm ƀư gay tât dơi đah ndơ gay rdâk njêng ndơ geh ƀư OCOP n’hanh ăp rêng tĭng ƀư gay dơi kơp dơn ndơ geh ƀư OCOP du trong dŭt dơh soih. Nkuâl Ia Grai nkoch trêng, mbơh n’hơ 14 ntil ndơ geh ƀư OCOP gay mô dơn lah an nuĭh ƀon lan he gĭt lor, gay ƀư ăp ndơ geh ƀư ntĭt kơt ƀư nklâm ndơ pă an; mô lah ăp ndơ geh ƀư gay nkoch n’hơ tât ăp ntŭk êng ƀa ƀă. Nkuâl hŏ nkoch trêng rgŏ jă n’hanh leo ƀư ntŭk pla n’hơ ăp ndơ geh ƀư OCOP gay ăp nuĭh ƀon lan gĭt dơi ndơ geh ƀư ntĭt êng bah nkuâl. Tâl bar lah nănh mbơh nău lư buăt nthoi tât ntŭk tăch rgâl bah dih n’gor gay ƀư ăp đại lý mpeh ndơ geh ƀư OCOP bah nkuâl tât ăp n’gor băl lam dak đŏng.

-Ơ, dăn lah uĕh wa Đỗ Văn Đông.