VOV4.M’nông:   Cà phê lah nău kan ndơ tăch n’gluh khlay bah n’gor Gia Lai, nsĭt tay nău geh hang rhiăng rkeh đôlar du năm. Gay n’hao uĕh kah n’hanh hao khlay cà phê, ƀon lan, doanh nghiệp n’hanh ăp nău kan bah n’gor Gia Lai dôl nsrôih tâm rgop gay rgâl trong mât tăm, nkret njêng n’hanh ndâk njêng moh an ăp ndơ cà phê bah n’gor.

Aơ lah năm bôk năp rnăk wâl nô Hồ Văn Lài ta thôn Hàm Rồng, phường Chi Lăng, nkual ƀon têh Pleiku janh tâm rgop đah du doanh nghiệp way nkret njêng cà phê uĕh kah âk tâm n’gor gay mât tăm 2,5 ha cà phê robusta. Râng trong tâm rgop, mir cà phê bah rnăk wâl Lài dơi rgâl ntrong kan rgâl mhe bah trong mât chăm tât nău pĕ lêh. Săk geh wăng sa nsĭt tay âk lơn nkôp đah trong tăm way ơm.

          “Năm aơ mir jay gâp tâm rgop năm bôk năp ri trong mât chăm geh nău rgâl. Ntĭt nsa kơt tâm nău pĕ lêh play dŭm lah 85% tât 90% mhe pĕ. Jêh rnôk mât tăm mô dŏng ăp ntil dak si mpa rong tơm tăm kơt dak si ndrŭng, dak si pih, tâm rgŏ năp tay dŏng phân hữu cơ gay di cà phê kloh uĕh. Hôm mpeh đah ndơ geh tâm rgop mbra dơi công ty ton rwăt, rnôk tăch ntop tay rnoh khlay nkô̆ nău yor an dŭm 85-90%”.

Cà phê kah dơi nuĭh ƀon lan rgum pĕ geh rnoh dŭm rlău 85%

Ngoăy tâm âk doanh nghiệp săch cà phê uĕh kah âk lah ndơ khlay gay rdâk njêng nău kan, Công ty TNHH Cà phê Tropici Tây Nguyên dôl tâm rgop đah ăp rnăk tăm cà phê Robusta ta Gia Lai n’hanh cà phê arabica bah Kon Tum gay ndâk njêng moh êng ndơ. Rƀŏng tât n’hao uĕh ntŭk tăm, Công ty lĕ tiăr nti an nuĭh ƀon lan trong tâm rgop tăm cà phê tĭng trong sinh thái, hữu cơ. Rlău ma nĕ, gưl nkre njêng cà phê dơi ntŭk kan dŭt uănh khlay. Wa Nguyễn Hải Phong, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Cà phê Tropico Tây Nguyên an gĭt:

“Khlay ngăn tâm cà phê kah, cà phê kloh uĕh, cà phê săk jêng âk geh tâm nău mât chăm pĕ lêh n’hanh nkret njêng. Công ty mpôl hên lĕ ntrôl dăng nău aơ nĕ lah cà phê dơi pĕ play dŭm dơi ih ta ndrơng, kơt du trong ih tŏng ăp kỹ thuật gay rnoh sĭk n’hanh ăp hợp chất êng pơng dơi lăp tâm grăp cà phê. Ri đah ăp trong kơt nĕ ri n’glêh dŭt he dơi rlăy lĭt cà phê ri pơng mbra êng cà phê ngăn. Ndrĭ jêng an rgâl nău ƀư uĕh blău cà phê n’hanh ndơ̆ ăp nău wât ntop kơl an nuĭh ƀon lan, n’ăp nău nkret njêng, ri gâp ntrôl dăng an khân pơng ri khân pơng dơi ƀư lĕ rngôch ăp nău kơt nĕ”.

 Wa Nguyễn Kim Anh-Kruanh jrô kan Tuch tăm mât rong n’hanh hun hao ƀon lan nkuăl Đăk Đoa, n’gor Gia Lai an gĭt: nkuăl lĕ ƀư tĭng 7 nău nchrăp ƀư ntop kơl hun hao nkra njêng tâm rgop trong khlay tâm tơm prăk bôk nău kan rƀŏng tĭng gưl ngih dak mpeh ndâk njêng ƀon lan mhe đah dĭng lĕ rnoh prăk rlău 4,6 rmen prăk an 443 rnăk ƀon lan. Ăp nău nchrăp ƀư rgop ntrôl nău mĭn nkra njêng bah nuĭh ƀon lan, tĭng gưl jêng ăp nkual tăm rgum tĭng ăp nău tâm di nâp nâl kơt VietGAP, hữu cơ, GlobalGAP... hăn ndrel đah tăch. Knơm ma nĕ, săk geh, uĕh kah, khlay tơm tăm nar lơ hao nkôp đah bah năp đaơ; rgop ndâk njêng moh an ndơ, đăp mpăn ntŭk tăch luh, n’hao an nău geh an nuĭh ƀon lan.

Cà phê jêh dơi pĕ play dŭm n’hanh ih ta ndrơng tĭng trong kỹ thuật.

Cà phê dôl lah nău kan ndơ tăch n’gluh khlay bah Gia Lai, đah ndơ tăch n’gluh tâm năm 2021 geh rlău 200.000 tấn, đah dĭng lĕ rnoh khlay nklăp 350 rkeh đôlar. Aƀaơ nău kan tuch tăm n’gor Gia Lai dôl nsrôih ndâk njêng, jêh trong mât tăm cà phê robusta tĭng bôk nău rgop tâm nchră hun hao cà phê kah Việt Nam, lvang năm 2021-2030. Tĭng nĕ, Gia Lai dôl rƀŏng tât ŭch hun hao nklăp 2.300 ha cà phê kah robusta tâm năm 2030. Wa Nguyễn Thị Phương Mai, Groi kruanh n’gâng kan Khoa học Công nghệ n’gor Gia Lai, lah:

“N’gâng kan Khoa học Công nghệ mbra tâm rgop đah ăp n’gâng kan, nău kan geh tât, ntop kơl doanh nghiệp, hợp tác xã tâm nkra njêng cà phê, cà phê kah, cà phê hữu cơ, dăn chứng chỉ, gĭt tât ntŭk tăch, hun hao ntŭk tăch, hun hao moh êng ndơ, pơk hvi tâm rgop. Rlău ma nĕ, mpôl hên mbra kơl lor ntop kơl prăk kon manh an ăp ntŭk kan doanh nghiệp rgâl mhe công nghệ”.

Ta Gia Lai aƀaơ geh dŭt âk doanh nghiệp, hợp tác xã tâm rgop đah nuĭh ƀon lan n’hao nău khlay ndơ; tâm nĕ dŭt âk tăm cà phê, tiêu, tơm sa play geh uĕh kah âk gay tăch n’gluh. Năm 2021, Nkuăl ủy Đức Cơ, n’gor Gia Lai lĕ an nghị quyết hun hao lŏ mir tĭng trong nâp nâl. Tĭng nĕ, nău ntrôl dăng ký ton đah ăp tập đoàn têh, công ty geh têh dăng lŏ mir gay tâm rgop tuch tăm đah nuĭh ƀon lan lah du gưl khlay tâm trong nchrăp aơ.

                    Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja