VOV4.M’nông- Dak Lak dôl n’hao nău kan ƀư tĭng mât rong tĭng trong “Hao têh tâm di ueh”, mât đăp mpăn nâp nâl, săk rnglăy tâm nău njêng tay nău kan tuch tăm. Nău kan mât rong dôl geh rgâl bâh ntơm mât rong nchrai êng jêng mât rong têh rgum nsum đăp mpăn sinh học đah nău tâm kơl kan bâh ăp doanh nghiệp ƀư njêng kon ntil n’hanh ndơ sa an ntil mât rong, đah ăp rnăk ƀon lan. Yơn lah, tâm rnôk dăch aơ nău tâm boh kan ndrel aơ geh mô ueh rnôk ma doanh nghiệp rgâl êng nău tâm ton kan ƀư an ƀon lan geh âk nău roh dơm Nău ngăn nău mât rong djăr ma nuĭh ƀon lan ta Dak Lak ƀư tĭng nău tâm ton kan đah công ty TNHH Japfa Comfeed Việt Nam lah du nău ntĭt.

Âk khăy ba năp, ntŭk mât rong djăr bâh rnăk vâl yuh Hoàng Thị Cúc ta xã Hòa Thắng nkuăl ƀon têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak ntâl mpông krep. Ăp ntil ndơ dŏng mât rong djăr dah jăng lêng lang, mbruĭh krêp bêng. Uănh ntŭk mât rong djăr geh ntuh ƀư rdâk njêng rlău 2,5 rmen prăk ntâl mpông nklơi dơm, yuh Cúc dŭt rngot ngăn. Yuh Cúc nkoch: Năm 2019, yuh ntơm tâm rgop đah công ty TNHH Japfa Comfeed Việt Nam rdâk njêng ntŭk mât rong djăr đah nău têh rlău 15 rbăn mbâl djăr. Bar rơh bôk năp geh sa, yuh manh tay prăk ntuh mât rong hao tât 30 rbăn mblâm đah nău kơp lah geh kanŭng tâm 3 năm mbra geh mplơ̆ tay prăk ntuh kan bôk năp.Yơn lah, bâh rơh tal 3, yuh Cúc lơ ma rong lơ ma roh. TĬng yuh Cúc tâm nău ton kan đah công ty Japffa mbơh lah rong djăr kanŭng 90 nar lah dơi tăch. Yơn kanŭng geh rơh bôk năp lah dơi tăch di nar, hôm ăp rơh ba kơi ntoch tât rlău 130 nar. Rlău ma nĕ, bôk năp công ty an rnoh djăr khĭt, roh hoach lah bâh 5-7% yơn bâh ntơm nar 1/8/2021 jur hôm 3,5%. Tât aƀaơ, lĕ geh roh dơm rnon bâh nău mât rong djăt tâm rgop kan nsum lah rlău 3 rmen prăk.

“ Aƀaơ gâp ŭch nklơi dơm trok prăk kon ngân hàng, lơn lah mât rong djăr hoach prăk rlău 100 rkeh prăk/ rơh ndrel đah prăk manh bâh công ty đŏng. Yor rnôk nglăp djăr, công ty lĕ geh mât kân he dê du rnoh mât uănh du ndrung 50 rkeh prăk đŏng, 2 ndrung 100 rkeh prăk ma ăp rơh n’hâp 20 rkeh prăk, prăk nĕ lah he mô dơi rong djăr ma mô geh trok prăk công ty. Gâp tăch djăr lĕ mô hôm geh prăk kon hôm ma hôm nha roh dơm prăk rvăt lâk, công ty an geh n’hâp du ky lâk geh rmal tât 18 rbăn prăk đŏng.

 Ƀah đah nĕ mô ngai, ntŭk mât rong djăr bâh yuh Dương Thị Yên lĕ geh roh dơm đŏng lôch bar pe rơh bôk năp geh sa. Yuh Yên an lah, nău roh dơm lah yor công ty mô ngăch tăch, an djăr lĕ jŏ ir.

“Bar ntŭk mât rong aơ roh âk ngăn, rlău 1 rmen prăk. Ma mô gĭt công ty mhâm kan, tât 130 nar công ty mơ geh tăch, tâm nĕ djăr deh tăp tâm ndrung lĕ dŭt âk đŏng. Nar lăp donh du thung tăp. Ma aƀaơ rong djăr tât deh tăp rĭ gâp mô gĭt mhâm công ty ƀư”.

Tâm ban kơt nĕ đŏng, nô Lương Văn Hùng ta xã Ea Na, nkuăl Krông Ana, n’gor Dak Lak lĕ geh manh rlău 2 rmen prăk ntuh ƀư rdâk njêng ntŭk mât rong gay ma tâm rgop kan ndrel rong djăr đah Công ty Japfa Comfeed Việt Nam bâh năm 2020. Yơn lah kanŭng geh rơh bôk năp geh sa, ăp rơh ba kơi bol ma geh ƀư ăp trong kan mât rong kơt công ty mbơh đă yơn djăr geh khĭt n’hanh roh dơm dŭt âk đŏng.

“Uănh nsum bar pe rơh ba kơi lĕ geh ƀư đŏng, bâh nĕ let năp lah roh dơm. Djăr khĭt rngot đŏng. Khân păng lah hên mât mô nê̆ tâm rnôk roh dơm 30 bình ga, điện, sah ônh đŏng nău hoach mât rong. Dak si săm ji, tâm nău kan nsum tâm ton rĭ geh yơn ma aƀaơ djăr geh ji jêng lah hăn rvăt dak si dơm lah mô an kơt nĕ uh nuih ngăn lah păng khĭt mhâm ƀư, dak si rvăt du kg 3 rkeh, 5 rơh mât rong roh dơm 2 rmen prăk rlău hôm, du rơh rong ntop tay bar pe rhiăng rkeh prăk.

Tĭng nău kơp bâh ntŭk kan mât rong- săm kon rong n’gor Dak Lak, aƀaơ geh bơi tât 100 rnăk ƀon lan tâm rgop mât rong đah công ty Japfa Comfeed Việt Nam đah bơi tât 2 rkeh mblâm du năm. Tĭng wa Trần Thị Thủy, groi kruanh ntŭk kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao ƀon lan nkuăl Buôn Đôn, ta ntŭk geh dŭt âk rnăk mât rong djăr, aơ lah nău ntĭm rgâl mhe mât rong an tâm di đah nău mpŏng ueh mhe bâh nkuăl. Yơn lah rnôk âk rnăk mât rong roh dơm n’hanh ntâl mpông, rĭ ntrong mât rong aơ an geh uănh n’hêl tay.

“Đdah ntŭk kan tuch tăm mât rong ta nkuăl rnôk geh djăt nău mbơh tơih lĕ geh tât ta ăp rnăk mât rong ưănh năl nău ngăn gay ma uănh n’hêl mhâm nău kan. Lôch nĕ hên geh uănh tay nău tâm ton kan nĕ, geh sƀ mbơh na nê̆ njoăl an công ty. đah nuĭh ƀon lan n’hanh doanh nghiệp an geh tâm kơl, an geh pah kan nsum.

Nău ngăn geh mhe nkoch bah lơ nê an saơ tâm rgop kan mât rong sŭr ndrôk ta n'gor Dak Lak đah nuĭh ƀon lan n'hanh doanh nghiệp hôm geh trôm blŏng n'hanh rêng tâm rgop đah ƀon lan kan lŏ mir, nuĭh doanh nghiệp, ngih dak mô hŏ lhăt jong. Rơh tâm ôp đah wa Trần Ngọc Sơn, Groi Chi cục trưởng, Chi cục Mât rong n'hanh Thú y n'gor Dak Lak mbra ƀư kloh lơn nkô̆ geh tât nău ngăn geh mât rong gia công n'hanh ăp trong nkra bah n'gor.

- May mbra an gĭt mhâm nău ngăn geh mât rong tâm rgop nsum ta n'gor Dak Lak aƀaơ mêh wa?  

Wa Trần Ngọc Sơn: Mât rong ƀon lan đah doanh nghiệp tâm rgop nsum aƀaơ lah du ntŭk chrat ang bah mât rong n'gor Dak Lak. Ta lam n'gor aƀaơ geh 8 công ty mât rong sŭr, djăr tĭng trong ƀư tâm rgop nsum đah nklăp 400 ntŭk mât rong rgum n'hanh âk nklăp 200.000 mblâm sŭr n'hanh 3.000.000 mblâm djăr. Rnôk râng trong kan mât rong tâm rgop nsum đah ăp công ty mât rong ri nuĭh ƀon lan bah ir rmoh rman nuh srê đah mât rong êng tĭng rnăk n'hanh ntŭk mât rong jê̆ chrai êng ƀa ƀă. Nuĭh ƀon lan dơi ton rvăt lĕ đăp mpăn, nsĭt geh wăng sa âk lah dơi geh ăp rnoh mbrô jao mât klŭp tĭng nău tâm ton n'hanh mô nsing tâm rnoh khlay ntŭk tăch rgâl bah ndơ geh ƀư mât rong tâm ban kơt rnoh khlay ndơ dŏng mât rong đŏng. Hôm mpeh nău jêr jŏt ri lơn âk ăp công ty tăch mblâm n'hanh mô hŏ rdâk njêng săk ntơ lư, mô hŏ joi geh ntŭk tăch rgâl đăp mpăn.

- Gay đăp mpăn nău dơi an nuĭh mât rong, n'gâng kan mât rong n'gor n'hanh thú y n'gor hŏ geh moh trong ƀư mêh wa?   

-Wa Trần Ngọc Sơn: Gay nău kan mât rong hun hao n'hanh di tĭng nău an bah pháp luật, nkre đăp mpăn nău dơi an nuĭh mât rong tâm rgop nsum geh nău dơi n'gâng kan mât rong n'hanh thú y hŏ geh âk trong nkra. Na nê̆, bôk  năp  mpôl hên n'hao dăng nkoch trêng tâm rgop kan nsum lhăt đah n'gâng kan ta ntŭk đah ăp nhih pah kan mât uănh geh tât gay ntĭm nti kơl doanh nghiệp n'hanh nuĭh ƀon lan râng tâm rgop mât rong wât kloh n'hanh tĭng ƀư jăp ăp quy định bah pháp luật Ngih dak mpeh mât rong n'hanh thú y tâm ban kơt ăp quy định pháp luật êng ƀa ƀă geh tât. Tâl bar, lah mpôl hên n'hao  dăng pah kan hăn ôp uănh n'hanh rmal ăp nuĭh ƀư tih pháp luật. i ngăn tâm bah ri aơ nơh, geh tâm pit nău geh đah nuĭh ƀon lan mât rong djăr đah công ty Jafa ri mpôl hên mpơl nău uănh khlay, jă ăp tơm nuĭh geh tât hao tât chi cục gay hop, ndrel nkra tâm rkeh n'hanh rgâl di tĭng nău way đăp mpăn tâm ban nău geh, tâm di bah doanh nghiệp bah nuĭh ƀon lan n'hanh bah ngih dak. Mpôl hên ndrel kan nsum đah ăp nhih pah kan dơi kan n'hao dăng ntrŭt ntrôl tăch rgâl, nta trong dơh an tăch luh ndơ geh mât rong. Lơn lah, tâm nkô̆ nău si ƀŭt geh tât trong kan mât rong, thú y ma mpôl hên dơi jao ƀư si ƀŭt geh tât, pă an ngăch mô geh kol khan, mô nking kol đah doanh nghiệp tâm ban kơt nuĭh ƀon lan rnôk ŭch ƀư si ƀŭt geh tât.

- N'gâng kan mât rong - Thú y n'gor mhâm geh nău njrăng đă tâm nău tĭng ƀư ăp trong kan tâm rgop bah nuĭh mât rong mêh?

Wa Trần Ngọc Sơn: Mât rong lah n'gâng kan geh nău nkol n'hanh ăp mpôl ăp nuĭh rnôk râng mât rong ri ân tŏng ăp nău đă bah ngih dak. Đah công ty ri ân gŭ mĭn tĭng kơn rdâk njêng lôch jêh ăp tŏng trong mât rong tĭng rnoh khlay jĭr êng, nsing kalơ nê uănh năl di na nê̆ ntŭk tăch gĭt năl kloh rvah nău ŭch geh rvăt dŏng n'hanh rnoh khlay. Ntơm bah nê, he rdâk njêng trong nchrăp tâm rgop mât rong tâm di, đăp mpăn mât rong lor nchrăp, n'hao rơ̆ jêng, n'hŭch rnoh khlay, đăp mpăn ƀư tĭng trong rƀŏng hun hao mât rong đăp mpăn, kloh uĕh n'hanh nâp dăng jŏ jong. Rnôk rdâk njêng, tâm dăn tâm ton tâm rgop mât gay ký ton đah nuĭh ƀon lan đă công ty ân ton geh nău tâm ban tâm di n'hanh ngăn ngăn bah doanh nghiệp bah nuĭh ƀon lan n'hanh bah Ngih dak tĭng nău way an bah pháp luật. Đah nuĭh mât rong, lor rnôk râng tâm rgop ân gĭt wât kloh ăp nău way an bah ngih dak dôl dŏng aƀaơ, pơk uănh na nê̆ si ƀŭt tâm ton lor rnôk ký n'hanh lah ŭch nuĭh ƀon lan mbra dơi manh luật sư gay ntơh măt n'hanh râng tâm rŭn tâm ton đăp mpăn nău geh tâm di./.

- Ơ, dăn lah uĕh wa.

Nuĭh rblang: Điểu Thân n'hanh Thị Đoắt