VOV4.M’nông- Mhe aơ, n’gâng kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao ƀon lan tâm rgop đah UBND n’gor Dak Lak leo ƀư rơh rƀŭn nchră uănh năl nău geh ƀư tĭng nău nchrăp kan tăm tay cà phê lvang năm 2014-2020, mbơh tơih nău kan tăm tay cà phê lvang năm 2021-2025. Tĭng nĕ, ăp n’gor tâm nkual Tây Nguyên n’hanh du đê̆ ntŭk ta lam dak geh ƀư tay nău kan tăm tay cà phê. Nkô̆ mpŏng ŭch tât năm 2025, lam dak geh tăm tay n’hanh ndop tơm nkra mhe klâp ma 107 rbăn ha cà phê, tâm nĕ dŭt âk ta ăp n’gor Tây Nguyên.

Lam dak aƀaơ geh 710 rbăn ha cà phê, lah tơm công nghiệp tơm ta Việt Nam, dâk tal 2 mpeh rnoh neh tăm, kanŭng ba kơi cao su. Nău geh cà phê bâh Việt Nam geh 2,8 tấn/ha, âk rlău 3 tơ̆ đah lam ntur neh, rnoh geh klâp ma 1,8 rkeh tấn, dâk tal 2 ta lam ntur neh ba kơi Brazil. Aƀaơ geh rlău 20 n’gor tăm cà phê, geh klâp ma 90% rnoh neh rgum ta Tây Nguyên. Năm 2021, tăch an dak bah dih cà phê bâh Việt Nam geh rlău 1,56 rkeh tấn, đah rnoh khlăy rlău 3 rmen đôlar, hŭch 2,7% mpeh rnoh âk, yơn hao 9,4% mpeh rnoh khlăy đah năm 2020.

Ƀư tĭng bôk nău kan “Tăm tay cà phê ăp n’gor Tây Nguyên lvang năm 2014-2020”, tât aƀaơ, cà phê ndop tơm ƀư mhe bơi tât 150 rbăn ha, rlău 30 rbăn ha đah nău nchrăp. Nău geh tăm tay hao rlău 3 tạ/ha.

Êng ta Dak Lak aƀaơ geh rlău 210 rbăn ha cà phê, rnoh geh ăp năm geh rlău 520 rbăn tấn cà phê rnglăy. Ntil ndơ cà phê bâh Dak Lăk đah nău ntơ n’hahnh nău ntĭm leo nkual neh “Cà phê Buôn Ma Thuột” lĕ geh tât râng ta rlău 80 ngih dak n’hanh nkual neh. Lvang năm 2014-2020 n’gor Dak Lak an geh tăm tay bơi tât 41.600ha, yơn lah nău ngăn mhe geh ƀư dơi 35.400ha, geh 85% đah nău nchrăp. Wa Nguyễn Hoài Dương, Giám đốc ntŭk kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao ƀon lan n’gor Dak Lak an gĭt.

        “Rnôk tăm tay an geh âk năm gay ma tâm pleh tăm đah ăp tơm êng rnôk mhe tăm bôk năp yor nĕ nău geh bâh ƀon lan lĕ hŭch roh âk n’hanh nău mĭn bâh ƀon lan âk nuĭh mô ŭch tăm tay yor mô geh ndơ sa tâm bar pe năm kâp tơm têh”.

       Ƀư tĭng bôk nău kan tăm tay cà phê lvang năm 2014-2020 lĕ ntop kan dŭt khlăy tâm nău n’hao an săk rnglăy mât tăm cà phê ta Tây Nguyên bâh nău dŏng ăp ntil mhe, kĩ thuật mhe. Yơn lah, wa Đoàn Ngọc Có, groi Giám đốc ntŭk kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao ƀon lan n’gor Gia Lai an gĭt, nău tăm tay hôm nha geh âk nău jêr, ngăn lah rnoh prăk.

        “Tâm ba năp nơh he lĕ dŭt nsrôih ăp nău nuĭh ƀon lan geh gĭt đah rnoh prăk manh hôm nha geh mâp âk jêr jŏt. Yor du đê̆ rnăk ƀon lan lĕ manh prăk n’hanh lĕ nchăm sổ neh, jay ta ngân hàng ta năp nĕ jêng mông nar aơ geh ƀư tăm tay khân păng an geh trok tay prăk manh aơ n’hanh geh manh tay. Du đê̆ rnăk ƀon lan nuĭh rnoi đê̆ rĭ pah kan bâh ntơm nơh mô geh mât uănh tât nău pă tay sổ đỏ, ma rnôk ê hŏ geh sổ đỏ rĭ nău manh prăk dôl mâp âk jêr jŏt”.

N’gâng kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao ƀon lan geh nău mpŏng nchrăp tât năm 2025, tăm tay n’hanh ndop tơm klâp ma 107 rbăn ha cà phê, tâm nĕ, tăm tay 75 rbăn ha, ndop tơm 32 rbăn ha. Nchrăp, nău geh rlău 1 ha cà phê lôch tăm tay n’hanh ndop tơm hao 1,5 tât 2 tơ̆ đah ê lor geh tăm tay.

        Tĭng nău nchrăp, ta 5 n’gor Tây Nguyên geh: Lâm Đồng, Dak Lak, Dak Nông, Gia Lai, Kon Tum rnoh neh tăm tay cà phê lvang năm 2025 klâp ma 91 rbăn ha, tâm nĕ geh tăm tay 64 rbăn ha, ndop tơm lah 27 rbăn ha. Rnoh neh tăm tay hôm e ta ăp n’gor kơt: Sơn La, Điện Biên, Quảng Trị, Bình Phước, Đồng Nai, Bà Rịa- Vũng Tàu.

Gay ma dơi geh nkô̆ mpŏng kan aơ, Ủy ban nhân dân ăp n’gor, nkuăl ƀon têh mhe mbơh mbra ƀư lôch nău nchrăp tăm tay n’hanh ndop mhe cà phê ta ntŭk; ăp ntuĭk kan, nuĭh kan geh nău ŭch tăm tay n’hanh ndop tơm mir cà phê geh mbơh dăn đah nău nchrăp ủy ban nhân dân gâl xã n’hanh tâm ôp đah ngân hàng gay ma manh prăk tăm tay cà phê.

N’gâng kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao ƀon lan an gĭt, ntrong kan khoa học công nghệ geh an lor gay ma n’hao nău dơi mĭn uănh, rgâl mhe công nghệ tăm tay n’hanh ndop tơm cà phê an ăp ntŭk kan khoa học công nghệ bâh n’gâng kan n’hanh ăp ntŭk. Nkre lah rdâk njêng trong kan ƀư ntil tŏng tâm di nău mpŏng ta ăp ntŭk, an tâm di tŏng nău ŭch tăm tay n’hanh ndop tơm mir cà phê. Ndrel đah nĕ lah n’hao ƀư tĭng ăp trong kan mât uănh ngih dak mpeh ntil cà phê tĭng nău ntrŭnh bâh pháp luật gay ma nuĭh tăm cà phê geh dŏng ntil an tâm di, rnoh khlăy tâm di.

Ta meng nĕ, n’gâng kan tuch tăm lĕ geh uănh nđôi, ƀư lôch nău ntrŭnh kĩ thuật tăm tay n’hanh ndop tơm cà phê an tâm di đah ăp nkual gŭ rêh, n’hao rnoh rnoh tăm tay n’hanh ndop tơm cà phê an geh nău dơi, geh njoat pơk hvi rnoh neh tăm cà phê tĭng trong ƀư ueh, tâm di đah nău dơi nău geh ta ntŭk. ăp ntŭk kan, ăp n’gâng kan mbơh tơih, rgŏ jă mbơh nti kĩ thuật tăm tay n’hanh ndop tơm cà phê an nuĭh mât tăm.

Nuĭh rblang: Thị Đoắt