VOV4.M’nông- Ăp ntil ndơ sa mât rong hao khlăy mbro, tâm rnôk rnoh tăch sŭr rêh mô khlăy ƀư an nuĭh mât rong ta Dak Lak mâp âk nău jêr. Ntŭk kan têh mbơh đă n’huch rnoh khlăy tăch ndơ sa an ntil rong tâm rnoh khlăy mât rong lah ngoăy tâm âk trong kan dŭt khlăy rnôk aơ. Ntrong kan let năp tay lah dŏng ndơ sa ta ăp ntŭk ơm geh, rgâl du đê̆ rnoh neh tuch tăm mô jêng jêng tăm ăp ntil ndơ sa an kon rong.

          Ntơm nơh, rnăk vâl wa Đinh Công Việt, ta buôn Ea Nho, xã Cư Kpô, nkuăl Krông Búk way geh bâh 15 tât 20 mblâm rke tâm ndrung, nău geh klâp ma 5 rkeh prăk/khay. Rlău 1 năm aơ, rnoh khlăy ndơ mât rong hao khlăy, rnoh ndơ sông sa an ntil ndơ rong hao khlăy đŏng, tâm rnôk nĕ rnoh khlăy tăch poăch sŭr hŭch bâh 10 tât 20 rbăn prăk/1kg nău aơ ƀư an rnăk vâl wa Việt geh âk nău jêr jŏt.

        “Ntơm nơh gâp rong âk ngăn, rong 7-8 me ngăn, tât deh lah bu sŏk kon lĕ rngôch, yơn aƀaơ yor rnoh ndơ sa khlăy, kơt lâk dŭt khlăy. lâk ntơm nơh 5 rbăn /1kg, aƀaơ 7 rbăn /1kg jêng lah dŭt jêr an rnăk vâl hên, nĕ dĭng rnăk hên n’huch rnoh mât rong. Tât atay jêr jŏt ir rnăk gâp rgâl rong ntil êng, mât rong kơt aơ roh dơm dŭt âk, mô geh sa kơt ntơm”.

Tâm ban kơt wa Đinh Công Việt, rnăk vâl wa Nguyễn Tuấn Anh ta thôn 5, xã Krông Buk, nkuăl Krông Pach lĕ geh n’huch du n’gul rnoh mât rong mpôl sŭr rnăk nơm đah khay aơ năm 2021 yor lah mô dơi tŏng prăk rvăt ndơ sa an păng. Wa Tuấn Anh an gĭt, bâh dŭt năm 2020 tât aƀaơ rnoh khlăy ndơ sa an ntil rong hao 13 tơ̆. Đah rnoh hao 300-500 prăk/kh ăp tơ̆ hao, rnoh khlăy bâh lĕ rngôch ăp ntil ndơ sa mât rong aƀaơ lĕ hao rlău 6 rbăn prăk/1kg.

        “Kơt jay gâp rong sŭr me deh kon n’hanh rong tât sŭr sa poăch tât rnôk tăch kanŭng geh 3 tât 400 tâm du mblâm dơm, hôm rvăt ntil rĭ kanŭng geh 150 tât 200 lah âk ngăn hôm i nẹ. Gâp lĕ n’huch rnoh rong bâh 5 tât 70 mblâm, ntơm nơh rnoh aơ lâk mô hŏ khlăy rĭ gâp rong bâh 150-200 mblâm”.

Hôm wa Lê Xuân Sáng- dăch jay wa Nguyễn Tuấn Anh rĭ an gĭt, rnoh khlăy poăch sŭr aƀaơ thuk dŭt âk đah rnoh khlăy ndơ sa.

        “Sŭr mât rong rĭ hoach âk yơn nău geh mô geh âk. Mơh lơh dĭng kơt nĕ, yor lâk ăp nar lơ ma khlăy ma rnoh poăch sŭr mô khlăy. Yơn ma nuĭh ƀon lan mât rong lah mô mât mô geh ndơ ma dŏng ma sa. Lah rnoh khlăy ndơ sa thuk oi rĭ nuĭh mât rong mô ir roh dơm. Lah ma khlăy kơt aơ mbro nuĭh mât rong ach o dơm”.

          Tĭng nău mbơh bâh wa Trần Ngọc Sơn, groi kruanh ntŭk kan mât rong n’hanh thú y n’gor Dak Lak, lĕ rnoh sŭr ta n’gor aƀaơ klâp ma 860 rbăn mblâm. Rnoh sŭr rêh aƀaơ klâp ma 55 rbăn prăk/kg, dah 77% đah rnoh mât rong sŭr rêh ndrel năm 2021, yơn rnoh khlăy ăp ntil ndơ sa mât rong hao tât 40%, jêng nuĭh mât rong sŭr mâp âk nău jêr. Wa Trần Ngọc Sơn  an lah, nuĭh mât rong an geh n’hao nău uănh joi, dŏng lĕ rnoh ndơ sa tâm dak nơm nkre lah rhoăt gleh ntŭk rvăt tăch ndơ sa an sŭr gay ma n’huch rnoh khlăy.

        “Nŭh mât rong an geh tăm ntop tay mbo, bum, tuh gay ma ƀư mpli ndơ sa ndơn đah ndơ rvăt. Rlău ma nĕ, ƀon lan mbra dơi geh mât rong ka, brun neh gay ma ƀư ndơ sa, bah ir rvăt, n’huch rnoh prăk mât rong. Ta meng nĕ, an geh pă dăp tay trong kan pah kan, an geh tât râng ta rmôt kan ndrel, htx, ăp ntŭk pah kan ndrel mpeh tuch tăm mât rong gay ma tâm nchră, rvăt ăp ndơ sa mât rong đah rnoh âk sŏng dăng bâh ăp ngih máy nkra njêng. Rlău ma nĕ, ƀon lan mbra dơi mĭn uănh rgâl mhe, njêng tay nău mât rong an tâm di đah nău dơi geh rnăk vâl nơm kơt lah n’hao mât rong ăp ntil ndơ sa pih, bum play gay ma ndơn an”.

Mhe aơ, ta Hà Nội geh ƀư rơh rƀŭn nchră trực tuyến nchră trong kan ntrôl an hun hao mât rong sŭr n’hanh n’hao nău kan mât uănh pah kan jan sa, tăch rgâl ndơ sông sa mât rong. Ntoh ngơi ta rơh rƀŭn nchră, groi kruanh n’gâng kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao ƀon lan Phùng Đức Tiến an lah: N’huch rnoh prăk khlăy ndơ sa an ntil kon rong tâm rnôk rnoh khlăy ndơ rong lh ngoăy tâm âk trong kan dŭt khlăy ta rnôk aơ. Trong kan let năp tay lah dŏng ndơ ơm geh ta ntŭk, rgâl du đê̆ rnoh neh tuch tăm mô jêng jêng tăm ndơ sa an rong sŭr. Tât tay, n’gâng kan mbra geh tâm rgop đah Công ty TNHH Đờ Hớt (DeHeus) tâm rgop đah ăp n’gor ta Tây Nguyên jêng ăp HTX rgum dŭt âk ta nău kan tăm bum n’hanh mbo đah nău tât râng bâh ăp doanh nghiệp tâm nău dŏng công nghệ gay ma geh ndơ sa an sŭr, bah ir rvăt.

        “Lôch âk năm Viện mât rong ndrel đah ăp ntŭk kan lĕ uănh năl nău khlăy ndơ sa kah bâh ăp ntil ndơ ta ntŭk ơm geh, lĕ ndơ̆ mbơh ăp nău ƀư ndơ sa n’hanh mbơh uănh nău khlăy ndơ sa rlŭk ntil, tŏng ăp nău mpŏng kan. Nău geh mĭn uănh lĕ geh dŏng ta âk nuĭh tâm nău mât rong. Nău geh mĭn uănh aơ mbra geh pơk hvi tât ăp ntŭk. Đah trong kan kơt aơ rĭ rnoh khlăy ndơ sa hŭch bâh 300 prăk tât 1 rbăn prăk/kg. Rnoh khlăy ndơ sa mât rong hŭch bâh 5% tât 7%. He geh đăp mpăn đah ăp trong kan tâm ban rĭ mbra geh ntop ta nău hun hao mât rong tâm let năp tay an geh tâm di n’hanh săk rnglăy.

Nuĭh rblang: Thị Đoắt