Muôz siêz pox niêv li vax huôv uô tsưr kinh têr thiêz qơư sơưr thôngz đhâu huôv tsar sik côngv tsiv uô, muôv muôs tsax njuôz zos pox niêv uô tsưr ntơưv tỉnh Sơn La

Tsôngv...yuô! Đhâu 1 shôngk ntâu krêz uô, dự án “Muôz siêz pox niêv li vax huôv uô tsưr kinh têr thiêz qơư sơưr thôngz đhâu huôv tsar sik côngv tsiv uô thiêz muôv muôs tsax njuôz zos pox niêv uô tsưr” ntơưv tỉnh Sơn La tưz tax tâu têx chêx cuk qir thơưx li chas? Pox nhuôs tsuv tsov cưv têx tul tsi hâur tsưr ziv sâu, tsiv uô, por coar tsax kruôr?

          Zâuv tsôngv cưr tix fôngx zưs sđ đros mnôngs njiêz luv no hâur phênhv “nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no.

          Đhâu 1 shôngk ntâu krêz uô hâux lưv chos tsax njuôz nhoz Sơn La tưz paz yênhx puôk lênhx nôngx mênhx huôv tsar kinh têr, cxuôv yeiz thiv pluôs trâu chuôz zis. Đrâuv hâux lưv paz txưv kriê cxaz lok tsưr ziv tsoz phưz chiê tsax hloz lox jông, dự án tsênhv paz muôz siêz pox niêv li qơư sơưr thôngz đhâu tsưr tsix têx jiês sik thav, ntâus grê, têx jiês thik chiê pox niêv tâu cơưv shâuv, sik njiz thiêz tâu heik tơưv zuk li têx yênhx tưv, chênhz zênhv!

          Thâuv qir uô dự án lok shông 2019, tas nro tỉnh SƠn La muôx 70 hecta tsax njuôz tâu chos sâuv thax tsav huyện Vân Hồ, MỘc Châu. Xav txos kaz shôngk shông 2020, tas nro tỉnh tưz muôx 281 hecta ntâu, đros 500 ntâu lênhx nênhs cxaz chuôz dự án, hâur co, 18% zos pox niêv thiêz 63% zos nênhs mênhx cxưx tsơưs nênhs. Cxôngx shông 2019 txos nhiv no, dự án tưz yênhx lix tâu 13 paz sik côngv tsiv uô, tsưr tsix têx khóa kriê cxaz trâu ban coar lik têx paz lênhx nênhs, tsưr tsix têx jiês kriê cxaz trâu yênhx cxênhz jiês nênhs cxaz chuôz. Dự án cux cxiv tsa thiêz uô fâu ntơưr heik kriê tsưr ziv chos, tsoz phưz tsax njuôz trâu yênhx puôk lênhx nênhs sơưv liv ntơưv têx paz lênhx nênhs; paz txưv trâu têx chuôz zis cxaz chuôz chos nôngz tsax njuôz, đros mênhv chêx zos 11 cxênhz 630 yiv ndis, tsêz 11,63 cir nôngz, tuôx câus thiêz tax ploz tsênhr tsơưr lươngv 70-80%. Ntơưv têx qơư chos tsax njuôz tưz txos six hơưv sâu cxôngx 4-5 jiês, iz jiês tax 800-1000 cir ntơưr tsax kruôr sâuv iz hecta, chungz fênhx tax 2-3 tênhr tơưr tsax kruôr sâuv iz hecta iz shôngk. Công ty Vinafi zos qơư sâu zuôr tsênhv đros grê muôs zos 40 cxênhz đeiv iz cir tơưr kruôr, xiv huv tsiv uô tâu sâu zuôr txos hur si.

          Tsưr ziv sâu, tsiv uô, por coar tơưr tsax kruôr pox nhuôs sđ tsuv tsov cưv!

Sâu tsax: Đros tsax nhiv kruôr chos, six hơưv cxôngx thâuv chos txos thâuv sâu tsax jiês xuz thơưx zos muôx nhos 90-100 hnuz. Đros tsax tror hlar cxôngx hâur pâus tuôx đhâu shông: six hơưv sâu zos 60-70 hnuz jiês xuz thơưx; đhâu co six hơưv sâu lur jux jus, muôx nhos 45-50 hnuz. Chiv lơưr kaz ciês hâur shông, njuôs xav zos 70-80 hnuz đhâu thâuv sâu tsax thiêx siêr.

          Tsưr ziv seiz tsax txos six hơưv sâu: six hơưv huv đros chiê sâu tsax zos thâuv muôx 1/3 txos ½ tsoz tsax (xav txix hâur hâur pâus ndê muk) hlôngr maux muôx njik đuz; lơưkl tơưr tsax tsi pov muôx xor lo sâuv ntông, saz hâur tơưr tsax jông gâux. Zos sâu nzor lok sik lis cux uô trâu tsơưr lươngv xor tsax tsi jông.

          Tsưr ziv sâu: txiêr ti ciês hâur ar, txiêr jông tsi uô liêv hâur pâus tsax. Têx tsoz tsi txâuk ploz tsênhr tsiv uô xor (kis đuô 1,2 yiv) mak txiêr por tsês. Txiêr thiêz muôz tso yênhx tês mê sâuv meir, chiê meir têr tơưr tsax. Tsiv uô txos tưs sâu txos co. Tơưr tsax tsiv uô tâu muôz jiêz cov kruôr thiêx muôx tsơưr lươngv siêz.

          2. Tsưr ziv tsiv uô, por coar tsoz tsax njuôz:

          Zoz qơưx: xor tsuv uô hur têx tơưr saz đrâuv. Tsi shơư tsoz, blôngx tsax cxuô zav hâur xor tsax. Uô txos tưs jiêz txos co, tsi tsês chiê ntêr zôngx ziv trâus lưx, uô zênhr shar txos xor tsax. Por coar tơưr kruôr ntơưv qơư kruôr krơưr chiê tsi trâus tuôx pưv.

          Tsưr ziv: Zôngv 2 cxeik tês tuôr truôx iz tês tsax muôz zas njik tsax tso hâur meir lơưk, truz muk truz lok 2-3 jiês tror hlôngr trâu zas tov kaz, cux truz 2-3 jiês cov têr lơưk tas tơưr tsax. Meir uô tsuv tâu qênhz yuôx hâur niêx hnuz: uô vêv xênhz, plênhr trox, zôngv đêx uô lax trâu meir. Jiêz yar ntux chor tơưr tsax sâuv têx tul shôngz lok sik zôngv car hlâu zos zôngv kror txok kra kruôr. Thâuv gra tơưr tsax muk jiêz tsuv muôz chor tơưr co njưx uô yênhx tês chiê tsi nxor. Têx zar car, blôngx shơư thâuv têr lơưk tơưr tas tsuv muôz muk tso tov liêx chiê lưx uô qir, tsi tsês chiê uô yênhx pơưs, uô liêv hâur pâus tsax. Thôngx cxix, tsênhv paz uô ar jông đuô, uô đrox tuôx tsi tâus.

          Njiêz luv phênhv “Muôz siêz pox niêv li qênhx chiv chir uô tsưr kinh têr thiêz pưs txux thôngz đhâu huôv tsar chos thiêz sâu zuôr tsax zos pox niêv uô tsưr” hnuz no tsuôk muôx xâuk li no xưz. Phênhv no zos Chiz coaz Đeix nta suôz Vn iz suôv faz Baz côngv đros chi cục tsêz chos thiêz por vêv đrox tsuôk tỉnh Sơn La sik côngv uô, đros muôx dự án GREAT-zos chính phuv Úc li paz txưv./.

(B.Thủy-Txâur Vax cxeik nhênhv)