Kriê tsưr ziv phax tar caz hmoz tho nox uô ruôr hiêv kôngz cheix ntux tsâus

Caz tho nox uô ruôr hiêv kôngz cheix ntux tsâus nưk muôx nưk iz zav caz.

Chor caz heik sâuv li cêr huôv xênhz, hloz lox.

Chor caz tho nox uô ruôr hiêv kôngz cheix ntux tsâus huôv tsar, hloz lox đhâu têx ntu li: Uô kê, đâus uô caz mok, lox tiêr yênhx caz lâul.

Têx pâuz tâu zav caz no

-Chor caz hloz lox yênhx caz lâul: Tus caz txir mak xar ntêr li 2 zak ntir têk, muôx tik txêix đuz, mê njik đơưz liêk. Têx tus caz yênhx caz lâul co chiêx tâuk txix 12-14 hnuz, khênhr tho nox uô ruôr hiêv kôngz hâur hmo ntux, đruôz hnuz mak zok nriêr gâuv trâu têx qơư mê njik tsâus, tsi yuô pov cêr ntơư; muôx têx pov chor caz co đruôz hnuz nưk nhoz gâuv hâur luz poz cưk krưr plâuz.

-Kê: Ntêk kê uô yênhx pơưs, luz kê caz mê njik khênhx thiêz ntêr; thâuv nhiv kruôr ntêk, luz kê caz mê njik đơưz liêk, njuôz liêx, hok thâuv zuôr đâus ntơư mak mê njik đuz txis.

Têx pâuz tâu tus caz mok:

Thâuv tus caz mok mak seiz njiê luz tâuz hâu txêix 2 caz đax, đrâuz kâuv iz caz đuz. Thâuv tus caz co nưk uô lưk, zuôr flik uô caz bâux mak 2 đeiv tik mê njik đơưz liêk, đuz txis, chi.

Têx pâuz tâu tho nox uô ruôr hiêv kôngz:

Têx caz mok nhiv kruôr đâus mak nox tsơưs, taz sik zos lox, lâul mê njik cux nox uô ruôr hiêv tas kôngz. Chor caz mok tso kuôr ntâu thiêz pov lo chuôs tsi sâuv têx blôngx kôngz, hâu poz cưk viv li zôngx ziv seiz njiê pov.

-Têx tus caz mê njik lâul khênhr nox zêiv uô ruôr hiêv chor blôngx mok, uô têx blôngx txêix, đơưz. Zos chor caz mok tưz mê njik lâul ntơư, zuôr pov nox têx blôngx, car blôngx khis chuôs tsi.

Chor caz mok nox uô ruôr hiêv kôngz cheix ntux tsâus muôx têx nox uô hiêv tas ntâu têx kôngz li: Nox njik, nox pax, nox tâuv pâur, blêx, caz tsiz, jâuz tâuv…., taz sik phênhv ntâu zos nox uô ruôr hiêv têx njik jâuz, poz cưk.

Têx caz huôv xênhz, siz cik đêz đar

Chor caz heik sâuv muôx têx huôv xênhz, siz cik đhâu li:

-Caz mok: Nox txix tsoz no gak trâu tsoz tov, txix kror liêx têz no trâu kror liêx têz pêv. Têx caz mok, kê muôx têx cik tâu đhâu zav kôngz no trâu zav kôngz tov txix têx poz cưk trâu jâuz tâux, blêx….hâur ntu fax thâux chor kôngz heik sâuv muk lol đriv têz lok sik zuôr muôs hax huv txix saz têz qơưk đrâuv lok hâur Việt Nam lok sik txix luz xã no trâu lưv luz xã, huyện, tỉnh txơưr đuô hâur têz qơưk…..

-Hok têx caz lâul mak cik tâu trơưk chuô yuôz, muôx têx chuô tril za tâu đêz muôx yênhx puô cêik cêr.

Phax tar caz tho nox uô ruôr hiêv kôngz cheix ntux tsâus txix qênhz shuôs njôngr li:

1. Tsưr ziv uô liêx têz: Sir zôngv chor nôngz cưk tsơưs trâul caz hmoz tho nox uô ruôr hiêv hâur cheix ntux tsâus; Đoz, nthuô uô hur têx đrox hâur liêx têz chiê tsơưs muôx qơư trâu caz hmoz nhoz gâuv. Tsi so muôz hlôngr uô blêx, poz cưk chiê tuô, lov chor caz mok, têx kê caz.

2.Tsi so qênhz shuôs têx liêx têz, lar heik zos thâuv ntu têx poz cưk muôx 3-6 đeiv blôngx ntơư chiê qênhz pov  têx kê caz, tuô lov caz hmoz. Sir zôngv yâur lok sik đêx cuô xaz phôngx nquôr trâu têx hâu poz cưk chiê tuô lov chor caz mok nhoz gâuv hâur co tho nox uô ruôr hiêv poz cưk.

3.Chuôz tuô têx caz: Sir zôngv têx jiê lok sik yuôx, tênhz chiê chuôz, tuô têx caz lâul. Tsuôs yuôx tuô, lov têx caz lâul, kê caz, caz mok….

4.Tsơưs sir zôngv têx yuôx uz no tsuôs tuô caz.

5.Sir zôngv têx yuôx tâu tso chei por hưv đrox tsuôs, tsuôs tuô têx caz hmoz (thâuv ntu poz cưk muôx 3-6 đeiv blôngx), tsuôs hur si cov cxix cxuô trâu têx blôngx, car thiêz luz poz thâuv tas cik sơưr nzor lok zar zuôr tsâuk ntux ntơư.

Phênhv kriê pêx xênhv tsưr ziv uô kôngz no zos Đeix nta suôz Việt Nam nhoz faz Tây Bắc đros tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

(Bích Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)