Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz”

Tsưr ziv chos kriêr

Six hơưv chos

Chos kriêr txix hli 1-2 lok sik hli 4-5 thiêz hli 10-11-12 hâur shông; txix thâuv chos, kriêr tuôx câuk, hloz lox txos trâu thâuv khơưz sâu zos 8-10 luz hlik.

1.Xeir kriêr chos

Chor kriêr tâu chos ntâu nhiv no zos têx kriêr sơưr đơưk khênhr chos hâur thax tsav qơư, kriêr txuôv (Tiền Giang),  kriêr zuôr saz đrâuv luôs 2 chas têz qơưk lol thiêz lar heik zos chor kriêr chos ntâu ntơưv Long An.

Xeir zuôr chor kriêr tưz lâul, txưv 9 luz hlik tror zar sâuv. Zôngv triêv txiêr, nyuô têx chas kriêr zuôr chos co, iz luz kror chos xeir iz zak kriêr muôx tsơưs tsơưs txix 3-4 tus câuk chiê hlar câuk, đhâu txiêr, yuô têx chas kriêr tas, sơưr đơưk muôz iz kro yâur lok plênhr trâu  kror hniêr triêv txiêr yiêz co cov zar kriêr tsi kruôr.

Đhâu txiêr tas 4-6 luz six hơưv: Sơưr đơưk muôz chor kriêr no khơưk tso trâu hâur tơưz, saz hâur kaz tơưz muôz hnaz puô trâu, saz sâuv sơưr đơưk cux muôz đaz tsi têx lok vor hur si. Đhâu co 2-3 hnuz, sơưr đơưk zôngv têx kuôr blêx hur lok bos trâu thiêz zưs đêx cov nông, vor ntov tsês li no muôx nhos 1-2 ciêz. Thâuv tưs muôx nhos 10-15 hnuz ntơư, chor kriêr mê njik hlar câuk tuôx, li gra muk chos.

2.Bax ar chos

Têx ar têz tâu khơưz, ndơưk, lêix cov nxênhr, suô hur si têx đrox por tsês. Đhâu co li muôz thoz huk uô têx hax cov siêz 15 phênhz, đar iz thiêr. Chos iz hax kuôk iz hax muôx nhos iz đok ntâu.

Uô ntêx thâuv zuôr chos, sơưr đơưk tsuv ndơưk ar  jiêz yar tsês txix 20-30 hnuz thiêx tsi yuô trâul caz hmoz tho nox uô ruôr hiêv. 

Nhạc cắt

3.Tsưr ziv chos

Sâuv iz hax huk tâu zuôr bax chos kriêr co, sơưr đơưk chos uô 2 caz, iz caz kuôk iz caz muôx iz đok ntâu thiêz iz tsoz kuôk tsoz muôx iz đok txos iz đok ntâu. Muôz zar kriêr zuôr chos co tso trâu hâur kror, muôz têx ar mok cxuz trâu cov mê njik tuôz tsơưr, siêz iz zav li sâuv bông ar. Thâuv chos, sơưr đơưk muôz saz zuôr tuôx câuk ntơư tso tis trâu saz sâuv, têx câuk thiêx hlar tuôx jông.

Tu têx kriêr

1. kriêr tir tsi yuô tâuk đêx ngaz. Chênhr viv li, sơưr đơưk tsuv thoz cưx cov đêx ntưk tâuk, tsi chiê đêx tênhr ntêr ngaz têx kriêr.

Chiê kriêr huôv thiêz hloz lox jông, khơưz sâu tâu nju, thâuv kriêr tuôx câuk, hloz lox ntơư, sơưr đơưk tsuv zưs đêx tsi so trâu cov têx ar nông tâuk. Thâuv nhiv kruôr chos, iz hnuz zưs 1-2 jiês đêx  trâu, têx hnuz ntux lok nas mak tsi tas zưs đêx.

Đhâu chos tas muôx 7-8 luz hlik, uô ntêx thâuv zuôr khơưz sâu têx kriêr ntơư, sơưr đơưk tsi cxoz zưs đêx. No zos ntu têx kriêr tưz jênhs blôngx thiêz zuôr qir khơưz sâu.

Nhạc cắt

2.Zuôv qir

Têx qir zuôv lok six zov chênhr trâu kriêr hloz lox thiêz khơưz sâu tau nju, sơưr đơưk zôngv têx yâur, xuô blê, kuôr blêx lưx ntơư muôx nhos 2 tênhr shơư trâu 2 tênhr qir hữu cơ zuôv trâu iz cxênhz xưv phaz ar têz chos kriêr.

Zuôv qir cxiz: Đhâu thâuv chos tas txix 20-30 hnuz, zuôv 250-300cir qir NPK 15-9-17+TE, đhâu co zuôv cxiz trâu chor kriêr thâuv kriêr tưz muôx 90-100 hnuz đhâu chos tas, đros thiêz iz jiês zuôv 250 cir NPK trâu iz ha.

3.Phax tuô têx caz hmoz tsik chiê uô ruôr hiêv

Têx caz tho nox car zos chor caz phênhv ntâu uô ruôr hiêv têx kriêr. Zav caz no muôx trâu thâuv ntu chor kriêr tưz hloz lox txix 7 luz hlik txos 10 hlik. Thâuv qênhz pov têx kriêr trâul caz hmoz tho nox, sơưr đơưk tsuv muôz têx caz tuô thiêz txiêr zar car caz tho co por tsês.

4.Khơưz sâu têx kriêr

Cux seiz zoz qơưx sir zôngv li chas, sơưr đơưk khơưz sâu li ntơư. Zos zuôr kriêr mok cux muôx têx qir khơưz sâu txix thâuv đhâu chos tas 4-5 luz hlik.

Fênhx yax mak têx kriêr jông khơưz sâu xav txix hnuz chos txos trâu hnuz sâu muôs, tsuv  muôx 10-12 luz hlik./.

(KT Viện Nghiên cứu giống cây trồng T.Ư-Riê Lâux cxeik, nhênhv)