Niêv lâul Tôngx xơưs uô, đros por hưv tsês tsôngv pox niêv Hmôngz têx tsôngk yo tiêz

Iz txưv zos tsôngv box Hmôngz lênhx tuz nhuôs, pâuz jông lok luôs hâux lưv xơưs uô têx tsôngk yo hnar, shông 2019 niêv lâul Tôngx Xênhv Muôk tưz quyết tinhv yưv muôx 20 tsov đeiv chiê krêz uô qơư xơưs pox niêv Hmôngz têx tsôngk yo tiêz hnar. Xuz thơưx niêv lâul phênhv ntâu zos xơưs uô trâu zuk hnar thiêz muôs iz kro mê njik trâu chor pox niêv vir ndâuk hâur jok.

Niêv lâul Tôngx heik pâuz: Thâuv ntêx, pox niêv Hmôngz têxtsôngk hnar li: Tril yo, tiêz tâu muôz ntâuz max uô, xơưs têk, tsi xơưs uô ntâu zav, tsi muôx têx ntâuz xor jông li nhiv no. Taz sik, tsưr ziv xơưs uô li no tsuv pôngz ntâu six hơưv, hnuz nhôngs, côngz đas jos (tas nhos 4, 5 luz hlik) xuôk têk xơưs uô iz kro jux juk thiêx uô tâu tiêr iz chêr tsôngk pox niêv, têx chêr lav xơưs uô zôngx ziv hnar uô liêx têz ntơư, zos yo, tiêz, sêr, gri muôs txix 500-600 cxênhz đeiv, hok têx chêr tsôngk yo tiêz jông, nriê uô ntâu ntâuz xor tsơưs tsơưs tsuv tas iz shông, gri muôs txix 1-2 tsov đeiv.

Txix têx phiv liv li heik sâuv, niêv lâul tưz xar zuôr li chas cov txo grêk tsơưs tâu six hơưv hnuz nhôngs, côngz đas jos chiê uô tâu tiêr iz chêr tsôngk yo tiêz, cê khax jông jav trơưk li têx hluôk nhiv no siêz nhiêv, cê tuôr tâu tsês zuk Hmôngz têx txux chi xơưs uô tsông hnar, niêv lâul Tôngx tưz jux juk bax zuôr tâu têx yuôz nriê xor, chaz xor, xơưs têx tsôngk, zôngv Suôr têx ntâuz xor muôx muôs hâur ciêz đrôngs đros trâu nriê uô têx pax ntâuz, muôz chor xor liêz njuôz, ntâuz txêix lok siz fiv, xơưs uô cov khax jông. Niêv lâul Tôngx heik:

Luôs hâux lưv xơưs uô pêz Hmôngz têx tsôngk yo tiêz co tsuv gruôs thiêz moz siêz uô tsi so hlo, huôk njôngr six hơưv uô zav no tas uô ciês zav tov, uô li ntơư lơưv yênhx hnuz tsi tâu so hlo. Chiê  xơưs uô tâu têx chêr tsôngk yo tiêz jông, tâu trơưk li chor pox niêv vir ndâuk siêz nhiêv mak kaz côngz tsuv gôngr, pâuz muôz têx ntâuz xor txêix jông lok siz fiv xơưs uô yo, tiêz, câuk mov, lar heik zos têx chêr zuôr hnar muk siz tưr uô si lov jêv hâur hnuz ntênhs, hnuz tsiêz  ntơư tsuv xơưs uô lok six jông trơưk li cxênhx hluôk nhiv no siêz nhiêv. Iz zva li luz yo, xuz thơưx zos fuô plaz, xơưs ntiês yo, têk yo txos trâu muôz têx ntâuz txêix jông lok siz fiv, xơưs lo uô cê, đhâu ntơư li ti têx hlơưs, nhiêx đei trâu ntiês yo, têk yo cov khax jông…. Chênhr viv max mav uô, xơưs tik iz kro jux juk li co trâu, viv li nhiv no iz cxiê têx zav mê li ntiês yo, têk yo txơưxtưz muôz yuôz xơưs, tsi thôngx li thâuv ntêx xuôk têk xơưs uô, taz chiê uô tier tâu iz chêr tsôngk yo tiêz pox niêv Hmôngz  lok hnar cux pôngz lok six ntâu six hơưv, hnuz nhôngs. Ciês têx kror xơưs uô zôngx ziv, iz chêr tsôngk yo tiêz tưz uô tas 2, 3 hnuz, hok nriê têx xor liêz njuôz, muôz têx ntâuz txêix uz no lok siz fiv, xơưs lo uô cê cux tas muôx 2 ciêz, têx chêr tưs xơưs uô jông mak cux yênhx hlik.

Taz sik, xơưs uô trơưk li tsưr ziv yiêz no, têx tsông yo tiêz niêv lâul uô tâu ho muôs pôngz đuô thiêz phênhv sâu tâu cux ntâu đuô pir li thâuv ntêx, xav kror đruôz đraz iz hlik niêv lâul muôs tâu nhos 25 chêr tsôngk yo tiêz, tâu xar muôx 20 tsov đeiv iz hlik. Tsi tiêk phưx vưv tsôngv pox niêv vir ndâuk sơưr đơưk hâur jok, niêv lâul Tôngx chuôz zis qơư xơưs uô têx tsôngk yo tiêz hnar co cux tâu ntâu tus chôngz pox niêv vir ndâuk hâur jok thiêz luôs 2 chas xã, jok txơưr đuô pâuz txos, đas cir zuôr ntâu. Iz txix thâuv muôx moz Covid-19 huôv xênhz phiv liv, tsi yuô muôx kruô muk lol đhâu, têx lênhx tuôx zuôr tsôngk yo tiêz hnar lok cux tsi yuô pov tuôx, niêv lâul ho xar tsưr ziv tsiv uô, xơưs têx yo tiêz nhuôv zâu, xơưs uô tsês yênhx pơưs chiê trâu ntơư lok sik têx chêr hnar muk uô liêx têz phưx vưv tsôngv box sơưr đơưk. Niêv lâul Tôngx Xênhv Muôk heik pâuz nzir:

Niêv lâul Tôngx Xênhv Muôk cux tsês six hơưv, hnuz nhôngs kriê têx tsưr ziv xơưs uô pêz Hmôngz têx tsôngk hnar heik sâuv tâu trâu 5 lênhx pox niêv vir ndâuk hâur jok, hâur xã thiêz luôs 2 chas xã đrâuv cơưv shâuv, đros xơưs uô zuk heir nênhs têx tsôngk yo tiêz chiê muôx nzir phênhv sâu tâu têx thâuv luz six hơưv shênhx, tsi muôx đaz tsi uô ntơư. Niêv lâul Cơưv Xênhv Zax, nhoz xã Nà Ớt, huyện Mai Sơn, lênhx tâu niêv lâul Tôngx kriê tsưr ziv xơưs uô pêz tsôngv pox niêv Hmôngz têx tsôngk hnar, nhiv no tưz krêz uô tâu iz qơư xơưs têx tsôngk yo tiêz co ntơưv qơư muôs heik pâuz:

Đros trâu têx sir jos, moz siêz lus xơưs uô têx tsôngk yo tiêz, niêv lâul Tôngx Xênhv Muôk thiêz chor por niêv vir ndâuk Hmôngz nhoz cxuô jêx jok thax tsav tox siêz Sơn La tsênhv paz đas jos đros por hưv, tuôr tsês têx txux chi vênhx huôv jông thâuv nzor thiêz zuk heir nênhs têx tsôngk tril yo, tiêz hnar tsi chiê pôngz plox./.

(Lầu Chia-Riê Lâux cxeik, nhênhv)