Jax sâu thưr 4 hnuz 22/7/2015:

TSÔNGV BOX KHMER NHOZ IZ THAX TSAV SÓC TRĂNG TƯZ  MUÔX KROR HLÔNGR YIÊZ

***&***

          Lol txos xã Vĩnh Quới hâur têx hnuz cheix ntux sor no, pêz zôngx ziv pov tâu têx hlôngr yiêz nhoz cxuô jêx jos tsôngv box mênhx cxưx Khmer. Têx txox cêr nôngx cxênhz tâu nquôr bê tông uô jông, tênhv tênhz tơưk pov cêr txos yênhx jêx jos thiêz têx luz tsêr yiêz jông, tâu cxiv uô ziv hnuz ziv ntâu, tas nro thax tsav tox siêz no tưz hlôngr yiêz jux jus.

          Txos nhiv no, xã muôx zuôr xar 98% ziv chuôz zis tsôngv box mênhx cxưx muôx tênhv tsênhz sir zôngv, kror no gôngr phênhv muôz siêz luz nênhx vênhx huôv cux xưk li cơưv shâuv chênhz zênhv uô xênhz yar kôngz nuv trâu pox nhuôs. Đros co, y tế, zaoz zux, qơư muôx chôngz tsôngv box mênhx cxưx nhoz uô nênhx ziv hnuz ziv cxiv tsa jông thiêz truôx đuô, tuôv zênhv pox nhuôs li zoz qơưx cơưv ntơưr thiêz tsoz phưz đas jos. Zơưv Phạm Văn Tộc, tsôngv box nhoz jos Vĩnh Thanh, xã Vĩnh Quới, thị xã Ngã Năm heik:

Băng: “Pox nhuos Khmer lok six jông siêz lok vênhv thix yưv pênhr phuôv tsar têz qơưk, tas nro puôr lênhx khov muôx Đảng, têz qơưk tsov cưv yưv pênhr tik tênhv tênhz, uô tsêr cơưv ntơưr, trạm y tế phưx vưv lok six jông tsôngv box li luz nênhx. Viv li, pox nhuôs Khmer njênhs njôngr Đảng thiêz têz qơưk li lênhs tov”.

          Nhoz no, pêz tsênhv zôngx ziv mnôngs tâu tsôngv box sik thav lok têx chênhz zênhv tsiv uô xênhz yar li chas cov muôx chêx cuk. Pox nhuôs puz pâuz, nhiv no, tsiv uô xênhz yar kôngz nuv nhoz tiv phaz tưz phuôv tsar ntâu trâur nuv tsiv uô yiêz chox lol chêx cuk siêz li trâur nuv chos txir mãng cầu, chos txir thanh long plơưr liêz, tiv zix zos huôv tsar mênhv chêx chos têx zav blêx tsư kaz, nto bê li nôngz blêx ST, RVT... tso lol liv zix siêz đuô 2 jiês pir ntu đrav ntêx. Cxôngx co, tsôngv box luz nênhx jux jus jông đuô tuôx. Pox nhuôs Khmer nhoz no tsênhv heik tiêk, gruôs cơưv shâuv uô xênhz yar kôngz nuv nhiv no, ntâu lênhx nôngx mênhx nênhs Khmer tưz txơưx sir zôngv têx khoa học tsưr ziv yiêz lol uô xênhz yar. Niêv lâuk Cao Thị Sang, nhoz jos Vĩnh Thanh, xã Vĩnh Quới, thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng puz pâuz:

Băng: “ Lok tsưr ziv uô, cxuô nôngx mênhx nhiv no lênhx tưs cux pâuz, zav caz hmoz tul tsi nôngx mênhx cux pâuz, jênhv tâu zav caz hmoz chiê sir zôngv trơưk yuôx, zôngv qir zuôv huv đros, viv nhiv no nôngx mênhx pâuz lok six ntâu. Lok nôngz blêx, nôngx mênhx cux xeir têx nôngz blêx kaz, yar lengx siêz, niêv ciêz nhiêv txos li ntơưv thiêx taz por muôx qơư sâu zuôr siv huv taz por”.

          Lơưr njuôs xav, nhiv no iz hecta ar kôngz nuv ntơưv xã Vĩnh Quới tâu tsôngv box sir zôngv sâu liv tâu zuôr xar 100 tsov đeiv iz shôngk, paz phênhv sâu tâu fênhx pheiz iz lênhx nênhs ntơưv tiv phaz tax 28 tsov đeiv iz shôngk. Đros thiêz cxuô ngênhx, cxuô cấp li tsov cưv yưv pênhr uô cxuô zav, paz txưv pênhr, khoa học hâur uô xênhz yar; kror jông shir phaz nhiv no zos phênhv ntâu tsôngv box mênhx cxưx sâuv thax tsav tsi tos  txos têz qươs têx pênhr nhiêx muôz paz; ziv chuôz zis tưs cux chiv chir sir jos phuôv tsar kinh. Khov co, chor ziv chuôz zis tsôngv box mênhx cxưx hla đhâu cêr pluôs niêx shông tax cxôngx 5 txos 7%, txu grês chor ziv chuôz zis pluôs hâur xã yuôr muôx nhos 10%. Zơưv Nguyễn Quốc Hùng- chủ tịch UB xã Vĩnh Quới, thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng puz pâuz cxaz:

Băng: “ Tror yưv pênhr, paz max pox nhuôs tâu pâuz txos têx khoa học tsưr ziv uô xênhz yar kôngz nuv. Sik côgnv đros phòng ban nhoz cấp siêz chiê choz khoa học tsưr ziv cux xưk li đros tsênhv qơư kriê hâux lưv uô huyện krêz têx lớp kriê cxaz lok tu zus chiê chuôz cxaz phênhv sâu tâu trâu pox nhuôs six hơưv zuôr txos, chiê pox nhuôs tsôngv box mênhx cxưx Khmer muôx trus phuôv tsar jông đuô”.

          Txix cxiv uô vax tsêr, tênhv tênhz, cêr mul lol, tsêr cơưv ntơưr, tsêr kho njuôk moz... tưz cxươz cxiz tâu trâu tsôngv box xã Vĩnh Quới heik taz thiêz tsôngv box Khmer heik cxuô li zoz qơưx hâur luz nênhx,  uô xênhz yar. Đros Đảng, têz qơưk li cêr tsov cưv thiêz tsôngv box li siêz chiv chir sir jos, njênhs njôngr tiêk, xã tox siêz Vĩnh Quới zuôr muôx chôngz tsôngv box mênhx cxưx Khmer nhoz uô nênhx phuôv tsar ngaz tul./.

                               ( TTĐBSCL- Lan cxeik & nhênhv)

Phênhv “đas jos thiêz siv nênhx” hnuz 22/7/2015

............................

Tsưr ziv phax moz poz têk-tơư-kror ndâux trâu nhuôs zâu

* Jênhv pâuz:

Moz poz têk-tơư-kror ndâux muôx yưv zos uô cuz, moz kror ndâux, tơưv ndâux; moz poz hlưr đêx xiz têk, tơư, hâur châus, njas.

- Tơưv ndâux: Co zos têx poz hlưr đêx muôx nhoz hâur kror ndâux, blêis, pok hniêr thiêz pêivlox six sêi uô trâu nhuôs moz thâuv nox.

Tơưr grêix: Muôx chor poz hlưr đêx nhoz xiz têk thiêz xiz tơư, moz sâuv tơưr grêix, xuôk nhêv tsik moz. Têx poz ntơưv hâur châus thiêz njas mak muôx yưv chor poz liêz.

- Muôx yưv sâuv thôngz luz chêr: Thâuv caz moz muk tas hâur chêr zuôr muôx yưv tsik jông nhoz, tsik ndo kaz…

* Tsoz phưz mê nhuôs hâur tsêr li chak?

Chor nhuôs trâus moz poz têk tơư kror ndâux tsik tâu hnhar, zuôr tâu sêiz shuôk thiêz tsoz phưz mê nhuôs trâu hâur tsêr. Tsênhv tsênhz:

- Muôz mê nhuôs hâuk ntâu đêx lax thiêz zav nox zôngx ziv nox. Tsik uô trâu nhuôs trâus moz nzir ka, tsik muôz trâu mê nhuôs nox têx zav nox kâuz…

- Tsuôk zôngv yuôx paracetamol chiê txo grêk uô cuz thiêz tsik muôz chor yuôx txơưr đuô bác sỹ hêik. Muôz trâu nhuôs hâuk txâuk đêx trâu thâuv nhuôv uô cuz. Vêv xênhz kror ndâux tsik so. Ntơưv chor qơư trâus moz saz đrâuv tơưr grêix mak plênhr yuôx tsik chiê vôngk.

- Tsik chiê nhuôs trâus moz đros chor nhuôs tsik moz hâur tsêr uô si. Nênhs lâuk thâuv tsoz phưz mê nhuôs trâus moz poz, tsuv lôngx ntâuz bos kror ndâux y tế trâu zuk thiêz nhuôs trâus moz, đhâu co tsuv nzuôr têk hur si txix xà phòng thiêz đêx hur chiê tsik uô cik moz trâu chor nhuôs txơưr đuô. Têx fax ntiv, điêr mak tsuv tâu tso hâur đêx râuz bâu thiêz chiê chor nhuôs nhiêk zôngv nhiêk fax ntiv, điêr. Muôz mê nhuôs đa đêx yênhx hnuz txix đêx hur chiê tsik vôngk.

* Thâuv tưs tsuv chox mê nhuôs muk tsêr kho moz?

- Thâuv mê nhuôs muôx yưv iz hâur têx kror li: uô cuz siêz txix 39 tưv tror sâur lok sik cuz siêz muôx oz hnuz tror sâur; lênhx nhuôv khênhr kuôx, ntuôr, pư tsik sơưr, têk tơư yênh, plơưr đhiê chênhr; uô tsik yuô tâuk pa… tsuk chox ciês muk tsêr kho moz.

* Phax moz cux zos kror jông tiv zix.

Nhiv no cux tsênhv tsik tâu muôx vắc xin phax moz, viv li tsuv uô jông trươk têx faz tsưr ziv li đrav kaz: Tsik so muôz saz phôngx nzuôr têk, nzuôr đêx hur, tiv zix zos thâuv zuôr uô jâuz mor thiêz  thâuv uô jâuz mor tas thiêz thâuv zuôr nox mor. Zos tsuv tsoz phưz mê nhuôs mak cux tsuv nzuôr têk cov hur si thâuv tsoz phưz tas. Vêv xênhz cxuô zav chuôz zênhx  zav uô si, vêv xênhz  plas tsêr trâu mê nhuôs uô si, lơưr co zôngv cloramin B5% chiê nzuôr cov hur; đros  cox, tsuv chox lôngx bos kror ndâux thâuv cxav. Nox siêr thiêz hâuk đêx râuz bâu; tsuôs yuôx tuô caz moz iz ndis têx qơư muôx mê nhuôs moz. Cêv kuôk nênhs moz ntơưv tsêr tax thâuv tưs jông moz (Phênhv ntâu txix 7-10 hnuz. Jông tiv zix mak thâuv tưs cux tsuv chox mê nhuôs muk njuôk shuôk tsik so trâu tsêr kho moz chiê pâuz tâu moz thiêz chơưv kho lơưr bác sỹ li hêik kriê./.

                                                  (Hồng Việt-Ly dịch đọc)