Ntông yuôx zêx lâuk-zos tsoz chos tsiv grê

Shông 2015, iz cxiê lênhx tsôngv box nhoz jos Tân Séo Phìn thiêz Séo Hồ Thầu, xã Mồ Sì San, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu muk zok har jôngr, pov muôx ntâu tsoz ntông blôngx xưk li blôngx yuôx zêx, hâur pâus lox iz lênhx nênhs puôs tsi tas. Lơưr ndê muk đê chorr blôngx chox lok nox siv pov jông iz zav li yuôx zêx. Zav tsoz chos co jux jus yênhx tsôngv box hâur jos li iz zav blôngx chox lok râuz đêx hâuk hâur niêx hnuz thiêz tâu chính quyênx, chiz coaz muôx txơưx jênhv tiv phaz pov no zos tsoz ntông yuôx zêx lâuk chiê tuôr tsês, por vêv.

Qir thơưx tsuôk muôx 2,3 ziv chuôz zis muk har jôngr đê njik blôngx yuôx zêx nhôngs lok ciz gra; taz sik txix shông 2019 HTX Biên Cương tâu yênhx lix, chêx chôngk tsôngv box hâur jos chiê uô têx xiv huv yuôx zêx kruôr. No cux zos taz viv xuz thơưx nhoz huyện Phong Thổ tsưr tsix sâu zuôr thiêz tsiv uô blôngx njik yuôx zêx nhôngs txix têx zav meir yiêz, uô tâu têx xiv huv yuôx zêx kaz nto bê, muôx tsiv grê siêz li nhiv no. Tix lâuk Tẩn Sài Pha, lênhx nênhs hâur HTX Biên Cương puz pâuz: Chiê muôx tâu xiv huv yuôx zêx muôx tsơưr lươngv, têx njik yuôx nhôngs tsuv tâu đê thâuv sơưr nzor, thâuv sâuv blôngx tsênhv muôx têx lưs đêx. Thâuv đêx, tsôngv box zuôr vâuv chiê njik yuôx njuôz jông, uô ntêx thâuv chox lok tsêr chiê uô yênhx têx xiv huv:“Chiê uô tâu xiv huv yuôx zêx kaz, tsuv uô 5 ntu. Thâuv yuôx đê lok zuôr jiêz, đhâu co muôz juôx, vâuv, ciz thiêz kra kruôr. Coaz tsôngv tiv zix zos ntu vâuv yuôx, ntu no tsuv vâuv txâuk six hơưv thiêx li uô tâu xiv huv muôx tsơưr lươngv”

      Lơưr chính quyênx thiêz chiz coaz muôx txơưx jênhv tiv phaz li seiz shuôk, txos nhiv no ntơưv huyện Phong Thổ tsênhv muôx nhos 8 cxênhz tsoz ntông yuôx zêx lâuk, chêx chôngk nhoz têx xã Mồ Sì San, Sì Lở Lầu, Pa Vây Sử, Tông Qua Lìn, Sin Suối Hồ thiêz Hoang Thèn. Iz shông HTX Biên Cương sâu zuôr tâu 4 txos 5 tênhr njik yuôx nhôngs nhoz têx xã no thiêz tsiv uô tâu 1 tênhr ntâu yuôx zêx kruôr cxuô zav. Zơưv Tẩn Láo Lở, Phưv Chủ tịch UB xã Mồ Sì San, huyện Phong Thổ puz pâuz:“Txix thâuv muôx xiv huv OCOP yuôx zêx nhoz xã Mồ Sì San mak UB xã tưz khiêz phêv chiê yax mông trâu pox nhuôk cê por vêv, sâu đê cê tsoz phưz. Thôngx cxix, nhiv no ntâu lênhx pox nhuôk sâuv thax tsav tsi muk uô jos đêz mak txos cheix sâu đê yuôx ho muk đê yuôx trâu HTX Biên Cương chiê tsiv uô. Iz cxiê ziv chuôz zis muôx nênhs muk đê iz hnuz cux sâu tâu 200-300 cxênhz đeiv iz lênhx ndê muk”

          Chiê sâu đê muôx chêx cuk mênhv chêx yuôx zêx, paz pox nhuôk chuôz cxaz phênhv sâu, cxuôv yeiz thiv pluôs, đrâuv HTX Biên Cương, nhiv no Phong Thổ tưz muôx cxaz ntâu HTX zos pox nhuôk têx mênhx cxưx uô xã viên. Têx HTX puôr lênhx cxaz chuôz sik côngv tsiv uô, muôx cxaz ntâu xiv huv yuôx zêx nto bê li: yuôx zêx njuôz, yuôx zêx liêz,…Tsưr ziv txos shông 2024, huyện zuôr muôx txix 6 txos 10 xiv huv yuôx zêx tax ploz tsênhr OCOP tỉnh. Zơưv Nguyễn Cảnh Đức, Phưv tsar phongx kôngz nuv thiêz huôv tsar nôngx cxênhz huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu puz pâuz: “Chiê muôz siêz tsơưr lươngv yuôx zêx lox, Phongx zuôr tror heik huyện krêz uô đề án tuôr tsês thiêz huôv tsar tsoz yuôx zêx lox sâuv thax tsav. Hâur co chêx chôngk chos yiêz mênhv chêx yuôx lơưr tsưr ziv, tuôr tsês têx mênhv chêx yuôx nhiv no. Txos nhiv no ntơưv huyện tưz chos tâu 25 hecta yuôx zêx sâuv thax tsav xã Hoang Thèn; tror tuôr tsês thiêz huôv tsar 8 cxênhz tsoz lox sâuv thax tsav ntơưv têx xã thax tsav ntus đriv”.

          Cxơưz cxiz, heik kriê, chox xiv huv yuôx zêx lâuk nhoz Lai Châu cxaz chuôz têx ntênhs ciêz, phêv ziv hâur têz qơưk thiêz heik kriê sâuv têx sàn muôv muôs điện tử, txix co cxơưz cxiz têx HTX krêz đar tsiv uô, muôv muôs, yưv pênhr cxiv tsa cơ sở cxuô zav, têx zav meir, muôz siêz tsơưr lươngv xiv huv thiêz uô tiêr têx ploz tsênhr VietGap, ISO chiê tuôr truôx suôz bê xiv huv. Thiêz nhiv no, chính quyênx, chiz coaz muôx txơưx jênhv tiv phaz tưz thiêz tsênhv gôngr phênhv khav tênhv tsiv grê, tsơưr lươngv xiv huv, tuôv zênhv tsôngv kruô li zoz qơưx; thôngx cxix cxiv tsa bê xiv huv yuôx zêx nto bê nhoz tox siêz Lai Châu thiêz cxuô thax tsav qơư li iz xiv huv muôx tsiv grê jông./.

Khắc Kiên-Txâur Vax cxeik nhênhv

Cuiv nhiêx BHYT thêv trâu lênhx nênhs moz tsar ndê txos 4,1 tyv đeiv

Iz cxiê lênhx nênhs tâu cuiv nhiêx BHYT paz thêv ntâu nhiêx txiêx, zos xav txix shông 2022 txos tas 3 luz hlik hâur shôngk shông txix hli 1-3/2023 mak nênhs moz tâu cuiv nhiêx BHYT paz thêv tas ntâu nhiêx txiêx, ndê txos 4 tyv đeiv ntâu-co zos têx lênhx xênhz shông 2018, nhoz thị trấn Thổ Tang, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc lok sik lênhx nênhs xênhz shông 2017, nhoz xã Xuân Yên, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh cux trâul moz uô trâu oz lênhx nênhs hêik sau luz chêr muôx tsik txâuk yar cux tâu cuiv nhiêx BHYT paz thêv 3,5 tyv đeiv ntâu nhiêx kho moz; têx lênhx nênhs moz xênhz shông 2017, nhoz phường Đề Thám, TP Thái Bình, tỉnh Thái Bình cux trâul moz iz cxiê zav moz heik sâuv, tâu cuiv nhiêx BHYT paz thêv xar tas 3,5 tyv đeiv.....

Txix têx lênhx nênhs tsênhv tsênhz li heik co, muôx têx tso pov, đros trâu tsênhv chei BHXH, BHYT zos tsênhv chei jông paz truôx tuk xã hội, chiê hu zâuv sơưr đơưk hâur côngv thôngx sik đros gôngr paz, pheiz kênh têx cêr txov đros pêx xênhv thâuv hmôngr tsi jông trâul muôx moz gênhk.

Chei BHYT cui tinhv tas nro tsôngv pêx xênhv sơưr đơưk puôr lênhx muôx chei cxaz chuôz BHYT thiêz tâu sơưv BHYT paz li đrav kaz: Lênhx nênhs cxaz chuôz BHYT tâu cuiv nhiêx BHYT paz thêv nhiêx seiz njuôk shuôs, kho moz, phênhv paz muôx têx ndê txos yênhx tyv đeiv iz shông. Iz chas ntơư, lênhx nênhs cxaz chuôz zuôr tâu cuiv nhiêx BHYT paz thêv cxix cxuô têx nhiêx txiêx seiz njuôk shuôs, kho moz BHYT lơưr cui tinhv, txơưv lâul hluôk, hloz zâu cux tâu hur si, chor hnuz nhoz kho moz gênhk thiêz hur si nhiêx txiêx seiz njuôk shuôs, kho moz BHYT.

Trơưk li zơưv Lê Văn Phúc, Tsar ban uô lơưr tsênhv chei BHYT (BHXH Việt Nam), têx yuôx tâu cuiv nhiêx BHYT thêv iz cxênhz zav yuôx kho moz gênhk. Hâur co, muôx ntâu yuôx kho moz trưx phax, yuôx kho têx moz riêz nênhs, moz lênhs plơưr......, lênhx nênhs moz tâu zôngv chor yuôx co ntêr hnuz, muôx kênh zav zôngv iz siv nênhx hâur ntu kho moz gênhk.

Iz chas têx nhiêx txiêx thêv yuôx, lênhx nênhs cxaz chuôz BHYT tsênhv tâu cuiv nhiêx BHYT paz thêv têx nhiêx lok sâuv zuôr chuôz zênhx seiz njuôk shuôs, kho moz....thiêz. Hâur co muôx seiz njuôk shuôs, fêis kho moz tas nhiêx txiêx ntâu li: Fêis kho têx poz kix cxa, tso meir uô pa..... Iz cxiê zav chuôz zênhx tâu cuiv nhiêx BHYT paz thêv ndê txos yênhx puô tsov đeiv.

Lar heik, cuiv nhiêx BHYT tsênhv paz thêv nhiêx txiêx khiêz kho moz trâu hur tiz si têx lênhx nênhs moz hnhar li: Moz trưx phax, moz lênhs plơưr.... Co zos têx moz zuôr tsuv tâu chơưv kho ntêr lok sik iz siv nênhx, tas ntâu nhiêx txiêx.

Hâur ntu đhâu, ntâu lênhx nênhs muôx ntơưr seiz njuôk shuôs moz trâul moz hnhar, moz lox tưz tâu cuiv nhiêx BHYT paz thêv yênhx puô tsov đeiv txos yênhx tyv đeiv nhiêx seiz njuôk shuôs, kho moz, khov co paz ntâu lênhx nênhs moz muôx nzir đas jos, cêr chiê siêz sir jos chơưv kho moz gênhk, paz ntâu chuôz zis hla đhâu phiv liv, cêr txov viv tsi tsuv thêv têx nhiêx txiêx seiz njuôk shuôs, kho moz trâu lênhx nênhs hâur tsêr.

Txix tsênhv chei BHXH, BHYT têx muôx liv thiêz jông li ntơư, pêx xênhv thiêz chuôz zis tsuv sir jos cxaz chuôz BHYT chiê muôx qơư khov truôx tuk./.

                       Thu Thùy-Riê Lâux cxeik, nhênhv