Đăk Lăk: Truôx siêz muôs tơưv chor kok liêz xuz thơưx trâu Trung Quốc

       Ntâu shông chos kok liêz Nhật Bản, zơưv Nguyễn Đình Vinh nhoz xã Đăk Nuê, huyện Lăk puz pâuz, tsi tâu muôx shông tưs zuôr shir phaz li shông no viv 7 hecta kok liêz Nhật Bản plơưr đax, chuôz zis chos lơưr tsưr ziv VietGap zuôr tâu muôs đros grê siêz đuô pir đros têx zav kok liêz fênhx yax sâuv niêv ciêz. Zơưv Nguyễn Đình Vinh heik: “Pêz tsoz phưz kok liêz tas nro lơưr tsưr ziv VietGap, zôngv công nghệ siêz thiêz qir vi sinh. Kok liêz shông no chos lơưr tsưr ziv no mak tâu muôs tơưv trâu niêv ciêz Trung Quốc, grê mak siêz đuô niêx shông. Qir txix nhiv no muk, pêz zuôr xeir têx luz kok jông chiê khơưz thiêz krưr chiê muôs tơưv jux jus”.

          Cux nhoz xã Đăk Nuê, huyện Lăk, pos Vũ Thị Thùy muôx 5 hecta kok liêz tưz xar txos six hơưv sâu, njuôs xav zuôr sâu tâu 120 tênhr kok. Lơưr pos Thủy, têx shông tov ntêx, viv niêv ciêz kok liêz tsi ngaz tul, tsi muôx qơư sâu zuôr truôx, viv li chuôz zis muôx têx chiv sâuv tâu liv muôx têx chiv mak trâus pôngz pênhr. Txix chiv kok liêz no, tas nro tâu muôs tơưv trâu saz đrâuv têz qơưk, pos Thủy njênhs njôngr zav hax huv no zuôr muôx qơư sâu zuôr ngaz tul thiêz grê muôs truôx: “Kok liêz sâu tâu chiv cheix, muôs tâu grê đuô tsêz no, qơư sâuv zuôr ngaz tul đuô, pox nhuôk cux tsi txov nhêv thiêz. Muôx qơư sâu zuôr ngaz tul mak pox nhuôk hâur jos cux chêx chôngk krêz đar mênhv chêx chos thiêz chuôz cxaz phênhv sâu”.

          Tas nro xã Đăk Nuê, huyện Lăk muôx 100 ntâu ziv chuôz zis chos kok liêz Nhật Bản, mênhv chêx muôx muôx nhos 500 hecta. Kok liêz chos ntơưv no jông, kaz, txix 25 txos 30 ntâu tênhr iz hecta iz chiv. Zơưv Cao Quang Phương- giám đốc HTX kôngz nuv Thành Tín, xã Đăk Nuê puz pâuz, chiv no HTX zuôr muôs tơưv 3 cxênhz 600 tênhr kok, đros grê muôs zos 14 cxênhz đeiv iz cir, taz por liv zix tưz thôngx ziv đros tsôngv box nôngx mênhx. Zơưv Cao Quang Phương heik: “HTX kôngz nuv Thành Tín tưz cxiv tsa tâu mã thax tsav chos trâu 130 hecta kok liêz Nhật Bản trâu têx xã viên. HTX li hâux lưv bax hax huv chiê muôs trâu saz Trung Quốc tưz tâu uô jông”.

          Lơưr Chi cục tsêz chos thiêz por vêv đrox tsuôk tỉnh Đăk Lăk li thôngz sâu, shông 2023 no tas nro tỉnh muôx muôx nhos 10 cxênhz hecta kok liêz, chos phênhv ntâu nhoz têx huyện Lăk, Cư Mgar, Krông Năng, Krông Buk, Krông Ana, Krông Bông, Ea Hleo, thị xã Buôn Hồ, thiêz TP Buôn Ma Thuột. Kok liêz tas nro tỉnh njuôs xav sâu tax tâu 300 cxênhz tênhr. Têx thax tsav chos tưz tâu cungz mã số muôx nhos 50 cxênhz tênhr./.

Tuấn Long-Txâur Vax cxeik nhênhv

Pênhr jos cxơưz paz hluôk nênhs huôv tsar uô nox

         Xênhz thiêz hloz lox nhoz thax tsav tox siêz, tix lâus Lò Văn Đức, nhoz jok Phiêng Hua Nà, xã Mường Trai, huyện Mường La, tỉnh Sơn La thâuv tưs tưz xar njôngr tsưr ziv huôv tsar uô nox. Hli 8 shông 2021, hmôngr jông tâu kir txêik Tsêr nhiêx tsênhv chei xã hội 100 triệu nhiêx, zuôr nhiêx nju tsơưs, tix lâus Đức muôz chor pênhr nhiêx co chox lok cxiv uô tâu 6 qơư tu zus njêl trơưk ntus niêv đêx đas: “Thâuv ntêx cur tsuôk uô têz chos kok ntông, nhiv no tâu tsêr nhiêx tsênhv chei muôz kêr txeik 100 tsov đeiv, cur tưz yưv pênhr uô qơư tu zus njêl. Thâuv ntêx zos lav muôz shôngz xor thêir uô qơư zus tsi truôx tuk, nhiv no cur uô qơư xor thêir kuôr hlâu truôx khor đuô. Nhoz no zus njêl lok six zôngx ziv, viv đêx nyiêz, tênhx qơư hur si”.

        Chiê zôngx ziv tu thiêz muôx pênhr sei, tix lâus Đức xeir  zus têx nôngz njêl li: Rô phi, njêl nox jâuz, njêl lăng. Trơưk tix lâus Đức, uô qơư zus li heik sâuv tsi tas ntâu côngz đas jos tsoz phưz, ho nzaz nzơưv têx xuô blêx, blôngx kuôr cưk uz no…puz njêl, phax phôngz moz ơưk trâu njêl cux tsi phiv liv, viv li lênhx tưs cux muôx têx uô tâu: “Muôx têx nzaz nzơưv têx kuôr cưk, blôngx tsơưz uz no….puz njêl, iz hnuz muôz njêl nox 2 jiês, phênhv ntâu zos thâuv tas cik thiêz tsâuk ntux. Muôx ntâu tsưr ziv phax phôngz moz ơưk trâu njêl li: Fmông hmôngr jêz siz iz ndis qơư tu zus njêl lok sik muôz têx hmôngr jêz siz ntiv hnaz đei hâur plơưr qơư tu zus njêl lok sik zôngv yuôx đo shơư krâur, xuô blê trâu nox”.

         Pâuz tâu têx tsưr ziv tu zus njêl đros trâu gruôs khưr, sir jos cơưv shâuv luôs lưv tus muôx tsưr ziv huôv tsar uô nox, tix lâus Đức cê uô cê zuôr chênhz zênhv. Hâur iz shông ntâu xav txix hnuz kêr txeik pênhr huôv tsar uô nox, tix lâus Đức tưz muôs tâu 2 fâuv, muôx 10 ntâu tênhr njêl cxuô zav, sâu tâu 100 tsov đeiv ntâu, yưx tas têx nhiêx txiêx zuôr krâur, yuôx uz no puz njêl tâu liv muôx 50 tsov đeiv. Nhiv no tsênhv taz tov zos fâuv njêk tiv 3, tưz zuôr jông muôs thiêz. Tix lâus Lèo Văn bình, Bí thư Đoanx xã Mường Trai, huyện Mường La, tỉnh Sơn La heik: “Tix lâus Lò Văn Đức tưz sir jos huôv tsar uô nox, bax yưv pênhr, kêr txeik têx pênhr nhiêx têz qơưk 100 tsov đeiv lok cxiv uô qơư tu zus njêl, xuz thơưx tưz muôx phênhv sâu tâu nzir trâu tix lâus thiêz chuôz zis”.

        Đros trâu tu zus njêl li heik sâuv, tix lâus Lò Văn Đức chuôz zis tsênhv chos zuôr xar 2 ha têz poz cưk, kok ntông thiêz tu zus tsiêx cxu, iz shông sâu tâu nhos 100 tsov đeiv ntâu. Đros thiêz têx lênhx hluôk nênhs li tix lâus Lò Văn Đức, xar tsưr ziv huôv tsar uô nox, uô têx nuv muôx liv trâu luz nênhx zos iz kro lok six jông. Pênhr txeik zuôr nhiêx tsơưs chênhr zos têx cxơưz paz đas jos trâu chor hluôk nênhs huôv tsar uô nox uô hnar: “Chiê muôx tâu 100 tsov đeiv huôv tsar cêr uô nox zos kro lok six phiv liv trâu pêz, nhiv no tâu tsêr nhiêx tsênhv chei tso txeik 100 tsov đeiv, pêz uô tsâus lok six ntâu. Txix pênhr txeik no, tưz paz pêz chuôz zis muôx nzir pênhr jos chiê huôv tsar uô nox”.

         Hluôk nênhs Lò Văn Đức trâur nuv huôv tsar uô nox heik sâuv txơưv tsi tâu lox đar, taz sik xuz thơưx khav tinhv tsênhv chei nhiêx txiêx muôx pưs txux zov chênhr cxơưz paz sơưr đơưk cêr uô nox thiêz nthuôr đêz đar trâu ntâu tus chôngz lênhx hluôk nênhs cơưv shâuv, uô trơưk. Trâur nuv uô qơư tu zus njêl, cê phuôx huiz têx muôx jông ntơưv qơư, iz chas co krêz hâu cêr huôv tsar uô nox truôx nhoz pak đêx sông Đax./.

                                   (Thanh Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)