Lò Sử Mẩy- Lênhx pox niêv iz siêz tuôr tsês nênhs Cho li hâux lưv xơưk pax ntâuz

           Tâu têx pos têx niêv kriê xơưk pax ntâuz txix ciês thâuv tsênhv zâu, 15 shông hnuz nhôngs pos Lò Sử Mẩy nhoz jos Tả Chải, xã Tả Phìn, thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai tưz txơưx xơưk pax ntâuz sâuv têx chêr tsôngs yo mênhx cxưx Cho liêz. “Nênhs Cho liêz xar tiêk zos nhuôv nxeik tsuv txơưx xơưk pax ntâuz. Tsuv chiv chir uô tâu têx chêr tsôngs yo chax chês thiêx li muôx tsiv grê. Viv li cur tưz shâuv xơưk pax ntâuz txix têx pos, têx niêv thiêz jux jus cur txơưx xơưk thiêz tưz xơưk trâu zuk têx chêr tsôngs yo chax chês jông”

          Lơưr pos Lò Sử Mẩy, chiê muôx tâu chêr tsôngs yo chax chês jông, pos thiêz pox nhuôk nhoz no khênhr zôngv têx ntâuz chax chês tâu uô txix xor max, xor pax chos pêv har jôngr tưz tâu tsâus yuôx uô ntâu zav maux jông jav. Đrâuv txơưx xơưk pax ntâuz, tsuv txơưx xar tơưv têx pax ntâuz jông li ntông, pax, tsiêx cxu…Fênhx yax chiê uô tâu iz chêr tsôngs yo muôx yo ntêr, tris, hlaz đuôr thiêz fuôv ntông sâuv tâuz hâu tsuv pôngz yênhx shông zos uô sei.

          Đrâuv sir jos xơưk têx chêr tsôngs yo chax chês mênhx cxưx Cho liêz, pos Lò Sử Mẩy tsênhv uô têx xiv huv pax ntâuz li: hnaz ntâuz, tul đei zơưv six, flâuz ndông…phưx vưv tsôngv kruô thâuv tuôx ndis seiz têx jêx jos nênhs Cho Sa Pa. Txix co, hâux lưv xơưk pax ntâuz tưz reik đros đreiv đros pos Lò Sử Mẩy txos trâu nhiv no: “Iz luz hlik txix hâux lưv muôs têx xiv huv chiv nhênhv trâu tsôngv kruô ntơưv têx qơư ndis shuôk uô si nhoz Sa Pa cux muôx phênhv sâu txix 3-4 tsov đeiv iz luz hlik, cur lok six shir phaz”.

          Chiê hâux lưv xơưk pax ntâuz chax chês mênhx cxưx tâu tuôr tsês, phuôx huiz, pos Sử Mẩy tưz tsês ntâu six hơưv kriê trâu têx tuz nhuôk hâur chuôz zis, thiêz iz cxiê pox niêv nhoz jos Cho. Txos nhiv no, pos Mẩy li 4 tul nxeik thiêz 9 tul xênhz nzưr puôr lênhx txơưx xơưk pax ntâuz thiêz ntâu lênhx pox niêv hâur jos Cho puôr lênhx txơưx xơưk tsôngs yo nênhs Cho. Niêv lâuk Lý Tả Mẩy, pos Sử Mẩy li tul nhuôk xênhz nzưr heik: “Tâu niêv teik kriê xơưk pax ntâuz, txos nhiv no cur tưz chiv chir xơưk tâu tsôngs yo chax chês mênhx cxưx. Tsi taz tuôr tsês tâu vênhx huôv chax chês jông mak tsênhv paz chuôz zis muôx cxaz phênhv sâu txix 1,5 txos 2 tsov đeiv iz luz hlik txix hâux lưv muôs têx xiv huv pax ntâuz chax chês”.

          Lơưr zơưv Zax A Lung, Phưv Chủ tịch UB xã Tả Phìn: Nhiv no, hâux lưv xơưk pax ntâuz tưz chox lok phênhv sâu trâu tsôngv box Tả Phìn- iz qơư muôx vênhx huôv Cho jông. Chêx cuk no muôx pos Lò Sử Mẩy li gôngr côngv lox, viv txơưv tưz muôx hnuz nhôngs siêz, taz sik pos tsênhv sir jos kriê hâux lưv chax chês trâu têx cxênhx nênhs tov kaz no. Ntu zuôr txos, xã tror cxơưz tiês côngz xưv yax mông, vênhv tôngv pox nhuôk sik đros tuôr tsês thiêz huôv tsar hâux lưv uô chax chês, jos hâux lưv uô chax chês chiê tuôr tsês mênhx cxưx li têx xiv huv jông. Tiv zix zuôr zâuv cxaz têx nghệ nhân cxaz chuôz kriê hâux lưv xơưk pax ntâuz trâu tsôngv box Cho ntơưv têx tsêr cơưv sâuv thax tsav: “Pêz ntâuk grê siêz nghệ nhân Lò Sử Mẩy li têx gôngr côngv hâur ntu đhâu. Six hơưv zuôr txos pêz tror hu zâuv têx nghệ nhân nhiêv nênhs Cho li hâux lưv xơưk pax ntâuz cxaz chuôz kriê trâu têx mê nhuôk shux xênhz xơưk ntơưv têx tsêr cơưv, đhâu co paz têx shux xênhz pâuz đuô lok zuk mênhx cxưx li hâux lưv chax chês thiêz tuôr tsês, phuôx huiz vênhx huôv mênhx cxưx jông”.

          Shông no tưz muôx 70 shông ntâu hnuz nhôngs, tsi sei đrơưv li ntu tov ntêx lơưv thiêz taz sik pos Lò Sử Mẩy tsênhv sir jos xơưk pax ntâuz đros siêz xar njôngr uô li chas chiê tuôr tsês tâu mênhx cxưx li hâux lưv xơưk pax ntâuz chax chês, paz têx tuz nhuôk tov kaz no nhiêv thiêz sir jos tuôr tsês hâux lưv no./.

Thiều Nghiệp-Txâur Vax cxeik nhênhv

Qơư oz niêv txir A Phủ têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor

           Xơưk têx pax ntâuz txêix pax jông jav zos pêz hêir nênhs Hmôngz nhoz thax tsav faz Bắc iz vênhx huôv jông cxôngx nzor. Co zos pêz tsôngv pox niêv, vir ndâuk Hmôngz luôs hâux lưv xơưk têx pax ntâuz chiê txuôk đros chêr tsôngk tiêz, tsôngk yo chiê hnar trâu têx kriz ntênhk hội lok sik têx hnuz tsiêz thiêz hnar trâu hâur hnuz kriz ciêz vênhx huôv ntơưv huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La thiêz ciêz vênhx huôv ntơưv huyện Trạm Tấu, huyện Mù Cang Chải tỉnh Yên Bái. Tus muôs Yâuk x Muôk nhoz xã Har Tsor, huyện Bắc Yên-Sơn La shir phaz lul hêik pâuz:

         Băng tiếng Mông……….

         Hâur têx hnuz kriz ciêz vênhx huôv co, muôx 30 ntâu lênhx tuz nxêik hluôk nhoz cxuô tỉnh li: Sơn La, Yên Bái cux tsênhv tuôx siz tưr yuôz kênhx, đhiê kênhx nthuôr uô cêr lov jêv, chuôs li tưz uô trâu thax tsav qơư ntơưv oz niêv txir A Phủ ziv hlôngr jông jav đuô. Tix lâus Trâuk x Hơưx nhoz  huyện Trạm Tâu, tỉnh Yên Bái shir phaz lul hêik pâuz: “Cur jông siêz hênhr, hnuz no tâu đros nthuôr uô cêr lov jêv, co zos tưr zuk hêir nênhs têx txux chi vênhx huôv jông thiêz cux zos cxơưz cxiz sđ tuôr cov tâu zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông chiê têx mê tuz nxêik tov kaz pâuz txos”

       Tsôngv px cxuô hêir nênhs thax tsav faz Bắc têx qar muôs tsôngk tiêz, tsôngk yo, chuôz zênhx uô kôngz lôngk hâur ciêz vênhx huôv; co zos  pêz hêir nênhs Hmôngz nhoz Xã Har Tsor qơư hâu poz cưk, hâu blêx vâuv uô chơưr, chuz chơưr; qơư ciz blôngx njik yuôx zêx Tà Xùa đros trâu muôx ntâu zav nox thiêz tsênhv muôx hêir nênhs Moix, Cho têx vênhx huôv jông cux tâu gra tuôx muôs trâu ntơưv ciêz vênhx huôv no, co chênhr zos iz luôs hâux lưv uô muôx liv chiê cxơưz cxiz tsôngv px cxuô hêir nênhs tuôr tsês zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor tsik chiê pôngz plox. Zơưv Lao Cang x Hơưx chủ tịch ủy ban MTTQVN huyện Bắc Yên hêik pâuz nzir: “Chiê tuôr cov tâu truôx cxuô hêir nênhs sđ têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor; hâu nov ntơưv qơư tưz fuô uô trơưk huyện Nghị quyết số 20 muôx njiêz luk huôv tsar thiêz tuôr tsês 7 hêir nênhs hâur thax tsav huyện Bắc Yên têx txux chi, vênhx huôv jông tsiv grê tsik chiê pôngz plox”

          Chênhr zos li hêik ntơư, hâur ntu nhiv kruôr đhâu tsik ntêr no, ciêz vênhx huôv-ndis uô si sêiz shuôk têz qơưs ntơưv huyện Bắc Yên tưz kriz uô ndax trâu chiv nhênhv 60 shông hnuz cxiv tsa tâu Đảng bộ huyện thiêz 60 shông hnuz cxiv tsa tâu huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La (1964-2024). Cxuô luôs hâux lưv uô co, chênhr zos cxơưz cxiz cov muôx chôngz lênhx kruô nhoz cxuô qơư hâur hur si têz qơưs tuôx ndis uô si txos cxuô luz jêx jos thax tsav huyện, tsôngv px muôx phênhv sâu tâu nhiêx txiêx chox lok sir zôngv cxiv kho chuôz zis cov ziv hnuz ziv muôx luz nênhx hlôngr yiêz, tsâu sor./.

                            Lê Hạnh- Tsu cxêik nhênhv