Iz cxiê tsưr ziv tu zus keiz hâur cheix ntux no

Nhiv no, tưz nzênh trâu cheix ntux no nziês đros trâu ntâu coz nas lok ntêr hnuz, uô ruôr hiêv txos têx tsiêx cxu li đas jos, zôngx ziv trâul iz cxiê zav moz siz cik riêz nênhs li: Moz tơưv ndâux hlê trâu, moz ơưk keiz ok, moz ơưk buô thiêz têx moz lok cêr uô pa…. Tsôngv pêx xênhv sơưr đơưk tsuv bax tsưr ziv phax tar yeiz thiêz no, por hưv đas jos trâu têx tsiêx cxu trơưk iz cxiê faz tsưv ziv đrav kaz:

Bax xor thêir têx qơư tu zus cov sor sơưr trâu keiz ok:

-Qơư zus tsuv xor thêir cov ntov tsi chiê chuô yâu, têx keiz thiêx tsik trâus no thiêz zos tsôngv pêx xênhv cxiv uô qơư kis hênhr cux tsi jông trâu keiz, viv têx qơư co nông, txiêk. Đros co tsuv tơưk kê tênhz thiêz trâur vâuv xuô blêx trâu keiz ntê, lar heik zos têx hnuz ntux no njiv. Hâur plas qơư keiz nhoz ndis co tsi cxoz chiê ntuz đêx, viv thâuv hmo ntux mê njik no zuôr uô trâu chor keiz zôngx ziv trâul moz njưk, hơưz poz.

-Qơư tu zus tsuv muôz cêv uô têx qar cov mê tsơưr chiê zôngx ziv tơưk kê tênhz, trâur xuô blêx trâu keiz ntê.

-Qêz suô hur si qơư tu zus: Viv cheix ntux no jêx tưv grêk, nông ntâu, chênhr zos li heik co sơưr đơưk tsuv qêz suô têx qơư tu zus cov hur si, lax nziês.

Tu  zus keiz hâur cheix ntux no:

-Iz chas têx keiz tso lav, nưk trâuz nưk zok caz nox, tsuv muôz txâuk krâur trâu keiz nox, muôz nzir yuôx paz đas jos puz têx keiz chiê keiz muôx đas jos phax tir thêir moz ơưk.

-Hâur têx hnuz ntux no njiv tsuv tso chor keiz lis, tsâuk ntux cơư nzor. Uô li chas cov qơư tu zus sor so, tsi cơư ntâu hênhr, tsi muôz têx keiz lox cơư shơư têx keiz mê. Qêz suô, tu đu lus qơư zus keiz thiêz thâuv tưs kror qơư co cux kruôr krơưr, iz chas ntơư 7-10 hnuz muôz têx yuôx tuô, lov caz moz li: Iodine 10% tsuôs iz jiês trâu têx qơư tu zus, đhâu qêz suô têx xuô blêx puô hâur kaz thiêz têx kiêk nênhs ntơư por tsês tas.

-5-7 hnuz muôz têx txir bồ kết hlơưr cov chor pa co qo trâu keiz hniê iz jiês, chiê phax tir thêir iz cxiê zav moz lok cêr uô pa. Tsuôs yuôx tuô lov têx caz moz ơưk, paz keiz muôx nzir đas jos tir thêir moz ơưk.

-Muôx nhos 2-3 hnuz muôz đêx đo shơư kix trâu keiz hâuk iz jiês, thâuv muôz ntơư, sơưr đơưk muôz 2, 3 blêik kix tsông cov lưx, tsês chiê nưk nhoz nưk li co muôx 15-20 phênhz, li muôz đo 10-15 lir đêx trâu keiz hâuk, chor fuôk kix mak muôz bo ư por tsês iz ndis qơư tu zus keiz chiê keiz hniê. Kix zuôr tuô lov tâu iz cxiê zav caz moz ơưk.

Tsưr ziv trâur tơưk trâu keiz ntê cov sor:

-Sir zôngv têx faz tsưr ziv uô sor trâu keiz li: Trâur tơưk, trâur xuô blêx, kuôr blêx….. Tsuv trâur tsi cxoz uô pa tơưk nqo poz ntâu trâu keiz, têx pa ntơư tsuv muôx kror chiê chor pa tơưk nqo tơưv trâu saz đrâuv.

-Tsôngv box muôx têx zôngv kê tênhz, meir nzuôx chuô sor chiê trâu keiz ntê. Thâuv zôngv chor kê tênhz tơưk hmo ntux trâu keiz ntê, sơưr đơưk tsuv muôz têx zav lok thêir cov tsi yuô pov cêr hênhr, keiz thiêx zôngx ziv pư tsik uô ruôr hiêv txos kêiz đas jos./.

(Trung tâm khuyến nông Hà Tĩnh-Riê Lâux cxeik, nhênhv)