LẨN TOẸN CẦN KÉ: CỐC CO TUA MÈNG NGOẢNG
Thứ bảy, 09:34, 24/06/2023 Dân gian Dân gian
Cổ tích dân tộc Tày

Dú bản nâng mì 2 pỉ noọng chài, pá mé quá tha chạu. Noọng chài nhằng eng, nhoòng pện, pỉ cá (chài) hết công thuổn, chăn lai dưởng khỏ, pện tọ chài chăn điếp tua noọng. Đăm nà nắm đo khẩu kin, 2 pỉ noọng chùa căn khửn đông xa phjắc, mảy, tào mằn chèn, tức pja dú khuổi sle quá tón. Viểc lăng nắc, chài nhỉn fấn lầu hết; ám tầư van lẻ dom sle hẩư noọng. Pày tầư tức đảy pja, chài hẩư noọng kin tỏn đang, nhằng lầu tan kin hua vạ hang pja. Hăn chài fấn hẩư lầu lầng pện tỉ, quá pi bươn, tua noọng nắm đảy kin hua xáu hang pja xắc pày chắng khảu slẩy, mì bảt van tọ lầu mí chắc chắng ngậy cạ: pỉ chài nắm sliết lầu náo.

Mì vằn nâng, 2 pỉ noọng chùa căn khửn đông tào mằn chèn, pỉ chài lồng rèng tào, nhằng tua noọng lẻ nẳng thả au mằn. Xum cảng lẩc cảng đảy tỏn mằn cải. Pện tọ, pỉ chài mẻn pjảt kha, pắc hua lồng xum, kha ngai khửn fạ. Xum mằn chăn cẳp, chài nắm slảng đảy, chắng huổt khửn:

- Noọng ới, cháu chài đuổi, chài nắm thư châư đảy, thai lố.

Thâng cà này, tua noọng chắng chứ thâng toẹn cáu, lẻ cạ:

“Hua pia quất cháu chài, hua pia cá cháu chài”

Tỉnh hăn pện tỉ, pỉ chài vận xéng slắng noọng:

“Hua pia quất nhắng vạy dú xá, hua pia cá nhằng vậy dú khỉnh”

Tỉnh pỉ chài cạ pện, tua noọng pắc hua tẻ mừa lườn đít toỏc xa kin, tả pỉ chài rỏn thai rỏn khả tẩư xum mằn lẩc.

Mà thâng lườn, tua noọng sláo xá au hua pja quất lồng kin, tọ hua pja kén cấng tồng cái fừn, tan đúc lẻ đúc, nắm kẹo đảy. Tua noọng tẻo sláo khỉnh au hua pja cá lồng, ngở cạ bẻo van tồng mọi vằn pỉ chài kin, tọ te cà này chắng chắc, 2 hua pja xày tồng căn. Mền chắng slụ slim điếp cúa pỉ chài, chăn lẻ đây mjảc.

Tua noọng tẻo thất tẻ khửn đông, lộm lằn pjẳn pjóc sle cháu pỉ chài. Tọ bân fạ ới! Lả dá. Pỉ chài nắm thư châư đảy đạ lắp tha tẳm hâng. Tua noọng hảy thai hảy khả xảng xum mằn chèn. Mền nắm kin, hảy thâng pửa cần héo lồng, tha dỏn ló thâng thai.

Pỉ chài thai piến pền co mạy ké, nhằng tua noọng piến pền tua mèng ngoảng, cừn vằn chắp dú co mạy. Thâng slì dác, slì tào mằn chèn tẻo chứ thâng pỉ chài, roọng quá cừn vằn: “anh, anh, anh, anh...”, cần héo, tha chỏn tồng đang mèng ngoảng lẻ pện tỉ./.

SỰ TÍCH CON VE SẦU

Ở làng nọ có hai anh em trai, cha mẹ đều mất sớm. Người em còn bé, vì vậy, mọi công việc đều đến tay anh, lo toan trong nghèo khó, nhưng người anh hết lòng thương yêu em. Trồng lúa không đủ ăn, họ thường phải sống bằng hái rau, măng, củ mài trên rừng, bắt cá dưới suối. Công việc nặng nhọc anh giành phần mình; trong bữa ăn anh nhường em phần ngon. Mỗi lần đánh được cá, khi ăn, anh phần em khúc giữa, còn mình chỉ ăn đầu và đuôi cá. Thấy anh đối xử với mình thường xuyên như vậy, thời gian trôi đi đã để lại cho em những suy nghĩ ích kỷ, vì em chưa bao giờ được ăn đầu cá và đuôi cá, cậu sinh nghi, cho rằng anh mình chả thương yêu gì mình.

Như thường lệ, hôm ấy hai anh em lên rừng đào củ mài, anh đào bới còn em nhặt củ. Hố đào càng sâu, càng được củ to. Thế nhưng không may anh mất thăng bằng, ngã cắm đầu xuống hố, hai chân chổng ngược lên trời. Hố hẹp lại sâu cho nên anh không tài nào nhúc nhích được, anh nói vọng lên:

– Em ơi! cứu anh với, kéo anh lên, anh ngạt thở chết mất.

Lúc này người em mới đem những điều nghi ngờ bấy lâu nay nói ra, được dịp trả thù anh:

- Đầu cá quất giúp anh, đầu cá mo giúp anh.

Mặc dầu vậy anh vẫn cố gắng nói với em:

- Đầu cá quất còn trên gác bếp, đầu cá mo còn ở trong chạn.

Nghe thấy anh bảo vậy, người em liền cắm đầu chạy một mạch về nhà để ăn, mặc cho anh kêu gào thảm thiết dưới hố sâu.

Đến nhà, người em lao ngay vào gác bếp lấy đầu cá quất ra ăn, nhưng đầu cá toàn là xương, khô cứng như que củi, nó chịu không thể nào nhai nổi. Sau đó người em chạy lại trạn bát lấy đầu cá mo, trong đầu nó hình dung đây là món ăn béo bổ mà trước đây anh nó vẫn thường ăn, nhưng nó đã nhầm, cả hai đầu cá đều như nhau. Cho đến lúc này người em mới hiểu tình cảm của anh trai giành cho mình là tất cả những điều tốt đẹp nhất.

Người em chạy ngay lên rừng, bị ngã sấp, ngã ngửa để cứu lấy người anh. Nhưng trời ơi! Muộn mất rồi. Người anh bị ngạt thở, đã chết cứng từ lâu. Người em hối hận, thương anh, nó kêu khóc thảm thiết bên cạnh hố củ mài. Nó nhịn ăn, nhịn uống, khóc ròng rã hàng tháng trời, người gầy khô đét lại, mắt lồi ra mà chết.

Người anh chết biến thành cây cổ thụ to, còn em biến thành con ve sầu suốt ngày bám vào thân cây. Cứ đến ngày giáp hạt, mùa đào củ mài, con ve lại nhớ đến anh mình, kêu râm ran suốt ngày như tiếng gọi: “Anh, anh, anh…”, “mình gầy xác ve mắt lồi ra là vậy”./.

 

Dân gian

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC